Σαν σήμερα, 30 Ιουνίου 1890, γεννήθηκε ο συγγραφέας Στρατής Μυριβήλης (1890-1969). Επαναφέρουμε το άρθρο του Δημήτρη Κούλαλη στον «Ημεροδρόμο» με τίτλο «Στρατής Μυριβήλης: H “Ζωή εν τάφω” Μακρονήσω» που δημοσιεύθηκε 12 Φεβρουαρίου 2019.
“Mια μεγάλη, μια πανελλήνια οργάνωση της Μακρονήσου (…) για τα δηλητηριασμένα νειάτα, σαν αυτή που αυτοσχεδίασε και τόσο άξια έφερε σε τέλος ο Στρατός μας”, πρότεινε ο Λέσβιος συγγραφέα για να μπει ένας φραγμός σ’ αυτήν την εγκληματική, όπως την χαρακτήριζε, ιδεολογία…
Πριν λίγες μέρες , άνοιξε έντονος διαδικτυακός διάλογος (με τον γνωστό πατροπαράδοτο ελληνικό τρόπο, αυτόν του ξεμαλλιάσματος, λόγια όμως αυτή τη φορά) μ’ αφορμή την «Ζωή εν τάφω», το πρώτο σίριαλ της δημόσιας τηλεόρασης μετά από αρκετά χρόνια.
Φωτιά στα «facebook» και τα «twitter», με το φιλοθεάμον (τηλεοπτικό) κοινό να σφάζεται κατά το κοινώς λεγόμενο για τη σκηνοθεσία, τις ερμηνείες, το σενάριο, το λογοτεχνικό ύφος του Μυριβήλη, για το ποιόν του ίδιου του Μυριβήλη…
Ωστόσο, αν για κάτι αποφασίσαμε να γεμίσουμε με σκέψεις τις γραμμές τούτων των σελίδων είναι για μερικές άγνωστες στο ευρύ κοινό ιστορίες αντικομμουνιστικής υστερίας, ενταγμένες στο πλαίσιο της επίσημης μετεμφυλιακής ιδεολογίας, με πρωταγωνιστή τον σημαντικό Μυτιληνιό συγγραφέα.
Ας πάρουμε όμως, τα πράγματα από την αρχή.
«Ως φορείς του μπολσεβικισμού και πνευματικοί οδηγοί της κομμουνιστικής ιδέας, οι Εβραίοι είναι θανάσιμος εχθρός μας. Πρέπει να τους εξαφανίσουμε»!
Η εντολή αυτή, κοινοποιημένη στους στρατιώτες της Βέρμαχτ στο Μινσκ στις 19 Οκτωβρίου 1941, κατά τη γερμανική προέλαση στην ΕΣΣΔ, αποτελεί τρανή απόδειξη της ιδεολογικής ταύτισης στη βάση της επίσημης ναζιστικής προπαγάνδας.
Ο μύθος του «ιουδαιομπολσεβικισμού» άρχισε να διαδίδεται συστηματικά κυρίως μεταξύ συντηρητικών κύκλων της εποχής, ύστερα από τη λήξη του Α’ ΠΠ, όταν αποτέλεσε το πολιτικό σύνθημα της κατάπνιξης της εξέγερσης των Σπαρτακιστών στη Γερμανία, της λευκής τρομοκρατίας στην Ουγγαρία και της αντεπανάστασης στην εύθραυστη ως νέο καθεστώς σοβιετική Ρωσία. Στην προμετωπίδα αυτής της στρεβλότητας βρισκόταν η άποψη που όριζε τον μπολσεβικισμό ως μεταδοτική ασθένεια και τους Εβραίους επαναστάτες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ως «ιούς» μετάδοσής της.
