Η ΕΠΟΝ στην Ευρυτανία (μαρτυρία...)

Η πρώτη Υποδειγματική Διμοιρία ΕΠΟΝ-ΕΛΑΣ στο Καρπενήσι, Απρίλης 1943 (ΑΣΚΙ)

Σας παρουσιάζουμε μία πολύτιμη ιστορική μαρτυρία του αλησμόνητου Ευρυτάνα αγωνιστή Γιώργου Σερετάκη, πολιτικού καθοδηγητή της Υποδειγματικής Ομάδας της ΕΠΟΝ στο Τάγμα Ευρυτανίας του ΕΛΑΣ. 

Η διήγηση καταγράφηκε πριν από 41 χρόνια (1983) στην εφημερίδα "Οδηγητής" με αφορμή τον εορτασμό -τότε- των 40 χρόνων από την ίδρυση της ΕΠΟΝ και αναφέρεται στην πολύπλευρη δράση της θρυλικής νεολαιίστικης οργάνωσης στην ανταρτομάνα Ευρυτανία!

===========

"Είχες αστέρια ολόλαμπρα

στον ουρανό σου κι άλλα

μα κείνα που δεν έλαμψαν

ήσαν τα πιο μεγάλα."

Ξεκινάω αυτές μου τις αναμνήσεις με τους πιο πάνω στίχους του ποιητή για να τις αφιερώσω στον ανώνυμο ΕΠΟΝΙΤΗ, στη μεγάλη πανστρατιά της ηρωικής νεολαίας της κατοχής, που είτε με το όπλο στο χέρι, είτε με το μπουγέλο και το πινέλλο, είτε με το σημείωμα σφιγμένο στα φυλοκάρδια της ψυχής του, έγραψε τη μεγαλειώδη δράση της στα γεμάτα εθνική ανάταση χρόνια της Εθνικής μας Αντίστασης.

Εκεί πάνω στα κακοτράχαλα βουνά της Ευρυτανίας μπορούμε να πούμε πως δεν μας βρήκε απροετοίμαστους το μεγάλο ξεκίνημα. Το Γυμνάσιο του Καρπενησιού ήταν το φυτώριο απ' όπου, ξεπετάχτηκαν αρκετοί πρωτοπόροι νέοι, που κράτησαν ψηλά τα λάβαρα της νέας γενιάς. Θ΄ αναφέρω μόνο μερικά ονόματα πρωτεργατών του νεολαιϊστικου κινήματος, μελών της ΟΚΝΕ, που χάθηκαν. Νίκος Ζωγραφόπουλος (Ιωσήφ) σκοτώθηκε το Δεκέμβρη το 1944 στην Αθήνα, Παύλος Μπέικος μέλος της ΠΕ του ΚΚΕ και επίτροπος ταξιαρχίας που σκοτώθηκε στο Δημοκρατικό Στρατό, Φώτης Κατής εκτελέστηκε στις φυλακές Κέρκυρας το 1948, Σπύρος Γκούβας (Καπλάνης) πολιτικός καθοδηγητής του Αρχηγείου Ευρυτανίας, σκοτώθηκε στο Δημοκρατικό Στρατό κ.α.

ΕΠΟΝίτης στο Βελούχι της Ευρυτανίας (φωτο: Σπύρος Μελετζής)

Έτσι με την απήχηση της ίδρυσης του ΕΑΜ απ' τη μια μεριά και με τη ζύμη του Γυμνασίου απ' την άλλη στήθηκε στα 1942 η οργάνωση νεολαίας με συμμετοχή αρκετών μαθητών και άλλων εξωσχολικών νέων. Είναι το πρώτο τμήμα της Ένωσης Νέων Αγωνιστών Ρούμελης στην Ευρυτανία (ΕΝΑΡ), μια απ' τις οργανώσεις που έλαβαν μέρος αργότερα στην ίδρυση της ΕΠΟΝ.

Η ίδρυση της ΕΠΟΝ βρίσκει σχεδόν λεύτερη την περιοχή μας και τα καθήκοντα γίνονται όλο και πιο συγκεκριμένα. Να μη μείνει χωριό χωρίς οργάνωση της ΕΠΟΝ και νέος έξω απ' την ΕΠΟΝ. Να στηθεί πάνω στο καταλυμένο κράτος του καταχτητή και των ντόπιων συνεργατών του, το κράτος της Λαϊκής Εξουσίας. Είναι γνωστό πως ο κώδικας "ΠΟΣΕΙΔΩΝ" για Λαϊκή Αυτοδιοίκηση και τη Λαϊκή Δικαιοσύνη εκεί στην Ευρυτανία συντάχθηκε και εκεί πρωτοεφαρμόστηκε.

Απ΄εδώ και μπρος αρχίζει ένας οργασμός δουλιάς στο χώρο της νεολαίας. Αρχές Απρίλη του 1943 που τα τμήματα του ΕΛΑΣ μεγαλώνουν με τη συμμετοχή πολλών νέων προχωρά και η οργάνωση υποδειγματικών ομάδων της ΕΠΟΝ σε κάθε τάγμα του ΕΛΑΣ. Στάλθηκαν απ΄ τις οργανώσεις στελέχη της ΕΠΟΝ που ανάλαβαν καινούργια καθήκοντα. Και αυτό γιατί ο ρόλος των υποδειγματικών ομάδων της ΕΠΟΝ ήταν διπλός. Από τη μια, ο ρόλος του Ανταρτοεπονίτη, δηλ. ο αντάρτης, ο ανυπότακτος, ο γεμάτος ηρωικές πράξεις μαχητής, κι απ΄την άλλη ο πολιτικοποιημένος νέος ο οραματιστής ενός καινούργιου κόσμου, ο κήρυκας σε κάθε στιγμή του προγράμματος της λαϊκοδημοκρατικής αλλαγής του τόπου μας.

