38η η Ελλάδα ανάμεσα σε 64 χώρες του ΟΟΣΑ - Τα ελληνόπουλα παράγουν πρωτότυπες ιδέες μεν, υστερούν όμως στην επίλυση επιστημονικών προβλημάτων.
Με οδηγό τη σημερινή ανακοίνωση από τον ΟΟΣΑ των αποτελεσμάτων για τις επιδόσεις των μαθητών, που συμμετείχαν στην έρευνα του Διεθνούς Προγράμματος PISA για το 2022 (Programme for International Student Assessment – PISA 2022) για το πρόσθετο και καινοτόμο πεδίο «Δημιουργική Σκέψη» (innovative domain “Creative Thinking”), το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, δρομολογούν μία ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων, που στοχεύουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης των μαθητών.
Στο διεθνή διαγωνισμό PISA, όχι μόνο στις επιδόσεις αλλά και στη δημιουργική σκέψη των μαθητών, η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ: 38η ανάμεσα στις 64 χώρες. Τα ελληνόπουλα παράγουν πρωτότυπες ιδέες μεν, υστερούν όμως στην επίλυση επιστημονικών προβλημάτων.
Η ανακοίνωση του ΟΟΣΑ δείχνει τον δρόμο για τις αλλαγές, που θα υιοθετηθούν από το προσεχές σχολικό έτος. Σημειώνεται, ότι τα αποτελέσματα αποτελούν μέρος της έρευνας PISA 2022 και έρχονται σε συνέχεια των αντίστοιχων ανακοινώσεων, που προηγήθηκαν για τα Μαθηματικά, τις Φυσικές Επιστήμες και την Κατανόηση Κειμένου.
Η έρευνα
Στην κύρια έρευνα PISA 2022 έλαβαν μέρος περίπου 690.000 μαθητές και μαθήτριες από 81 χώρες (38 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ και 43 επιπλέον χώρες) εκπροσωπώντας περίπου 29 εκατομμύρια 15χρονων μαθητών και μαθητριών.
Στο διεθνή διαγωνισμό PISA, όχι μόνο στις επιδόσεις αλλά και στη δημιουργική σκέψη των μαθητών, η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες με τις χαμηλότερες επιδόσεις μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ: 38η ανάμεσα στις 64 χώρες. Τα ελληνόπουλα παράγουν πρωτότυπες ιδέες μεν, υστερούν όμως στην επίλυση επιστημονικών προβλημάτων.
Η ανακοίνωση του ΟΟΣΑ δείχνει τον δρόμο για τις αλλαγές, που θα υιοθετηθούν από το προσεχές σχολικό έτος. Σημειώνεται, ότι τα αποτελέσματα αποτελούν μέρος της έρευνας PISA 2022 και έρχονται σε συνέχεια των αντίστοιχων ανακοινώσεων, που προηγήθηκαν για τα Μαθηματικά, τις Φυσικές Επιστήμες και την Κατανόηση Κειμένου.
Η έρευνα
Στην κύρια έρευνα PISA 2022 έλαβαν μέρος περίπου 690.000 μαθητές και μαθήτριες από 81 χώρες (38 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ και 43 επιπλέον χώρες) εκπροσωπώντας περίπου 29 εκατομμύρια 15χρονων μαθητών και μαθητριών.
Από τις χώρες αυτές, οι 64 συμμετείχαν στην εξέταση του πεδίου της δημιουργικής σκέψης ενώ 74 χώρες συγκέντρωσαν δεδομένα σχετικά με τον βαθμό στον οποίο καλλιεργείται η δεξιότητα αυτή στο εκπαιδευτικό τους σύστημα, μέσω ερωτηματολογίων προς μαθητές, εκπαιδευτικούς και διευθυντές σχολείων.
Την Ελλάδα εκπροσώπησαν στην κύρια έρευνα 6.578 μαθητές και μαθήτριες γεννημένοι το 2006, από 242 σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια και ΕΠΑΛ) όλης της χώρας.