Το φάντασμα των εβραιομπολσεβίκων πλανιόταν πάνω από τη Δύση, προκαλώντας, το λιγότερο, ανησυχία στις κυρίαρχες ελίτ. Είτε εκείνες που είχαν ως σημείο αναφοράς τους τον αστικό κοσμοπολιτισμό, είτε εκείνες που αναφέρονταν στον εθνικισμό. Αμφότερες, αρνούνταν να δεχθούν ότι η μάζα των εργαζομένων, η προορισμένη να κινητοποιείται με βάση τη θέληση της αριστοκρατικής πρωτοπορίας, έτσι πίστευαν, ήταν ικανή να χειραφετηθεί, να αυτοοργανωθεί και να ελέγχει δημοκρατικά τους εκλεγμένους εκπροσώπους της. Ήταν απλά, αδιανόητο. Προπαντός, όμως, ήταν επικίνδυνο! Επικίνδυνο, για τη διασάλευση του κοινωνικού, κυρίως όμως του οικονομικού status quo στο πλαίσιο της πάλης των τάξεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τσόρτσιλ, ο μέγας σφαγέας, υπεύθυνος για τον λιμό της Βεγγάλης το 1943 και θαυμαστής του ναζιστικού καθεστώτος, υποδείκνυε τους Μαρξ, Λένιν, Μπέλα Κουν, Ρόζα Λούξεμπουργκ κ.ά, ως ενσάρκωση μιας «παγκόσμιας συνωμοσίας που απέβλεπε στην ανατροπή του πολιτισμού». Έντυνε μάλιστα το αφήγημά του με αναφορά στα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών», πεπεισμένος ότι οι Μπολσεβίκοι ήταν «εχθροί του ανθρώπινου γένους» , με επικεφαλής τους τον Λένιν.
Σ’ αυτό το σημείο, θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι η πολιτική τάξη της Μ. Βρετανίας την ίδια ώρα που φορούσε την… πανοπλία του «Σώματος των Ιπποτών» προς υπεράσπιση τάχα μου της Δύσης από την κόκκινη επέλαση , ελάχιστα έδειχνε να ανησυχεί για τους Χίτλερ- Μουσολίνι και τον ανερχόμενο φασισμό- ναζισμό στην Γηραιά Ήπειρο.
Ίσως γιατί, όπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, κύριο μέλημά της ήταν να κρατήσει στο ακέραιο τα σκήπτρα της παγκόσμιας αυτοκράτειρας και να αναχαιτίσει την ανταγωνίστρια Γαλλία, κυρίως όμως τον απειλητικό για τα συμφέροντά των μονοπωλίων που εκπροσωπούσε κομμουνισμό. Γι’ αυτό και φρόντισε να ενισχύσει με κάθε μέσο τη ναζιστική πολεμική μηχανή μέχρι την κήρυξη του πολέμου, γνωρίζοντας ότι η ισοπέδωση της ΕΣΣΔ ήταν βασική επιδίωξη του Γ’ Ράιχ.
Μια ισοπέδωση της Σοβιετικής Ένωσης απ’ το ελεγχόμενο προκεχωρημένο πυροβολείο του ναζιστικού κτήνους ήταν ό, τι έπρεπε για τα συμφέροντα της αστικής τάξης της Βρετανίας. Κι όχι μόνο αυτής…
Στο εσωτερικό της Γερμανίας, η ναζιστική άποψη που αντιμετώπιζε την ΕΣΣΔ ως την τερατογένεση της ώσμωσης της εβραϊκής ιντελεγκέντσιας με τη σλαβική “Untermenschentum” νομιμοποιήθηκε ηθικά γύρω στα 1918, όταν ο Τόμας Μαν την έβγαλε από το στενό πλαίσιο των «επιστημονικών» εργασιών (το πλήθος των εργαζομένων και των φτωχών λογίζονταν ως παθολογία των πόλεων σ’ αυτές ) και την εισήγαγε στο γνωστό έργο του, το «Μαγικό βουνό».
Βέβαια, δεν πρωτοτύπησε μιας και, όπως εξηγούσε παλαιότερα ο Γάλλος υπαρξιστής Ζαν Πολ Σατρ, αυτός ο «κοινωνικός βιολογισμός» ανάγεται στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης και γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση στην μετά την Παρισινή Κομμούνα γαλλική λογοτεχνία. Παρόλα αυτά, η σημαντική συνεισφορά του Τόμας Μαν στη θεωρητική «ισχυροποίηση» του εκκολαπτόμενου ναζισμού έγκειται στο ότι απενοχοποίησε έναν μηχανισμό που λίγα χρόνια αργότερα εφάρμοσε δημόσιες υγειονομικές πολιτικές αποκλεισμού και εξόντωσης όσων πολιτών θεωρούσε επικίνδυνους.