Αντάρτισσες της  Υποδειγματικής Διμοιρίας της ΕΠΟΝ - Καρπενήσι, Ιούνης 1944 (Ριζοσπάστης)

Έτσι μπαίνοντας σε κάθε χωριό το ένοπλο τμήμα του ΕΛΑΣ, οι ανταρτοεπονίτες φρόντιζαν για την καλή εμφάνιση και με το ήθος τους και τη συμπεριφορά τους, πάντα γελαστοί και ενθουσιώδεις, με τα τραγούδια του αγώνα έκαναν ν' ανοίξουν οι καρδιές ακόμα και των πιο δύσπιστων.

Αν υπήρχε Επονίτικη οργάνωση στο χωριό συζητούσαν τα προβλήματα των νέων μέσα στα πλαίσια του αγώνα και καταπιανόντουσαν για τη λύση τους όσων ήταν άμεσα προσιτή. 'Ανοιγμα λέσχης της ΕΠΟΝ, κάποια διάλεξη σχετική με το νεολαιϊστικο κίνημα, εκπολιτιστικές εκδηλώσεις, άνοιγμα του σχολείου κι αν δεν υπήρχε δάσκαλος, κάποιος ΕΠΟΝΙΤΗΣ μαθητής γυμνασίου θάκανε το δάσκαλο.

Πρώτοι στον Αγώνα - Πρώτοι στον Πολιτισμό ! (ΑΣΚΙ)

Αν δεν υπήρχε οργάνωση της ΕΠΟΝ στο χωριό άρχιζε δουλιά για το στήσιμο μιας οργάνωσης σε συνεργασία ανταρτοεπονιτών και νέων του χωριού. Πόσες φορές δε μείναμε κατάπληκτοι όταν ξαναπεράσαμε, βλέποντας νάχει αλλάξει η ζωή στο χωριό, με τη Λέσχη της ΕΠΟΝ, με το σχολείο σε λειτουργία, με βιβλιοθήκη, με ζωντανή συμμετοχή των νέων στη συνέλευση του χωριού.

Επονίτες δεν ήσαν στη μεγάλη πλειοψηφία οι υποψήφιοι δάσκαλοι στην Παιδαγωγική Ακαδημία του βουνού με τον αξέχαστο εκείνο Άνθρωπο-Παιδαγωγό, Μιχάλη Παπαμαύρο; Πόσα παιδάκια δεν γνώρισαν τα πρώτα γράμματα στη ζωή τους απ΄ τους Επονίτες δάσκαλους;

Επονίτες δεν ήσαν οι ηθοποιοί που πλαισίωναν το θέατρο του βουνού, τον μεγάλο δάσκαλο Βασίλη Ρώτα; Ποιος θα ξεχάσει τον Ακίλα (Νίκο Ακέρογλο) που με το κουκλόθεατρό του και το Αετόπουλο-Ηρωά του καπετάν Γαρίδα που ξευτέλιζε κάθε μέρα με τις παραστάσεις του, τον καταχτητή και τον ντόπιο προδότη;

Παιδική χορωδία στις Κορυσχάδες (ΑΣΚΙ)

Επονίτες δεν ήσαν οι περισσότεροι μαθητές της Σχολής Αξιωματικών του ΕΛΑΣ, που επάνδρωσαν τα τμήματα και έμειναν κατάπληκτοι μόνιμοι αξιωματικοί απ΄τον ηρωισμό και την κατάχτηση της Στρατιωτικής Τέχνης; 

Επονίτες δεν ήσαν όλος εκείνος ο μηχανισμός που στήθηκε για την οργάνωση και την υποδοχή όλης της Ελλάδας στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας το Μάη του 1944 στη σύγκλιση του Εθνικού Συμβουλίου, της ΝΕΑΣ αυτής ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ;

Επονίτες δεν ήσαν οι νεολαίοι που έβγαλαν μέσα απ' τα πόδια των Ιταλών ολόκληρο τυπογραφείο και τόστησαν στις Κορυσχάδες για να βγαίνει το όργανο της ΚΕ του ΕΑΜ, η εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ";

Τα θρυλικά νιάτα της ΕΠΟΝ, Κήρυκες της Λευτεριάς !

Τι να πρωτοθυμηθεί κανένας ύστερα από 40 μαύρα χρόνια για τη μεγάλη στρατιά των Νέων της Ελλάδας, την αγκαλιά της θρυλικής ΕΠΟΝ!

Θυμάμαι τούτα τ' αξέχαστα λόγια του Προέδρου της ΕΠΟΝ καθηγητή Πανεπιστημίου ΓΕΩΡΓΑΛΑ, σε συγκέντρωση στη Λέσχη της ΕΠΟΝ, στο Καρπενήσι το 1944 : "Πως να μην ελπίζει ο λαός μας ότι θα δει καλύτερες μέρες όταν έχει μια τέτοια ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ". 

Σήμερα 40 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ η Νέα Γενιά της πατρίδας μας, ποτισμένη απ' τα ανεκπλήρωτα οράματα της ηρωικής ΕΠΟΝ, αντλώντας δύναμη και αυτοπεποίθηση, έχοντας μπροστάρηδες πάλι τους νεολαίους κομμουνιστές, ας σφυρηλατήσει την ενότητά της, κρατώντας ψηλά τα ματωμένα φλάμπουρα της θρυλικής ΕΠΟΝ.

Ο Γιώργος Σερετάκης κρατά το στεφάνι της ΕΔΑ Ευρυτανίας

στην κηδεία του Γρ. Λαμπράκη !