Ως Δημιουργική Σκέψη ορίζεται στην έρευνα η ικανότητα ενός ατόμου να επινοεί, να αξιολογεί και να βελτιώνει ιδέες, οι οποίες μπορεί να καταλήγουν σε πρωτότυπες και αποτελεσματικές λύσεις, στην παραγωγή νέας γνώσης και σε γόνιμη έκφραση της φαντασίας.
Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, ζητήθηκε από τους μαθητές να εκφράσουν τη δημιουργική τους σκέψη σε τέσσερα πεδία:
- Έκφραση μέσω γραπτής γλώσσας, όπως η παραγωγή μιας ιδέας για μια ιστορία με ερέθισμα έναν τίτλο ή θέμα.
- Έκφραση μέσω οπτικής γλώσσας με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού, όπως η δημιουργία ενός λογότυπου για έναν οργανισμό
- Επίλυση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα, όπως η επινόηση ιδεών για την επίλυση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα – για παράδειγμα, η μείωση της κίνησης στους δρόμους μεγαλουπόλεων ή η βελτίωση της πρόσβασης ΑμεΑ σε έναν δημόσιο χώρο
- Επίλυση ανοικτού τύπου επιστημονικών προβλημάτων, όπως η παροχή πιθανών ερμηνειών για ένα φαινόμενο και αξιολόγηση πειραματικών σχεδιασμών.
Συγκεκριμένα, αποτιμήθηκε η ικανότητα των μαθητών να παράγουν ποικίλες ιδέες, δηλαδή η ικανότητα επινόησης κατά το δυνατόν περισσότερων διαφορετικών ιδεών σχετικών με ένα θέμα. Να παράγουν δημιουργικές και πρωτότυπες ιδέες, δηλαδή η ικανότητα επινόησης ιδεών ή προσεγγίσεων που δεν είναι συνηθισμένες ή συμβατικές. Να αξιολογούν και να βελτιώνουν ιδέες, δηλαδή η ικανότητα αξιολόγησης δεδομένων ιδεών και βελτίωσης ή ανάπτυξής τους με τρόπους που δεν θεωρούνται συνηθισμένοι.
Πέραν ωστόσο της επίδοσης στο πεδίο της Δημιουργικής Σκέψης, μέσω της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων από τους μαθητές και τους διευθυντές των σχολείων του δείγματος, συγκεντρώθηκαν δεδομένα σχετικά με ατομικά στοιχεία των μαθητών, δηλαδή στάσεις, απόψεις και κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά καθώς και στοιχεία, που αφορούν το σχολικό πλαίσιο, όπως απόψεις, παιδαγωγικές πρακτικές, δράσεις,δραστηριότητες, χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, τα οποία είναι πιθανόν να επηρεάζουν τις επιδόσεις στους στο πεδίο της Δημιουργικής Σκέψης.
Ποιο είναι το επίπεδο της δημιουργικής σκέψης των 15χρονων μαθητών στις χώρες του ΟΟΣΑ και στην Ελλάδα – Τα αποτελέσματα της έρευνας
Με άριστα το 60, οι χώρες με το υψηλότερο επίπεδο δημιουργικής σκέψης είναι κατά φθίνουσα σειρά η Σιγκαπούρη (41), η Κορέα (38), ο Καναδάς (38), η Αυστραλία (37), η Νέα Ζηλανδία (36), η Εσθονία (36), η Φιλανδία (36), η Δανία (35), η Λετονία (35), το Βέλγιο (35), η Πολωνία (34) και η Πορτογαλία (34). Πρόκειται για τις χώρες οι οποίες επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις και στα βασικά γνωστικά αντικείμενα που εξετάζει η έρευνα PISA, δηλαδή Μαθηματικά, Κατανόηση Κειμένου, Φυσικές Επιστήμες.
Ως Δημιουργική Σκέψη ορίζεται στην έρευνα η ικανότητα ενός ατόμου να επινοεί, να αξιολογεί και να βελτιώνει ιδέες, οι οποίες μπορεί να καταλήγουν σε πρωτότυπες και αποτελεσματικές λύσεις, στην παραγωγή νέας γνώσης και σε γόνιμη έκφραση της φαντασίας.