Στις βαλτικές χώρες, ο αγώνας έναντι του «ιουδαιομπολσεβικισμού» αποτέλεσε την συγκολλητική ουσία που ένωσε τους θιασώτες της δαρβινιστικής πίστης στην επιβίωση του ισχυρότερου, αλλά και πυλώνα της αντεπαναστατικής κινητοποίησης, στην οποία ξεχώρισαν για τη δράση τους παραστρατιωτικές οργανώσεις (τα Freikorps, πρόγονοι της ναζιστικής SA) στρατολογημένες μέσα από τις γερμανικές μειονότητες.
Σύμφωνα με την ιστορικό Μαρία Καβάλα, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία αποτέλεσαν το εργαστήριο του ιδεολογικού συνδυασμού «φυλής» και «τάξης» που έμελλε, είκοσι χρόνια αργότερα, να βρεθεί στην καρδιά του ναζιστικού πολέμου εναντίον της ΕΣΣΔ. Εκεί, έδειξαν τις ικανότητές τους μελλοντικές ηγετικές φυσιογνωμίες του ναζιστικού κόμματος, όπως ο γεννημένος στο Ταλίν Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, θεωρητικός του βιολογικού ρατσισμού και μετέπειτα υπουργός των ανατολικών εδαφών του Ράιχ .
Για τον Ρόζενμπεργκ και τους υπέρμαχους της ναζιστικής «Αποκάλυψης», η Οκτωβριανή επανάσταση και η κατάληψη της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους ήταν εφικτή μόνο «εντός του σώματος ενός φυλετικά και ψυχολογικά άρρωστου λαού».
Για την Ιστορία, να θυμίσουμε ότι παρόμοιες σκέψεις μοιραζόταν με το αμερικανικό κοινό ο ιδεολογικός αρχιτέκτονας του Ψυχρού Πολέμου και διαμορφωτής της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ μέχρι το 1950, Τζορτζ Φ. Κέναν, για τον οποίο οι Μπολσεβίκοι ήταν μια «μικρή ομάδα μοχθηρών εβραϊκών παρασίτων, με έμφυτη δειλία και πνευματική αλαζονεία» [«Π. Άντερσον, « Η αμερικανική εξωτερική πολιτική και οι διανοητές της», Τόπος, 2017].
Κλείνει η παρένθεση.
Η χρήση της ιατρικής ορολογίας στο πεδίο της πολιτικής προπαγάνδας συνδέθηκε με την ταυτόχρονη υιοθέτηση πολιτικών μεταφορών από τον χώρο της επιστήμης, καθώς, όπως σημειώνει ο ιστορικός των επιστημών Ρόμπερτ Πρόκτορ, η ιατρική γλώσσα είχε διαποτιστεί σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική ιδεολογία.
Είναι γνωστό άλλωστε, ότι αρκετοί ερευνητές ονόμαζαν τα καρκινικά κύτταρα αναρχικούς, μπολσεβίκους, εστίες χάους και εξέγερσης, ενώ άλλοι έκαναν λόγο για «επαναστατικά κύτταρα» ή και για «κράτος εν κράτει» [ Μ. Καβάλα, «Ο αντισημιτισμός στον 20ο αιώνα. Η ταύτιση του εβραϊσμού με τον μπολσεβικισμό»- Ενότητα 10, ΑΠΘ, 2014].
Βλέπετε, πριν αρχίσουν οι ναζιστικές ξιφολόγχες να διδάσκουν σύγχρονη λογιστική στις κατώτερες φυλές ήταν αναγκαία η ύπαρξη ενός ενοποιητικού στοιχείου που θα όπλιζε το χέρι της πλειοψηφίας ενός ολόκληρου λαού…
Ο αντικομμουνισμός ως επίσημο αφήγημα της προπολεμικής και μεταπολεμικής Ελλάδας
Στη γαλάζια πατρίδα μας, οι θεωρίες σύνδεσης του κομμουνισμού με την διεθνή εβραϊκή συνωμοσία και απειλή και η συσχέτισή τους με τις παραδοσιακές αντιλήψεις της φυλετικής καθαρότητας ταυτίζονται χρονικά με την εμφάνισή τους στις υπόλοιπες γωνιές της Ευρώπης.
Η μετάφραση των «Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών» από τον Γάλλο μοναρχικό Ροζέ Λαμπελέν διαβάστηκε, μεταφράστηκε και μεταδόθηκε επανειλημμένα, ολόκληρη ή τμήματά της.
Δρασκελίζοντας με ταχύ βηματισμό τον ιστορικό χρόνο, φτάνουμε στην καρδιά της Κατοχής όπου από τις αρχικές κιόλας συγκρούσεις ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τους αντιπάλους του, η θεωρία του «σλαβοκομμουνισμού» (παραλλαγή του αντισλαβισμού του γερμανικού και ιταλικού εθνικισμού) αναδύθηκε, ταυτόχρονα με την ραγδαία ανάπτυξη του εαμικού κινήματος.
Ο φόβος για αύξηση της σοβιετικής επιρροής στον ευρωπαϊκό νότο ήταν μεγάλος, κάτι που ώθησε τους Βρετανούς πράκτορες στην Ελλάδα να εξετάσουν το ενδεχόμενο μιας ιδιότυπης γερμανοβρετανικής ανακωχής πριν τη λήξη του πολέμου [Φλάισερ, «Στέμμα και σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, 1941-44», τ.2, Παπαζήσης, 1995].
Μερικούς μήνες αργότερα (Μάρτης 1944), μας πληροφορεί σε διάλεξη του ο διδάκτωρ Δημήτρης Κουσουρής*, μέσα σε μια τεταμένη πολιτικά ατμόσφαιρα, κυκλοφόρησε η μηνιαία ιδεολογική- θεωρητική μπροσούρα της εκδοτικής ομάδας βρετανόφιλων και μοναρχικών δημοσιογράφων διανοουμένων, «Ελληνικό Αίμα» ( εύγλωττη επωνυμία, δεν νομίζετε;), με τον τίτλο «Κομμουνισμός 1944. Παρακμή και θάνατος μιας ιδεολογίας».
Ο συντάκτης της μπροσούρας έπιανε το νήμα των θέσεων του ΚΚΕ για το μακεδονικό, αναπτύσσοντας και συνδέοντάς το παράλληλα με τη θεωρία της «εξάρτησης του ΚΚΕ από το ΚΚ Βουλγαρίας». Το φυλλάδιο κατέληγε, κλείνοντας το μάτι στον δωσιλογικό κατιμά της εποχής (ενδεχομένως και σε σύγχρονους ιστορικούς αναθεωρητές που τώρα τελευταία διείδαν στον ροζουλί ριζοσπαστισμό της κυβερνώσας Αριστεράς τη σωτηρία του «προοδευτικού χώρου»), ισχυριζόμενο πως το ΚΚΕ διεξήγαγε τον απελευθερωτικό αγώνα υποστηριζόμενο από μια «διεθνή ταξιαρχία αποτελούμενη από Βούλγαρους κομιτατζήδες, Αρβανίτες ληστές και Ρουμανόβλαχους κακοποιούς»…
Από τα παραπάνω γίνεται νομίζουμε κατανοητό ότι πριν ακόμη σιγήσουν τα όπλα του Β’ΠΠ, οι ντουντούκες του αντικομμουνισμού χρησιμοποιήθηκαν από εγχώριους φιλελεύθερους, βασιλόφρονες, αγγλόφιλους και γερμανόφιλους κύκλους για τη διάδοση της- πρόσφατα ανανήψασας με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών- θεωρίας της σλαβοκομμουνιστικής συνωμοσίας.
Η ταύτιση αυτή, στην μεταπολεμική εποχή, διευκολύνθηκε από το πέρασμα της γειτονικής Βουλγαρίας από το καθεστώς προτεκτοράτο του Άξονα στη σφαίρα των κρατών σοβιετικής επιρροής, αποκτώντας μάλιστα και θεσμική μορφή με το Γ’ ψήφισμα του Ιουνίου 1946, βάσει του οποίου η στράτευση με το ΕΑΜ συνδεόταν με τις επεκτατικές βλέψεις των βόρειων γειτόνων μας.
