Ἐν Ἀγρινίῳ τῇ... 22 Απριλίου 1941: ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΜΠΑΙΝΟΥΝ ΣΤΟ ΑΓΡΙΝΙΟ

Το πρώτο τμήμα του γερμανικού στρατού Κατοχής μπήκε στο Αγρίνιο τη νύχτα της 21ης Απριλίου 1941. Αποτελούνταν από μια μικρή μονάδα ανιχνευτών με δύο θωρακισμένα αυτοκίνητα. Η μονάδα αυτή διανυκτέρευσε στην πλατεία Στράτου.

Κείμενο: Λευτέρης Τηλιγάδας

Στις 10:00 το πρωί της επόμενης μέρας, 22 Απριλίου, μπήκε στην πόλη από τον βορρά, η μεραρχία «Leibstandarte SS Adolf Hitler» (LSSAH), την οποία διοικούσε ο συνταγματάρχης εκείνη την εποχή Joseph Dietrich[1], ακολουθώντας τη διαδρομή από τον Συνοικισμό, στο Πάρκο, στην οδό Παπαστράτου και τέλος στην πλατεία Μπέλλου, όπου και στάθμευσε τα μηχανοκίνητα οχήματά της, όχι στους γύρω δρόμους, αλλά πάνω στην πλατεία, θέλοντας ίσως να δείξουν με αυτό τον τρόπο την κυριαρχία του χώρου και την μετατροπή της πόλης σε ένα μεγάλο στρατόπεδο.

Η μόνη ομάδα που υποδέχθηκε τους Γερμανούς στρατιώτες, ήταν μια μικρή παρέα αγρινιωτών, τα ονόματα των οποίων δεν έχουν καταγραφεί πουθενά, για λόγους που εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς, ιδιαίτερα σε μια μικρή πόλη όπως το Αγρίνιο εκείνης της εποχής, αλλά και των αμέσως επόμενων χρόνων. 

Η συγκεκριμένη ομάδα υποδέχθηκε τους Γερμανούς στη νοτιοανατολική γωνία του Πάρκου (εκεί που είναι η είσοδος των Παπαστράτειων Εκπαιδευτηρίων) προσφέροντας τους μερικές ανθοδέσμες, που είχαν πάνω σε ένα τραπεζάκι στην άκρη του πεζοδρομίου.

Γιώργος Τζωρτζάκης.
Πρώτος από δεξιά.

Η διοίκηση της Γερμανικής Μεραρχίας που κατέλαβε την πόλη, στρατοπεδεύοντας πάνω στην πλατεία, ζήτησε να εμφανισθούν μπροστά της ο Δήμαρχος και ο επικεφαλής της χωροφυλακής. Από τους δύο ο μόνος που εμφανίστηκε ήταν ο διοικητής της Χωροφυλακής Γιώργος Τζωρτζάκης, ο οποίος «έθεσε» ολόκληρη τη δύναμη χωροφυλακής Αγρινίου στις διαταγές των κατακτητών. 

Ο Δημήτρης Βότσης δεν εμφανίστηκε, και όπως αναφέρει ο Κώστας Μαραγιάννης, απείλησαν, πως, εάν δεν παρουσιαζόταν ο Δήμαρχος, θα διόριζαν για Δήμαρχο έναν λοχία των Ες-Ες.

Το πρώτο που ζήτησαν ήταν να τους υποδειχθούν χώροι για το στρατωνισμό των στρατιωτών, τη διαμονή των αξιωματικών και τη στέγαση των υπηρεσιών τους. Η πρώτη διαταγή που εξέδωσαν την επόμενη μέρα απαγόρευε την προσφορά οποιασδήποτε βοήθειας στους Άγγλους στρατιώτες που υποχωρούσαν πολεμώντας προς την Κρήτη, ενώ η δεύτερη διέταζε την άμεση παράδοση του οπλισμού, που τυχόν είχε ξεμείνει στα σπίτια ή τις αποθήκες της πόλης. Η παράβαση αυτών των δύο διαταγών τιμωρούνταν με τουφεκισμό.

Οι Γερμανοί στέγασαν το διοικητήριο στο ανώγειο τμήμα του σπιτιού του Σκαλίγκου. Στο Ξενοδοχείο «Ακροπόλ» της πλατείας Μπέλλου στεγάστηκε η Γκεστάπο, ενώ ένα παράρτημά της αναπτύχθηκε στο σπίτι του Ηλία Λέκκα στην οδό Σκίπη. Στο σπίτι του Μεγαπάνου, απέναντι από την Εθνική Τράπεζα, στεγάστηκε η Γερμανική Γενική Στρατιωτική Διοίκηση Στερεάς. Στο σπίτι του Ματσούκα, στο σιδηροδρομικό σταθμό, στεγάστηκε η Κομμαντατούρ. Στο ακίνητο των αδελφών Κοντογιώργου, στην πλατεία Μπέλλου λειτούργησε η Λέσχη των Γερμανών αξιωματικών.

