Το παρασκήνιο για την αποχώρηση του ΔΝΤ - Ο ESM και το «συμβόλαιο» αντί μνημονίου

Οι συζητήσεις Ελλάδας και Ευρωζώνης για το νέο καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας

του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Την παροιμία «και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο» θυμίζουν οι διεργασίες μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης για να καταλήξουν σε μια διευθέτηση για την επόμενη μέρα, καθώς ήδη έχει τεθεί στο τραπέζι το ενδεχόμενο αποχώρησης του ΔΝΤ και τυπικής λήξης του μνημονίου, αλλά και της μετάβασης σε ένα διαφορετικό καθεστώς εποπτείας για τα επόμενα χρόνια.

Η πρόθεση της ελληνικής πλευράς να δει την αποχώρηση του ΔΝΤ είναι δεδομένη, αλλά τα πράγματα στην Ευρωζώνη δεν είναι ξεκάθαρα.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι το ΔΝΤ πρέπει να διατηρήσει μια συμμετοχή ώστε να μην ξεφύγουν τα πράγματα, ιδιαίτερα εάν υπάρξει πολιτική αλλαγή, ενώ άλλοι θέλουν να λήξει η παρέμβαση του ΔΝΤ στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, η οποία πολλές φορές έχει αποτελέσει έναν μοχλό μέσα από τον οποίο οι ΗΠΑ αλλά και άλλες χώρες ασκούν πιέσεις στην Ευρώπη και τη Γερμανία ειδικότερα. Αρκετοί πιέζουν επίσης για νέο πακέτο χρηματοδότησης προς την Ελλάδα, με νέο μνημόνιο, κάτι που δεν θέλει η ελληνική κυβέρνηση.

To ΔΝΤ πάντως αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο και ο διευθυντής Επικοινω­νίας Τζέρι Ράις διευκρίνισε την περασμένη εβδομάδα ότι προς το παρόν δεν έχει τεθεί θέμα από την ελληνική πλευρά, ωστόσο μια χώρα μπορεί να ζητήσει διακοπή του προγράμματος «όταν η οικονομική και τεχνική βοήθεια του Ταμείου δεν είναι πλέον αναγκαία». Το κλειδί φαίνεται να είναι το νέο καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας που προβλέπεται στην Ευρωζώνη, στο πλαίσιο του οποίου το βάρος της επιτήρησης αναλαμβάνει η Κομισιόν, αλλά, εφόσον χρειάζεται, δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής και στο ΔΝΤ, το οποίο όμως επικοινωνεί με την Κομισιόν και όχι με τα κράτη-μέλη.

Η αποχώρηση πάντως του ΔΝΤ θα έλυνε και το πρόβλημα της νέας αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, καθώς η Ευρωζώνη θα μπορεί να το χαρακτηρίσει βιώσιμο με διαφορετικά κριτήρια από εκείνα που έχει χρησιμοποιήσει το ΔΝΤ, το οποίο ζητούσε «κούρεμα». Αντί δηλαδή να χρησιμοποιηθούν τα όρια που είχαν τεθεί -αυθαίρετα κατά βάση- για το ύψος του χρέους ως προς το ΑΕΠ (χρέος μέχρι 120% του ΑΕΠ το 2020), θα αξιολογηθεί η δυνατότητα της Ελλάδας να πληρώνει κάθε χρόνο τις δαπάνες εξυπηρέτησης.

Η Ευρωζώνη αλλά και η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζουν ότι με την επιμήκυνση και το «κλείδωμα» του επιτοκίου το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους θα πέσει σε χαμηλό επίπεδο και η Ελλάδα θα μπορεί να το εξυπηρετεί ευκολότερα, ακόμη και σε σχέση με χώρες που έχουν μικρότερο χρέος σε σχέση με το ΑΕΠ.

Η χρηματοδότηση, ο ESM και το «συμβόλαιο» αντί μνημονίου
Το άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι η χρηματοδότηση, αφού η αποχώρηση του ΔΝΤ σημαίνει ότι θα σταματήσει και η χρηματοδότηση που έχει προβλεφθεί να συνεχιστεί μέχρι και το πρώτο τρίμηνο του 2016, οπότε η Ελλάδα θα πρέπει να βρει 12,5 δισ. ευρώ επιπλέον πέραν του όποιου χρηματοδοτικού κενού διαπιστώσει η τρόικα ότι υπάρχει για την περίοδο εκείνη. Η ελληνική πλευρά υποστηρίζει ότι μπορεί να χρηματοδοτήσει το όποιο κενό αξιοποιώντας τα χρήματα που θα περισσέψουν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μετά και τα ευρωπαϊκά stress tests, σε συνδυασμό με νέες εκδόσεις ομολόγων. Η έκδοση ομολόγων θα διευκολυνθεί εάν τελικά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρχίσει την ποσοτική χαλάρωση (το λεγόμενο τύπωμα χρήματος) με αγορές ομολόγων.

Το σχέδιο να αντικαταστήσει το ΔΝΤ ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM/EFSF) αναλαμβάνοντας εκείνο τα χρήματα του ΔΝΤ, αλλά και τον ρόλο του ως επιτηρητή της οικονομίας, συζητείται παρασκηνιακά το τελευταίο διάστημα, αλλά φαίνεται ότι υπάρχουν αντιρρήσεις και τελικώς δεν προκρίνεται.

Είναι πολύ πιθανό, πάντως, ότι ο ESM θα ανοίξει μια προληπτική πιστωτική γραμμή στην Ελλάδα, γεγονός που σημαίνει ότι θα απορροφά ένα μέρος από τις εκδόσεις ελληνικών ομολόγων σε περίπτωση που οι συνθήκες στις αγορές δυσκολέψουν, έτσι ώστε να υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας για την επιστροφή της χώρας στις αγορές. Με τον τρόπο αυτό ο ESM θα αποκτήσει πρόσθετο εποπτικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, αφού το άνοιγμα της πιστωτικής γραμμής γίνεται υπό προϋποθέσεις, χωρίς όμως να υπάρχει τυπικά το στίγμα ενός νέου μνημονίου.

Στο ίδιο πνεύμα είναι επίσης και οι προτάσεις που συζητούνται για να υπάρχουν όροι και προϋποθέσεις (conditionality) και στο θέμα της ρύθμισης του χρέους, με την ελάφρυνση να εξαρτάται από την υλοποίηση συγκεκριμένων δεσμεύσεων από την ελληνική πλευρά (π.χ. αποκρατικοποιήσεις, μεταρρύθμιση Ασφαλιστικού κ.ο.κ.) οι οποίες θα αποτυπώνονται σε ένα συνολικό νέο πρόγραμμα, το οποίο θα περιλαμβάνει αναπτυξιακούς στόχους, δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς για τις ονομαζόμενες μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν θα ονομάζεται «μνημόνιο» και θα παραπέμπει περισσότερο σε ένα συμβόλαιο μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης.

newmoney.gr