Το Δεσποτικό «κοντράρει» τη Δήλο

Από μακριά, βλέποντας στο ακατοίκητο Δεσποτικό να υψώνεται και ο τρίτος κίονας του ναού και του επιστυλίου στο μνημείο, κάτω από τη 15 μέτρων σκαλωσιά, θαυμάζεις την τρίτη διάσταση του ιερού του Απόλλωνα.

Ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται το μεγαλείο του, ακόμη και από την απέναντι ακτή της Αντιπάρου, και δεν είναι λίγοι οι τουρίστες που φτάνουν ώς εκεί καθημερινά, κι ας μην είναι οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος.

Εμπειρία μοναδική και για όσους είδαν να αποκαλύπτονται φέτος ακόμη τρία κτίρια, 22 πια συνολικά, στην ανασκαφή. Μικροί πρώιμοι ναοί, όπως λέει στην «Κ» ο ανασκαφέας Γιάννος Κουράγιος.

Πολλά βοηθητικά κτίρια βόρεια, στο κέντρο και ανατολικά του τεμένους, χώροι για τους ιερείς και τους επισκέπτες «που ενισχύουν την άποψη ότι μπορεί να είναι μεγαλύτερο ιερό από εκείνο της αρχαϊκής Δήλου και καλύτερα οργανωμένο. Νομίζω ότι είναι το μεγαλύτερο ιερό των Κυκλάδων, κρατώντας μια επιφύλαξη», συνεχίζει ο κ. Κουράγιος.

Πλούσιος τόπος το Δεσποτικό δυτικά της Αντιπάρου, το αποδεικνύει κάθε καλοκαίρι, με όσα αποκαλύπτονται. Οι φετινές ανασκαφές στο ιερό του Απόλλωνα στη θέση Μάντρα, εκτός από τα τρία κτίρια, έφεραν στο φως θραύσματα δύο πίθων με ανάγλυφη διακόσμηση, το ένα με παράσταση χορού (χορεύουν για τον Απόλλωνα) και το άλλο με πολεμιστή.

Αλλά και θραύσματα από κατακερματισμένο κεφάλι αρχαϊκού κούρου, καθώς και άλλο από τον αστράγαλο ποδιού κούρου. Κορμοί, πόδια, μπράτσα που αποκαλύπτονται σχεδόν κάθε καλοκαίρι – «πρέπει να βρούμε πού αντιστοιχούν». Τα τμήματα αρχαϊκών κούρων που έχουν βρεθεί στα 20 και πλέον χρόνια της ανασκαφής είναι 85, οι κεφαλές 10 και 25 οι βάσεις αγαλμάτων.

Η καταστροφή του Δεσποτικού, κατά τον αρχαιολόγο της ΕΦΑ Κυκλάδων, συνδέεται με πολιτικούς λόγους, τη διαμάχη Αθήνας - Πάρου. «Οι Αθηναίοι ήθελαν να τιμωρήσουν τους αρχαίους Παρίους επειδή το 489 π.Χ. συμμάχησαν με τους Πέρσες.Η Πάρος δεν ήταν μόνον ένας πλούσιος τόπος, αλλά και ξακουστός λόγω του μαρμάρου της». Ο Μιλτιάδης κατέστρεψε βίαια, όπως λέει, αυτό το φημισμένο, οργανωμένο αρχαϊκό ιερό, το οποίο έχτισαν οι κάτοικοι της αρχαίας Πάρου για να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στο Αιγαίο.

Θραύσματα

Στο «Νησί των Κούρων», όπως μάθαμε να το ονομάζουμε, βρίσκουμε μόνο θραύσματα κούρων «γιατί εδώ λατρευόταν ο Απόλλωνας, ενώ στην Πάρο η Αρτέμιδα». Το αποδεικνύουν, μεταξύ άλλων, οι εγχάρακτες επιγραφές (ΑΠ, ΑΠΟΛ), που έρχονται κάθε χρόνο στο φως. Μαζί με τα 15 φετινά ευρήματα, «έχουμε 300 συνολικά». Τα κινητά ευρήματα φέτος έφτασαν τα 100, ενώ, συνολικά, στο γεμάτο πια Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου, σε κιβώτια στριμώχνονται 2.000.

Οι έρευνες που ξεκίνησαν τον περασμένο Μάιο έως και τις αρχές Ιουλίου επικεντρώθηκαν γύρω από το αρχαϊκό τέμενος και στα κτίρια Ζ και Ρ, δίνοντας νέες πληροφορίες για την τοπογραφία και την οργάνωση του ιερού. Νότια του τεμένους, στις βοηθητικές εγκαταστάσεις του ιερού, στο λεγόμενο ανατολικό συγκρότημα, αποκαλύφθηκε χώρος με δάπεδο από μεγάλες σχιστόπλακες. Αυλή μάλλον, με πλήθος κεραμικών αγγείων αρχαϊκών και κλασικών χρόνων.

Κάτω από τα δυτικότερα δωμάτια του συγκροτήματος ήρθε στο φως ένα πρωιμότερο δίχωρο κτίσμα που χρονολογείται στο α΄ μισό του 6ου αι. π.Χ. και στο εσωτερικό του τετράπλευρη εσχάρα και μαγειρικό αγγείο. Ενα ακόμη νέο κτίριο, το κτίριο Τ (7,80 μ. x 7,45 μ.), αποκαλύφθηκε στην περιοχή της Βόρειας Στοάς και του κτιρίου Ε, με δύο δωμάτια και αίθρια. Σημαντικό βάρος της έρευνας δόθηκε στο κτίριο Ζ όπου αποκαλύφθηκε ένα νέο κτίριο –πρωιμότερης κατασκευής–, το κτίριο Υ, με ναόσχημη κάτοψη, είσοδο στη νότια πλευρά, και τοίχους που το πάχος τους φτάνει το ένα μέτρο.

Οι έρευνες έγιναν με τις χορηγίες των Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου (ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ), των Ιδρυμάτων Α. Γ. Λεβέντη, Π. & A. Κανελλοπούλου και Ι. Λάτση και του ΔΙΚΕΜΕΣ/CYA.

ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΚΑ
http://www.kathimerini.gr/