Τα Ες Ες  είχαν την έδρα τους στο σπίτι του Χαραλαμπίδη, επί της οδού Ευτυχίας Καλύβα και παράρτημά τους στην οδό Δεληγιώργη 13. Επιτάχθηκαν επίσης μια σειρά από καπναποθήκες μέσα στα λιοστάσια του Αγίου Ιωάννη Ρηγανά, οι οποίες μετατράπηκαν σε αποθήκες πυρομαχικών.

Ομάδα Γερμανών με το διερμηνέα Μ. Καπέρδα απέναντι από την Κομμαντατούρ | 1942. 

(Φωτ. αρχείο Γιάννη Κουτρουμπούση)

Στο σπίτι του Αριστείδη Σχισμένου στη συμβολή των οδών Μπαϊμπά και Κακαβιά στεγάστηκε η γερμανική και η ιταλική μετέπειτα αποθήκη φαρμάκων, ενώ το γερμανικό νοσοκομείο και αναρρωτήριο αναπτύχθηκε στον πρώτο όροφο του Παπαστρατείου Γυμνασίου.[3]

---------------------------------------------------------------------------

1. Ο Γιόζεφ (Zεπ) Ντίτριχ (28 Μαΐου 1892 - 21 Απριλίου 1966) ήταν στρατηγός των μονάδων Waffen-SS. Πριν από το 1929, ήταν ο σοφέρ και σωματοφύλακας του Αδόλφου Χίτλερ, αλλά έλαβε γρήγορη προαγωγή μετά τη συμμετοχή του στις εξωδικαστικές εκτελέσεις των πολιτικών αντιπάλων των SA κατά την εκκαθάριση του 1934, γνωστή ως Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών. Μέχρι το 1931 είχε γίνει SS-Gruppenführer. Όταν το ναζιστικό κόμμα ανήλθε στην εξουσία το 1933, ανέβηκε γρήγορα στην ιεραρχία. Έγινε διοικητής της Σωματοφυλακής SS Aδόλφος Χίτλερ (LSSAH) και μέλος του κρατικού συμβουλίου της Πρωσίας. Ως ένας από τους κοντινούς ανθρώπους του Χίτλερ, ο Ντίτριχ ήταν συχνά σε θέση να αγνοήσει τον προϊστάμενο της SS, τον Χάινριχ Χίμλερ. Η LSSAH τελικά εξελίχθηκε σε μια μεραρχία ελίτ των μονάδων Waffen-SS. Αν και η μονάδα υπαγόταν θεωρητικά στον Χίμλερ, ο Ντίτριχ ήταν ο πραγματικός διοικητής της. Ο Ντίτριχ παρέμεινε στην διοίκηση της LSSAH στην γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, προτού προαχθεί για να διοικήσει το Α΄ Σώμα Πάντσερ SS, που είχε υπαχθεί στην Ομάδα Στρατιών Κέντρου, στο Ανατολικό Μέτωπο. Αργότερα διοίκησε την 6η τεθωρακισμένη Στρατιά κατά τη διάρκεια της μάχης των Αρδενών. Παρόλο που δεν είχε επίσημη εκπαίδευση, ο Ντίτριχ μαζί με τον Πάουλ Χάουσερ, ανώτατο αξιωματικό της Waffen-SS, έφτασε τον βαθμό του Στρατηγού. Μετά τον πόλεμο φυλακίστηκε από τους συμμάχους για εγκλήματα πολέμου και αργότερα από τη Δυτική Γερμανία για τη συμμετοχή του στην νύχτα των μεγάλων μαχαιριών του 1934. (Πηγή Φωτογραφίας Γιόζεφ (Zεπ) Ντίτριχ: Από Bundesarchiv, Bild 183-J27366 / CC-BY-SA 3.0, CC BY-SA 3.0 de. wikimedia.org/). 

2. Κώστα Δήμου Μαραγιάννη, Το Αγρίνιο - Μια περιδιάβαση στον τόπο. Μια προσέγγιση σε πρόσωπα και γεγονότα, Εκδόσεις Πάραλος, 2011, σελ. 313.

3. Κώστα Δήμου Μαραγιάννη, Το Αγρίνιο, ό.π.

από το Αρχείον Αγρινίου