Στο πλαίσιο της αξιολόγησης, ζητήθηκε από τους μαθητές να εκφράσουν τη δημιουργική τους σκέψη σε τέσσερα πεδία:
- Έκφραση μέσω γραπτής γλώσσας, όπως η παραγωγή μιας ιδέας για μια ιστορία με ερέθισμα έναν τίτλο ή θέμα.
- Έκφραση μέσω οπτικής γλώσσας με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού, όπως η δημιουργία ενός λογότυπου για έναν οργανισμό
- Επίλυση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα, όπως η επινόηση ιδεών για την επίλυση προβλημάτων κοινωνικού χαρακτήρα – για παράδειγμα, η μείωση της κίνησης στους δρόμους μεγαλουπόλεων ή η βελτίωση της πρόσβασης ΑμεΑ σε έναν δημόσιο χώρο
- Επίλυση ανοικτού τύπου επιστημονικών προβλημάτων, όπως η παροχή πιθανών ερμηνειών για ένα φαινόμενο και αξιολόγηση πειραματικών σχεδιασμών.
Συγκεκριμένα, αποτιμήθηκε η ικανότητα των μαθητών να παράγουν ποικίλες ιδέες, δηλαδή η ικανότητα επινόησης κατά το δυνατόν περισσότερων διαφορετικών ιδεών σχετικών με ένα θέμα. Να παράγουν δημιουργικές και πρωτότυπες ιδέες, δηλαδή η ικανότητα επινόησης ιδεών ή προσεγγίσεων που δεν είναι συνηθισμένες ή συμβατικές. Να αξιολογούν και να βελτιώνουν ιδέες, δηλαδή η ικανότητα αξιολόγησης δεδομένων ιδεών και βελτίωσης ή ανάπτυξής τους με τρόπους που δεν θεωρούνται συνηθισμένοι.
Πέραν ωστόσο της επίδοσης στο πεδίο της Δημιουργικής Σκέψης, μέσω της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων από τους μαθητές και τους διευθυντές των σχολείων του δείγματος, συγκεντρώθηκαν δεδομένα σχετικά με ατομικά στοιχεία των μαθητών, δηλαδή στάσεις, απόψεις και κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά καθώς και στοιχεία, που αφορούν το σχολικό πλαίσιο, όπως απόψεις, παιδαγωγικές πρακτικές, δράσεις,δραστηριότητες, χρήση ψηφιακών τεχνολογιών, τα οποία είναι πιθανόν να επηρεάζουν τις επιδόσεις στους στο πεδίο της Δημιουργικής Σκέψης.
Ποιο είναι το επίπεδο της δημιουργικής σκέψης των 15χρονων μαθητών στις χώρες του ΟΟΣΑ και στην Ελλάδα – Τα αποτελέσματα της έρευνας
Με άριστα το 60, οι χώρες με το υψηλότερο επίπεδο δημιουργικής σκέψης είναι κατά φθίνουσα σειρά η Σιγκαπούρη (41), η Κορέα (38), ο Καναδάς (38), η Αυστραλία (37), η Νέα Ζηλανδία (36), η Εσθονία (36), η Φιλανδία (36), η Δανία (35), η Λετονία (35), το Βέλγιο (35), η Πολωνία (34) και η Πορτογαλία (34). Πρόκειται για τις χώρες οι οποίες επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις και στα βασικά γνωστικά αντικείμενα που εξετάζει η έρευνα PISA, δηλαδή Μαθηματικά, Κατανόηση Κειμένου, Φυσικές Επιστήμες.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα χωρών, που σημειώνουν χαμηλότερες επιδόσεις από τον μέσο όρο της επίδοσης στις χώρες του ΟΟΣΑ σε ό,τι αφορά τη δημιουργική σκέψη των μαθητών. Με βάση αυτή την επίδοση η Ελλάδα κατατάσσεται 38η ανάμεσα στις 64 συμμετέχουσες χώρες, με επίδοση 27 μονάδες έναντι 33 μονάδων του Μέσου Όρου του ΟΟΣΑ.
Οι μαθητές με πολύ καλές ή πολύ χαμηλές επιδόσεις στα βασικά αντικείμενα αποδίδουν το ίδιο και στη Δημιουργική Σκέψη. Μαθητές, ωστόσο, με μέτριες επιδόσεις στα βασικά αντικείμενα μπορεί να διαπρέπουν στη Δημιουργική Σκέψη, δείχνοντας ότι αυτή αντιστοιχεί σε δεξιότητες που δεν καλύπτονται απαραίτητα από τα βασικά αντικείμενα του PISA.
Γενικά, οι μαθητές σε επίπεδο ΟΟΣΑ ήταν καλύτεροι στη δημιουργική έκφραση - γραπτή και οπτική - από την επίλυση προβλημάτων, κοινωνικών ή επιστημονικών. Στην Ελλάδα, οι μαθητές διακρίθηκαν σχετικά περισσότερο στην παραγωγή πρωτότυπων ιδεών και στην οπτική έκφραση, ενώ υστέρησαν στην επίλυση επιστημονικών προβλημάτων.
Πώς διαφοροποιούνται οι επιδόσεις των μαθητών ανάλογα με τα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά
Στην Ελλάδα, οι διαφορές στις επιδόσεις στη Δημιουργική Σκέψη, που σχετίζονται με το φύλο, το κοινωνικό υπόβαθρο ή το είδος σχολείου είναι παρόμοιες ή μικρότερες από αυτές στον ΟΟΣΑ.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και στον ΟΟΣΑ, τα κορίτσια, οι μαθητές με υψηλότερο κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο, οι μαθητές σε σχολεία με υψηλότερο κοινωνικο-οικονομικό προφίλ, οι μαθητές, που δεν έχουν μεταναστευτικό υπόβαθρο, οι μαθητές σε αστικές περιοχές και αυτοί, που φοιτούν σε Γενικά Λύκεια, επιτυγχάνουν υψηλότερες επιδόσεις στη Δημιουργική Σκέψη.
Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ και στην Ελλάδα, η επίδραση του κοινωνικο-οικονομικού υπόβαθρου στη δημιουργική σκέψη είναι μικρότερη από αυτή στα βασικά αντικείμενα του PISA.
Οι απόψεις των μαθητών για τη δημιουργικότητα – Πως αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους και πως επηρεάζουν τις επιδόσεις τους
Κατά μέσο όρο στις χώρες του ΟΟΣΑ, και στην Ελλάδα σε κάπως μικρότερο βαθμό, οι περισσότεροι μαθητές πιστεύουν ότι μπορούν να είναι δημιουργικοί σε κάθε μάθημα, όχι μόνο στην Τέχνη. Αυτή η πεποίθηση είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των κοριτσιών, των μαθητών από ευνοημένα κοινωνικο-οικονομικά περιβάλλοντα και των μαθητών σε σχολεία υψηλότερου κοινωνικο-οικονομικού προφίλ. Οι μαθητές με αντίστοιχες απόψεις επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις.
Περίπου οι μισοί μαθητές σε επίπεδο ΟΟΣΑ πιστεύουν ότι μπορούν να βελτιώσουν τη δημιουργικότητά τους, ενώ 6 στους 10 πιστεύουν το ίδιο για την ευφυΐα τους. Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι μαθητές δεν υιοθετούν στην πλειοψηφία τους την αντίληψη περί δυνατότητας βελτίωσης αυτών τους των χαρακτηριστικών - μόνο οι 4 στους 10 υιοθετούν την εν λόγω αντίληψη. Επίσης, στην Ελλάδα, η συγκεκριμένη αντίληψη δεν επηρεάζεται από το κοινωνικό υπόβαθρο των μαθητών, ενώ στον ΟΟΣΑ τα κορίτσια και οι μαθητές από ευνοημένα περιβάλλοντα είναι πιο πιθανό να υιοθετήσουν την αντίληψη ότι έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τόσο τη δημιουργικότητά τους όσο και την ευφυΐα τους. Η αντίληψη για τη δυνατότητα βελτίωσης τόσο της δημιουργικότητας όσο και της ευφυΐας (growth mindset) συνδέεται θετικά με τις επιδόσεις των μαθητών.
Οι μαθητές σε επίπεδο ΟΟΣΑ εμφανίζουν υψηλά επίπεδα δημιουργικής αυτεπάρκειας, δεκτικότητας σε προκλήσεις, δεκτικότητας στην Τέχνη και σε νέες εμπειρίες, φαντασίας και διάθεσης για περιπέτειες. Οι μαθητές στην Ελλάδα σημείωσαν υψηλότερα επίπεδα σε αυτές τις στάσεις και τα χαρακτηριστικά σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Αυτές οι στάσεις επηρεάζουν θετικά τις επιδόσεις στη Δημιουργική Σκέψη αλλά εξηγούν μικρό μέρος της διακύμανσης των σχετικών επιδόσεων. Οι στάσεις αυτές εκδηλώνονται πιο έντονα σε ευρύτερες δημιουργικές προκλήσεις παρά σε σχολικές δραστηριότητες, όπως η επίλυση δύσκολων σχολικών προβλημάτων, η ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες στο πλαίσιο σχολικών εργασιών. Σε όλες τις χώρες, τα κορίτσια, οι μαθητές από υψηλά κοινωνικά στρώματα και όσοι φοιτούν σε σχολεία υψηλότερου κοινωνικο-οικονομικού προφίλ, επιδεικνύουν περισσότερο αυτές τις στάσεις.
Ποια είναι τα συναφή με τη δημιουργικότητα κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά των μαθητών, πως αυτά διαφοροποιούνται και πως επηρεάζουν τις επιδόσεις τους
Τα χαρακτηριστικά, που εξετάστηκαν περιλαμβάνουν την περιέργεια, την επιμονή, τη στοχοπροσήλωση, την ικανότητα υιοθέτησης εναλλακτικών οπτικών, την αυτοπεποίθηση να εκτίθενται σε νέες εμπειρίες, τη συνεργατικότητα, την αντοχή στο άγχος και τον έλεγχο συναισθημάτων.
Οι μαθητές σε επίπεδο ΟΟΣΑ επιδεικνύουν αυτά τα χαρακτηριστικά περισσότερο σε ευρύτερες δημιουργικές προκλήσεις παρά σε σχολικές δραστηριότητες. Αγόρια, μαθητές από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα και σχολεία με υψηλότερο κοινωνικο-οικονομικό προφίλ παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα αυτών των χαρακτηριστικών.
Ποια είναι τα συναφή με τη δημιουργικότητα κοινωνικο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά των μαθητών, πως αυτά διαφοροποιούνται και πως επηρεάζουν τις επιδόσεις τους
Τα χαρακτηριστικά, που εξετάστηκαν περιλαμβάνουν την περιέργεια, την επιμονή, τη στοχοπροσήλωση, την ικανότητα υιοθέτησης εναλλακτικών οπτικών, την αυτοπεποίθηση να εκτίθενται σε νέες εμπειρίες, τη συνεργατικότητα, την αντοχή στο άγχος και τον έλεγχο συναισθημάτων.
Οι μαθητές σε επίπεδο ΟΟΣΑ επιδεικνύουν αυτά τα χαρακτηριστικά περισσότερο σε ευρύτερες δημιουργικές προκλήσεις παρά σε σχολικές δραστηριότητες. Αγόρια, μαθητές από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα και σχολεία με υψηλότερο κοινωνικο-οικονομικό προφίλ παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα αυτών των χαρακτηριστικών.
Οι μαθητές στην Ελλάδα αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα περιέργειας, επιμονής, στοχοπροσήλωσης, υιοθέτησης εναλλακτικών οπτικών και αυτοπεποίθησης σε νέες εμπειρίες σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, αλλά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στη διαχείριση του άγχους και τον έλεγχο των συναισθημάτων τους.
Τα χαρακτηριστικά, που επηρεάζουν θετικά τη δημιουργική σκέψη είναι η περιέργεια, η επιμονή, η στοχοπροσήλωση, η υιοθέτηση εναλλακτικών οπτικών και η αυτοπεποίθηση αναφορικά με τη συμμετοχή σε νέες εμπειρίες.
Ποιες είναι οι εκπαιδευτικές και οι συναφείς με τη δημιουργικότητα επαγγελματικές προσδοκίες των μαθητών - Πως αυτές επηρεάζονται από τα χαρακτηριστικά τους –
Πως επηρεάζουν τις επιδόσεις τους
Οι μαθητές στην Ελλάδα έχουν αρκετά υψηλότερες εκπαιδευτικές προσδοκίες σε σχέση με τους μαθητές στον ΟΟΣΑ ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά αυτούς, που δηλώνουν ότι προσδοκούν να σπουδάσουν στο μέλλον σε μεταπτυχιακό ή ακόμα και διδακτορικό επίπεδο (43,9% στον ΟΟΣΑ έναντι 60,1% στην Ελλάδα).
Σε επαγγελματικό επίπεδο ένα μικρότερο ποσοστό μαθητών - 5,2% έναντι 6.1% στον ΟΟΣΑ - σκοπεύει να εργαστεί στο μέλλον στον πολιτιστικό ή δημιουργικό τομέα. Μεγαλύτερη φιλοδοξία να εργαστούν στους αντίστοιχους τομείς έχουν τα κορίτσια και οι μαθητές από υψηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα.
Τόσο οι υψηλές εκπαιδευτικές προσδοκίες όσο και η φιλοδοξία να εργαστεί κάποιος στον πολιτιστικό ή τον δημιουργικό τομέα, έχει θετική επίπτωση στις επιδόσεις του στη δημιουργική σκέψη.
Οι απόψεις των διευθυντών και οι σχολικές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα και επηρεάζουν τις επιδόσεις στη δημιουργική σκέψη
Η αντίληψη ότι υπάρχουν πολλαπλοί τρόποι για να είναι ένα άτομο δημιουργικό και ότι αυτό μπορεί να εκφραστεί σε οποιοδήποτε μάθημα είναι ευρέως διαδεδομένη μεταξύ των διευθυντών των σχολείων όλων των χωρών, ανεξαρτήτως του τύπου σχολείου. Οι διευθυντές θεωρούν ότι οι μαθητές τους είναι δημιουργικοί και απολαμβάνουν τα δημιουργικά projects. Ωστόσο, στην Ελλάδα, οι διευθυντές είναι πιο συγκρατημένοι στις αξιολογήσεις τους αναφορικά με το κατά πόσο οι μαθητές τους είναι δημιουργικοί και απολαμβάνουν τα δημιουργικά projects σε σύγκριση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Στις χώρες του ΟΟΣΑ, οι μαθητές δηλώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί εφαρμόζουν πρακτικές που ευνοούν τη δημιουργικότητα. Στην Ελλάδα, όμως, αυτές οι πρακτικές εφαρμόζονται λιγότερο, με τη χώρα να εμφανίζει ως προς αυτή την παράμετρο συγκριτικά χαμηλότερες επιδόσεις.
Τόσο στις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ, όσο και στην Ελλάδα, τα κορίτσια, οι μαθητές ιδιωτικών σχολείων και αυτοί από υψηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα δηλώνουν ότι οι εκπαιδευτικοί τους εφαρμόζουν περισσότερο δημιουργικές πρακτικές. Οι μαθητές που φοιτούν σε σχολεία γενικής εκπαίδευσης δηλώνουν ότι εφαρμόζονται λιγότερο δημιουργικές πρακτικές σε σύγκριση με αυτούς που φοιτούν σε σχολεία τεχνικής-επαγγελματικής εκπαίδευσης. Επίσης, οι μαθητές, που βιώνουν περισσότερες δημιουργικές παιδαγωγικές πρακτικές στα σχολεία τους έχουν ελαφρώς καλύτερες επιδόσεις στη δημιουργική σκέψη.
Σύμφωνα με τους διευθυντές, στην Ελλάδα προσφέρονται λιγότερες δημιουργικές δραστηριότητες σε σχέση με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, αλλά οι μαθητές συμμετέχουν περισσότερο όταν αυτές προσφέρονται.
Οι μαθητές στην Ελλάδα συμμετέχουν περισσότερο από άλλες χώρες του ΟΟΣΑ σε εξωσχολικές δημιουργικές δραστηριότητες, κυρίως τα αγόρια, και οι μαθητές δημόσιων σχολείων και ΕΠΑΛ. Η συμμετοχή αυτή όμως δε φαίνεται να επηρεάζει τη δημιουργική σκέψη.