Ψήφισμα- κολυμβήθρα του Σιλωάμ για την εμπροσθοφυλακή της εθνικοφροσύνης, πρώην συνεργάτες των κατακτητών, αφού μέσω του καθεστωτικού αντικομμουνισμού επιχείρησαν- και σε πολλές περιπτώσεις, πέτυχαν- τη νομιμοποίηση της κατοχικής τους δράσης, με το επιχείρημα ότι εκείνοι πρώτοι απ’ όλους διέκριναν τον κίνδυνο «κομμουνιστικής ανταρσίας», γι’ αυτό και επάνδρωσαν τις μονάδες καταστολής (διάβαζε Τάγματα Ασφαλείας).
Άλλωστε, οι (οικονομικοί) τους προστάτες δεν θα τους άφηναν έτσι. Άνθρωποι σαν τον βιομήχανο (και λογοτέχνη) Ζαλοκώστα, μέγα υποστηρικτή των δωσιλογικών ομάδων όπως η ΠΑΟ, ο ΕΣ και η «Στρατιωτική Ιεραρχία» του Παπάγου, στάθηκαν δίπλα στους υπερασπιστές του αστικού καθεστώτος έναντι των δυνάμεων της κοινωνικής ανατροπής [Τ. Κωστόπουλος, «Η αυτολογοκριμένη μνήμη, τα τάγματα ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη», Φιλίστωρ, 2013]…
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, στις αρχές του 1948, ο ήδη καταξιωμένος Στρατής Μυριβήλης, εκλεκτός εκπρόσωπος της γενιάς του 1930, έδωσε μια διάλεξη στη «Λαϊκή Βιβλιοθήκη» της Καλαμάτας με θέμα «Ο Κομμουνισμός και το παιδομάζωμα».
Πρόκειται για μία μνημειώδη από πολλές απόψεις διάλεξη (θα δούμε παρακάτω το γιατί) καθώς καταφέρνει να συμπυκνώσει τον γεωστρατηγικό- εθνοφυλετικό χαρακτήρα του εγχώριου αντικομμουνισμού και να δικαιολογήσει τα αντίμετρα του καθεστώτος όπως αυτό των «παιδουπόλεων» της βασίλισσας Φρειδερίκης. Κυρίως όμως, επιχειρεί να εντυπωθεί στο κοινό αίσθημα η ταύτιση του κομμουνισμού με τον προαιώνιο αγώνα της φυλής ενάντια στους αλλόφυλους, ιδίως εναντίον των Σλάβων.
Πρέπει να πούμε ότι όταν ο Μυριβήλης έδωσε αυτή τη διάλεξη, το έκανε ως ιδρυτικό μέλος της Εθνικής Ένωσης Λογοτεχνών, μιας χορείας καταξιωμένων συγγραφέων, η οποία στις 20 Ιουνίου 1948 διεκήρυττε ότι «πράξεις σαν το παιδομάζωμα, την αρπαγή των γυναικών και το σταύρωμα των ιερωμένων βρισκόντουσαν σε βαθειάν αντίθεση με τις ευγενικές παραδόσεις της Φυλής μας».
Γι’ αυτό, για να μπει ένας φραγμός στην εγκληματική, όπως την χαρακτήριζε, ιδεολογία ο Λέσβιος συγγραφέας πρότεινε «μια μεγάλη, μια πανελλήνια οργάνωση της Μακρονήσου (…) για τα δηλητηριασμένα νειάτα, σαν αυτή που αυτοσχεδίασε και τόσο άξια έφερε σε τέλος ο Στρατός μας»[ Στ. Μυριβήλης, «Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα», Τυπ. Σημαίας, Καλαμάτα, 1948, σ.17].
Για να υπερθεματίσει στη συνέχεια, πάντα στην ίδια διάλεξη, αφού έκανε λόγο για «κομμουνιστική φυλή», λέγοντας κατά λέξη: «δεν υπάρχουν Έλληνες κομμουνιστές. Όταν κανείς γίνει συνειδητός κομμουνιστής παύει να ‘ναι Έλληνας. Γι’ αυτό και το κόμμα λέγεται Κομμ[ουνιστικό] Κόμμα της Ελλάδας και όχι Ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Όταν κάποτε θα καταλάβουν αυτό το απλό και αδιαφιλονίκητο πράγμα τα Κράτη, θα αφαιρέσουν αμέσως την εθνική υπηκοότητα από όλα τα άτομα που ανήκουν στη νέα κομμουνιστική φυλή» [ Στ. Μυριβήλης, «Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα», ό.π., σ. 8].
Κι αν η πρόταση για ένα απαρτχάιντ αλά ελληνικά σας πέφτει κάπως βαριά για το 2019, η αυθαίρετη εξίσωση της φυλετικής μηχανικής του ναζισμού και της κοινωνικής μηχανικής του σοβιετικού κοινωνικού οικοδομήματος, ίσως να ταίριαζε περισσότερο στην εποχή του διφυούς (!) φασισμού.
Έλεγε λοιπόν, ο Μυριβήλης, αναλαμβάνοντας μάλιστα ρόλο διεθνούς αναλυτή: «Εκείνο που δεν κατάλαβαν ακόμη ούτε οι Άγγλοι, (…) ούτε οι Αμερικανοί (…) είναι τούτο: Πως ο σλαυικός κομμουνισμός δεν είναι κοινωνική θεωρία απλώς, ούτε ένα πολιτικοοικονομικό σύστημα. Είναι(…) κάτι φοβερότερο απ’ αυτά. Είναι μια μέθοδος σατανική για την κατασκευή μιας νέας φυλής, (…) ενός νέου τύπου ανθρώπου, όπως ακριβώς ήταν οι Ναζί»[ Στ. Μυριβήλης, «Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα», ό.π., σ.6-7].
Στη συνέχεια, έχοντας διανθίσει το σκεπτικό του με απόψεις που ταύτιζαν τον επιστημονικό ρατσισμό του Γ’ Ράιχ με την κομμουνιστική κατήχηση, αμφότερα μέσα για την κατασκευή μιας νέας φυλής, πρότεινε όχι απλώς την ανάπτυξη ενός πλέγματος εξουσίας που θα αναμορφώνει τους εκ της κομμουνιστικής νόσου ασθενείς, αλλά και θα μπορεί να επιτηρεί, να παρακολουθεί, να τιμωρεί και να στιγματίζει δημόσια: «(…)Είναι ανάγκη, (…)να καθορισθεί με λεπτομέρεια και με ακρίβεια η ταυτότητα και ο αριθμός όλων αυτών των ανθρώπων της κομμουνιστικής παροικίας, που δρα μέσα στα σπλάχνα του εθνικού σώματος, και συνωμοτεί πίσω από τη ράχη των Ελλήνων στρατιωτών»[ Στ. Μυριβήλης, «Ο κομμουνισμός και το παιδομάζωμα», ό.π., σ.9].
***
Καταληκτικά, οι φυλετικές θεωρίες του τέλους του 19ου – αρχών του 20ου αιώνα και η ιστορική συνάντησή τους με τον αντικομμουνισμό αποτέλεσαν το ιδεολογικό προζύμι πάνω στο οποίο πλάσθηκε η ρητορική του δυτικού μετώπου την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Η Ελλάδα, δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση. Η συνοχή που προσέφεραν μέσω της διανοητικής οπισθοδρόμησης και του πολιτικού προπαγανδιστικού μαρασμού άνθρωποι των γραμμάτων όπως ο Μυριβήλης, αποτέλεσε το ιδεολογικό πρόπλασμα της κρατικής καταστολής, της ηθικής αθώωσης του δωσιλογισμού, μα, πάνω απ’ όλα, της κοινωνικής επανανομιμοποίησης του οικονομικού συστήματος εκείνου για το οποίο ο ναζισμός αποτέλεσε τη δύναμη πυρός της προάσπισης των ταξικών του συμφερόντων.
Σας μπερδέψαμε;
Ο… λογοτέχνης (και βιομήχανος) Ζαλοκώστας, ίσως, τα έλεγε καλύτερα: «Μια τάξις είναι τόσο πιο δυνατή, όχι όσο περισσότερους οπαδούς έχει, παρά όσο πιο φανατικούς»…
*Δ. Κουσουρής, απόσπασμα από το συλλογικό έργο των εκδόσεων του Παν/μιου Κρήτης, «Φυλετικές θεωρίες στην Ελλάδα, προσλήψεις και χρήσεις στις επιστήμες, την πολιτική, τη λογοτεχνία και την ιστορία της τέχνης κατά τον 19ο και 20ο αιώνα»,2017
**Η φωτογραφία είναι από την ert web tv
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου