3 Μάη 1944: Οι πρώτες γυναίκες εκτελούνται στην Καισαριανή (φωτο)

Για πρώτη φορά, στην Αθήνα, γυναίκες οδηγούνται μπροστά στο Γερμανικό απόσπασμα - Πέντε αγωνίστριες ανάμεσά τους μια μάνα με την κόρη της

του Ανδρέα Δενεζάκη

Μετά την ανθρωποσφαγή στο Θυσιαστήριο της Καισαριανής, της 1ης του Μάη 1944, οι εκτελέσεις και η τρομοκρατία συνεχίστηκαν και τις υπόλοιπες μέρες.

Στις φυλακές «Χατζηκώστα» η γερμανόδουλη Ειδική Ασφάλεια κρατούσε 26 πατριώτισσες, αγωνίστριες του ΕΑΜ. Οι αλύγιστες γυναίκες δεν έδωσαν καμιά πληροφορία για την Οργάνωση, παρά τα βασανιστήρια, τις στερήσεις, τις απειλές και την απομόνωση. 

Όταν ο Διοικητής της Ειδικής Ασφάλειας, Αλέξανδρος Λάμπου, τον Μάρτη του 1944, κατέβηκε στα μπουντρούμια των φυλακών που κρατούνταν, προσπάθησε πότε με απειλές και πότε με υποσχέσεις πως θα αφήνονταν ελεύθερες να πάνε στα σπίτια τους και τις οικογένειές τους εισέπραξε την απάντηση: «Μόνο οι προδότες αρνιούνται την πατρίδα τους»!

Θυμωμένος ο Διοικητής ξεδιάντροπα απείλησε πως η άρνησή τους να δώσουν πληροφορίες θα είχε σαν συνέπεια να οδηγηθούν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, πήρε την απάντηση:

— Δεν φοβόμαστε τον θάνατο. Μόνο οι προδότες σαν και σένα τον φοβούνται!

Λύσσαξε ο Λάμπου, και διέταξε να τις κλείσουν στα απάνθρωπα απομονωτήρια των Ιταλών, δυο μέτρα κάτω από τη γη. Εκεί τις κράτησε δέκα μερόνυχτα. Και όταν πια πείστηκε ότι τίποτα δεν ήταν ικανό να καμψει τη θέληση των ηρωίδων, στις 26 Απρίλη τις παρέδωσε στα γερμανικά Ες-Ες κι αυτοί τις έκλεισαν στο Χαϊδάρι.

Στις 2 Μάη, πέντε από τις κρατούμενες γυναίκες οδηγήθηκαν στα κελιά της απομόνωσης. Επρόκειτο την επομένη να εκτελεστούν. Ηταν η πρώτη εκτέλεση γυναικών από τους Γερμανούς, στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.

Τα ξημερώματα στις 3 Μάη 1944, ένα μαύρο φορτηγό αυτοκίνητο μετέφερε με ισχυρή συνοδεία Γερμανών και τσολιάδων τις πέντε μελλοθάνατες στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Σε λίγο το θυσιαστήριο της λευτεριάς που δεν είχε ακόμα στεγνώσει από το αίμα των 200 της Πρωτομαγιάς, δέχτηκε τα πρώτα πέντε κορμιά των αγωνιστριών Ελληνίδων, που έπεφταν από τα βόλια των γερμανοτσολιάδων:

Φρόσω Χατζηδάκη, 73 χρόνων.
Μαρία Χατζηδάκη, 35 χρόνων.
Στέλλα Ντέρη, 26 χρόνων
Σούλα (Ασπασία) Ανυσίου, 35 χρόνων.
Φιφή Χωραφά (Σοφία).

Η φωτογραφία από το «ΕΠΕΣΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ» 4α τόμος, με τη λεζάντα «Εδώ δεν πρέπουν κλάματα, δεν πρέπουν μοιρολόγια, μόν’ πρέπουν δυο ζυγιές βιολιά και μπαταριές ντουφέκια».

Η Στέλλα Ντέρη

Η Φρόσω και η Μαρία Χατζηδάκη, μάνα και κόρη, εκτελέστηκαν μαζί, αγκαλιασμένες, η Σούλα Ανυσίου (Ασπασία) κατηγορήθηκε και εκτελέστηκε επειδή έκρυβε στο σπίτι της τον ανάπηρο πολέμου της Αλβανίας, Αναστασιάδη Λευτέρη, ο οποίος ήταν ένας από τους 200 που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του 1944. Η Φιφή (Σοφία) Χωραφά εκτελέστηκε την ίδια μέρα με τον σύζυγό της Γιώργο Χωραφά. Η Στέλλα Ντέρη, από τα Ιλίσια, εκτελέστηκε την ίδια μέρα με τα αδέλφια της Μιχάλη και Θανάση Ντέρη. Στις 10 Μάη εκτελέστηκε και ο άλλος αδελφός της Νίκος Ντέρης.

Μαζί με τις πέντε  ηρωίδες εκτελέστηκαν την ίδια μέρα, 3 Μάη, και δεκάδες άλλοι πατριώτες.

Το μνημείο στο χώρο του Σκοπευτηρίου της Καισαριανής

Στο Θυσιαστήριο της Λευτεριάς εκτελέστηκαν και πέρασαν στην Ιστορία 600 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Το 1942 εκτελέστηκαν 13 αγωνιστές, το 1943 εκτελέστηκαν 147 και το 1944 γύρω στους 440. Μαζί τους 20 Ιταλοί και 5 Γερμανοί αντιφασίστες αγωνιστές.

Σαρανταοκτώ  πρωινά το Σκοπευτήριο της Καισαριανής έζησε στιγμές άφθαστου ηρωισμού. Σαρανταοκτώ φορές τα σκουπιδιάρικα αυτοκίνητα του Δήμου πέρασαν την εξώπορτα φορτωμένα με τα πτώματα και αφήνοντας στους δρόμους της Καισαριανής και της Αθήνας αδρά τα αιμάτινα ίχνη τους ως το Νεκροταφείο.
από ημεροδρόμος