Τέλος, οι μαθητές στα Ελληνικά σχολεία χρησιμοποιούν λιγότερο τις ψηφιακές τεχνολογίες για μαθησιακούς σκοπούς στο σχολείο, αλλά η χρήση τους, εντός και εκτός σχολείου, έχει θετική επίδραση στη δημιουργική σκέψη, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται για ψυχαγωγία εκτός σχολείου. Ωστόσο, η χρήση για ψυχαγωγικούς λόγους εντός σχολείου έχει αρνητική επίδραση.
Οι βασικές προκλήσεις, που αναδεικνύονται από την έρευνα του ΟΟΣΑ για τη δημιουργική σκέψη των μαθητών
Σύμφωνα με τις απόψεις των εκπαιδευτικών αρχών των χωρών, που συμμετείχαν στην έρευνα PISA 2022, oι βασικότερες προκλήσεις, που λειτουργούν ως τα σημαντικότερα εμπόδια στην ανάπτυξη της δημιουργικής σκέψης των μαθητών είναι τα υπερφορτωμένα προγράμματα σπουδών, η έλλειψη αξιολόγησης της συγκεκριμένης δεξιότητας, η έλλειψη παιδαγωγικής κατάρτισης και πόρων για την καλλιέργειά της. Η έλλειψη κατάλληλων υποδομών, εξοπλισμού και υλικών, η έλλειψη προδιαγραφών σε επίπεδο Προγραμμάτων Σπουδών, που να περιγράφουν μέσω συγκεκριμένων προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων την εξέλιξη που πρέπει να έχει αυτή η δεξιότητα ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα των μαθητών.
Με βάση τις ανωτέρω παρατηρήσεις αλλά και τα αποτελέσματα για την Ελλάδα, το ΥΠΑΙΘΑ σε συνεργασία με το ΙΕΠ δρομολογεί δέσμη πολιτικών με στόχο την προαγωγή της δημιουργικής σκέψης των μαθητών, με εκκίνηση εφαρμογής το σχολικό έτος 2024-2025.
Συγκεκριμένα, η δέσμη αυτή πολιτικών περιλαμβάνει την καθιέρωση οριζόντιου χαρακτήρα δράσεων στο επίπεδο των Προγραμμάτων Σπουδών, που ενισχύουν τη δημιουργική σκέψη. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να έχουν σημαντική συμβολή το Πρόγραμμα Φιλαναγνωσίας, δηλαδή η ανάγνωση και η ανάλυση που θα συνοδεύουν τα λογοτεχνικά βιβλία, τα οποία θα διανεμηθούν δωρεάν σε κάθε μαθητή όλων των τάξεων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το Πρόγραμμα «Δράσεις Ενεργού Πολίτη», που έχει ως επίκεντρο την ενασχόληση των μαθητών με σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα.
Επιπλέον, την ενίσχυση σχετικών δράσεων στο πλαίσιο των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων. Περαιτέρω προώθηση της θεματικής ενότητας «Δημιουργώ και Καινοτομώ» σε όλες τις τάξεις που εφαρμόζονται τα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Η εν λόγω θεματική έχει ως στόχο ακριβώς την καλλιέργεια της δημιουργικής σκέψης και της πρωτοβουλίας μέσα από δράσεις STEM/Ρομποτικής, Επιχειρηματικότητας, κ.λπ. Την αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων στον σχεδιασμό και την αξιοποίηση δημιουργικών ιδεών και λύσεων ειδικά στα καλλιτεχνικά μαθήματα. Την ανάπτυξη Τράπεζας Θεμάτων στη λογική των ερωτήσεων και της φιλοσοφίας της έρευνας PISA. Την ενσωμάτωση στους οδηγούς των εκπαιδευτικών όλων των μαθημάτων και ιδιαίτερα στα βασικά αντικείμενα, που εξετάζει η έρευνα PISA (κατανόηση κειμένου, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες), δραστηριοτήτων όπως είναι η διερεύνηση ανοικτού τύπου προβλημάτων, η αποτύπωση εναλλακτικών λύσεων και ιδεών, η απάντηση ερωτημάτων του τύπου «τι θα συνέβαινε αν….», «πώς θα αντιμετωπίζατε εσείς …», μεθόδων αξιολόγησης δημιουργικών δραστηριοτήτων, κοκ.
Εκτός των προαναφερθέντων, υποστηρικτικά σχεδιάζεται ένα εκτεταμένο πρόγραμμα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών σε παιδαγωγικές και διδακτικές πρακτικές που ενισχύουν τη δημιουργική σκέψη των μαθητών.
Ένα αντίστοιχο πρόγραμμα επιμόρφωσης των στελεχών της εκπαίδευσης και ειδικά των Σχολικών Συμβούλων και των Διευθυντών των σχολικών μονάδων ώστε να ενθαρρύνουν σχετικές πρακτικές στα σχολεία ευθύνης τους και
ένα αποθετήριο μαθησιακών πόρων και ενδεικτικών σεναρίων μαθήματος, από το οποίο μπορούν να αντλήσουν ιδέες για ανάλογες δραστηριότητες οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων και όλων των μαθημάτων.
Επίσης, την ολοκλήρωση της εγκατάστασης 36.000 διαδραστικών πινάκων σε κάθε σχολική αίθουσα από την Ε΄ Δημοτικού έως και την Γ΄ Λυκείου εντός του 2024, προκειμένου η εκπαίδευση να καταστεί πιο δημιουργική , καθώς οι μαθητές μέσα από τα πλέον σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, μπορούν να έχουν πολλαπλές πηγές μάθησης.
Την μείωση της αποστήθισης αλλά και ανάπτυξη της κριτικής σκέψης , μέσω του πολλαπλού βιβλίου. Οι εκπαιδευτικοί θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το διδακτικό βιβλίο το οποίο επιθυμούν ανάμεσα στα εγκεκριμένα βιβλία που περιλαμβάνονται στο Μητρώο Διδακτικών Βιβλίων (ΜΔΒ). Ταυτόχρονα όλα τα εγκεκριμένα βιβλία θα είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή βιβλιοθήκη, προκειμένου οι μαθητές να μπορούν να συνδυάσουν πηγές.
ένα αποθετήριο μαθησιακών πόρων και ενδεικτικών σεναρίων μαθήματος, από το οποίο μπορούν να αντλήσουν ιδέες για ανάλογες δραστηριότητες οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων και όλων των μαθημάτων.
Επίσης, την ολοκλήρωση της εγκατάστασης 36.000 διαδραστικών πινάκων σε κάθε σχολική αίθουσα από την Ε΄ Δημοτικού έως και την Γ΄ Λυκείου εντός του 2024, προκειμένου η εκπαίδευση να καταστεί πιο δημιουργική , καθώς οι μαθητές μέσα από τα πλέον σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, μπορούν να έχουν πολλαπλές πηγές μάθησης.
Την μείωση της αποστήθισης αλλά και ανάπτυξη της κριτικής σκέψης , μέσω του πολλαπλού βιβλίου. Οι εκπαιδευτικοί θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν το διδακτικό βιβλίο το οποίο επιθυμούν ανάμεσα στα εγκεκριμένα βιβλία που περιλαμβάνονται στο Μητρώο Διδακτικών Βιβλίων (ΜΔΒ). Ταυτόχρονα όλα τα εγκεκριμένα βιβλία θα είναι διαθέσιμα σε ψηφιακή βιβλιοθήκη, προκειμένου οι μαθητές να μπορούν να συνδυάσουν πηγές.
Την έμφαση στις διαδικασίες ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αλλά και αυτές της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας σε κριτήρια, που αφορούν στην εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών - διερευνητική μάθηση, επίλυση ανοικτού τύπου προβλημάτων, projects - και στην υλοποίηση δράσεων (όμιλοι, ποικιλία ενδοσχολικών δράσεων που συμμετέχουν ενεργά οι μαθητές), που ενισχύουν τη δημιουργική σκέψη.
Την ενσωμάτωση σε όλες τις εξετάσεις - ενδοσχολικές, προαγωγικές, απολυτήριες - ενός τουλάχιστον θέματος, που να εξετάζει τη δημιουργική σκέψη.
Βασιλική Χρυσοστομίδου
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου