Softex: Ο 79χρόνος γίγαντας με τα χάρτινα πόδια

Η ιστορία της ελληνικής βιομηχανίας επαναλαμβάνεται σαν φάρσα. 
Πώς η φαινομενικά κραταιά Softex κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος!

Γράφει ο Κωστής Χριστοδούλου

Σε ένα χρόνο από τώρα η Αθηναϊκή Χαρτοποιία θα συμπλήρωνε ογδόντα χρόνια ζωής.
Δεν λέμε γιορτάσει, γιατί οι χαρές για την εταιρία που παρήγαγε το πιο ισχυρό ελληνικό σήμα στην αγορά χαρτιού, το Softex, έχουν ξεχαστεί εδώ και δεκαετίες. Χωρίς προβολή, χωρίς social media, ούτε καν site η εταιρεία δείχνει πραγματικά ξεκομμένη από την σημερινή εποχή.

Οι πωλήσεις που πραγματοποιεί, μπορεί κάλλιστα κάποιος να υποθέσει ότι είναι «από κεκτημένη ταχύτητα» και την αγάπη και την εμπιστοσύνη που τρέφει ο Έλληνας καταναλωτής στο χαρτί που κάποτε έμπαινε σε περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά στην Ελλάδα.

Η Αθηναϊκή Χαρτοποιία αποχαιρετά για πάντα την παραγωγική διαδικασία μετά από την απόφαση της πολυεθνικής Bolton, στην οποία είχε περιέλθει τα τελευταία 15 χρόνια, υπήρξε μία «αμαρτωλή ιστορία» σχεδόν στο σύνολο της πορείας της. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Η δεκαετία του '20 ήταν αυτή της πρώτης ελληνικής «βιομηχανικής επανάστασης».

Παροχές οικοπέδων από το κράτος για την δημιουργία εργοστασίων, υψηλοί δασμοί στα εισαγόμενα προϊόντα, φθηνά εργατικά χέρια από τους Μικρασιάτες και η πρώτη αστικοποίηση δημιούργησαν ένα ιδανικό περιβάλλον για να αποκτήσει η Ελλάδα ισχυρή χαρτοβιομηχανία.

Μία χαρτοβιομηχανία που απευθύνονταν κυρίως στις ανάγκες της υπόλοιπης βιομηχανίας (συσκευασίες, πακέτα τσιγάρων) και δευτερευόντως στον τελικό καταναλωτή.

Στα τέλη της δεκαετίας o Ευάγγελος Λαδόπουλος στην Πάτρα θα δημιουργήσει μια χαρτοβιομηχανία που μετά από μερικές δεκαετίες θα γινόταν η μεγαλύτερη των Βαλκανίων.

Λίγο πριν ξεκινήσει η παραγωγή το 1929 και καθώς έφταναν τα πρώτα μηχανήματα από την Γερμανία ακτοπλοϊκώς, από ένα «ατύχημα» αυτά θα βρεθούν στην θάλασσα. Ο Λαδόπουλος θα αγοράσει τα μηχανήματα σε πολύ χαμηλότερη τιμή από τους Γερμανούς λόγω εγγύησης.

Η ελληνική χαρτοβιομηχανία είχε ήδη δείξει τα πρώτα δείγματα γραφής της.

Το 1937 ο Λαδόπουλος θα βρει απέναντι του έναν ισχυρό αντίπαλο πόλο, τον Κωνσταντίνο Κεφάλα ο οποίος μαζί με τον Γ. Γιαννουλάτο θα δημιουργήσουν στον Βοτανικό την «Αθηναϊκή Χαρτοποιία Ο.Ε.». 

Με συνεχή δάνεια και μεγάλες επενδύσεις μέχρι το 1974 η βιομηχανία θα έχει πλέον 9 μηχανές χαρτιού (παράγεται κάθε είδους χαρτί: κραφτ, εκτύπωσης-γραφής, χαρτιά υγείας Softex). Οι 88 εργατοϋπάλληλοι του 1945, θα φθάσουν τους 1.030 το 1969, και οι 1.250 τόνοι χαρτιού του 1950 θα φθάσουν τους 59.000 περίπου το 1968 και τους 94.000 το 1972.

Νέα δάνεια, περισσότεροι εργαζόμενοι, εκβιασμοί προς την κυβέρνηση με όπλο τις θέσεις εργασίας και ένας φαύλος κύκλος συντηρούνταν για δεκαετίες. Ο συνεχής ανταγωνισμός των δύο μεγάλων βιομηχανιών, Λαδόπουλου και Αθηναϊκής, θα τους οδηγήσει σε μια ξέφρενη κούρσα επενδύσεων, υπερχρέωση και πτώχευση και των δύο.

Μία πτώχευση που ήρθε την καλύτερη δυνατή εποχή, αυτή του πρώτου ΠΑΣΟΚ που οδηγούσε τις «προβληματικές» ιδιωτικές επιχειρήσεις στην αγκαλιά του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων.

Διαβάζοντας από το ρεπορτάζ του Χρήστου Κορφιάτη στην εφημερίδα Το Βήμα, το 1997, η «καταρρέουσα» όπως την αποκαλούσαν τότε Softex είχε γιγαντωθεί και άλλο όχι όμως στους τομείς που μπορεί να είναι υπερήφανη μία βιομηχανία: «Ενώ το απαραίτητο προσωπικό, σύμφωνα με όλες τις μελέτες, σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνούσε τα 1.200 άτομα, ως πρόσφατα ήταν ακριβώς διπλάσιο: 2.400 άτομα.

Σαν να μην έφθανε αυτό, στα 12 χρόνια όπου βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του ΟΑΕ, η εταιρεία δεν κατόρθωσε να εξυγιάνει τη σταθερά ζημιογόνα μονάδα χαρτοπολτού που διαθέτει στη Δράμα, μονάδα που προκαλεί ζημιές επίσης της τάξεως των 3-4 δισ. δραχμών ετησίως.

Οι διοικήσεις που «παρήλασαν» από τη Softex τα τελευταία χρόνια δεν μπόρεσαν παρά να ακολουθήσουν, με μικρά διαλείμματα, τον δρόμο του ξέφρενου τραπεζικού δανεισμού, δηλαδή τον δρόμο που είχε ακολουθήσει από τη δεκαετία του 1970 η οικογένεια Κεφάλα οδηγώντας την επιχείρηση σε αδιέξοδο.

Το 1984, όταν η Αθηναϊκή Χαρτοποιία εντάχθηκε στον ΟΑΕ, χρειάστηκε να επιδοτηθεί ουσιαστικά με περίπου 25 δισ. δραχμές για να μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί, ως μέλος του ΟΑΕ πλέον. Σήμερα, 12 χρόνια μετά, βρίσκεται σε μια ανάλογη θέση».

Σε αρκετά ρεπορτάζ της εποχής αναφέρεται ότι ενώ οι μελέτες ανέφεραν ότι το προσωπικό έπρεπε να μειωθεί, καθώς η εταιρεία οδηγούνταν μαθηματικά σε στάση πληρωμών, την επόμενη χρονιά το προσωπικό εμφανίζονταν πλεονασματικό κατά επιπλέον 200 άτομα.

Όπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει ο τότε πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Χάρτου, Αναστάσιος Κολιόπουλος, για την κατάσταση που είχε περιέλθει η Softex «έφταιγε το Κράτος και το βόλεμα».

Εδώ αξίζει να αναφέρουμε ότι ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων στην Softex εκείνης της εποχής ζούσε τις καταστάσεις που βιώνει σήμερα το μεγαλύτερο κομμάτι του εργαζόμενου πληθυσμού.

Ήταν συνεχώς σε μία κατάσταση αβεβαιότητας με αποτέλεσμα αρκετοί να φύγουν πρόωρα από την ζωή είτε από ασθένειες,είτε αυτοκτονώντας κάτω από το πίεση του άγχους.

Όπως ανέφερε ο Αναστάσιος Κολιόπουλος που πρότερα ήταν και αυτός εργαζόμενος στην Softex, πριν φύγει και δημιουργήσει την δική του χαρτοβιομηχανία της ΠΑΚΟ: «οι εργαζόμενοι στις προβληματικές επιχειρήσεις είναι θύματα μιας νοοτροπίας βολέματος που έδινε λύσεις προσωρινές στα προβλήματα των ανθρώπων και καμιά σιγουριά για το μέλλον».

Χαριστική βολή στην αδυναμία της εταιρείας να αυτοκτονήσει ήταν οι συνθήκες της αγοράς που διαμορφώθηκαν εκείνο το διάστημα. Η Softex που δεν μπορούσε να ορθοποδήσει στην δεκαετία του '80 και του '90 με όλο τον κρατικό μηχανισμό από πίσω και με μερίδια που ξεπερνούσαν το 50% άρχισε να νιώθει τριγμούς στο χάρτινο βασίλειο της όταν τα private label (σ.σ. τα προϊόντα με το σήμα των σούπερ μάρκετ) άρχιζαν να κερδίζουν έδαφος.

Σε αυτό συνέβαλε και η Αθηναϊκή Χαρτοποιία η οποία παρήγαγε χαρτιά υγείας και κουζίνας για λογαριασμό σούπερ μάρκετ. Μάλιστα έβαλε ένα σημαντικό αυτογκόλ. Όταν κάηκε το εργοστάσιο της στις αρχές της δεκαετίας του '90 αντί να δώσει την παραγωγή της σε ανταγωνιστικές ελληνικές επιχειρήσεις απευθύνθηκε στην ιταλική χαρτοβιομηχανία ανοίγοντας τον δρόμο για συνεργασίες των Ιταλών με τα εδώ σούπερ μάρκετ ακόμη και μετά την επαναλειτουργία του εργοστασίου της.

Ήδη 10 χρόνια πριν και ενώ η Softex είχε περάσει στα χέρια της Bolton και λειτουργούσε ξανά ως ιδιωτική επιχείρηση τα μερίδια της είχαν πέσει στο 21,5% στο χαρτί τουαλέτας, και στο 16,5% στο χαρτί κουζίνας και τις χαρτοπετσέτες όταν την ίδια περίοδο τα private label έλεγχαν σχεδόν το 50% στις χαρτοπετσέτες, και περίπου το 1/3 στις άλλες δύο κατηγορίες.

Η κατάσταση τα επόμενα χρόνια έχει αλλάξει δραματικά υπέρ των ανώνυμων προϊόντων με αποτέλεσμα να κλείσουν τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής επώνυμων προϊόντων με τελευταίο όπως όλα δείχνουν αυτό της Αθηναϊκής Χαρτοποιίας.

Η τηλεφωνική ενημέρωση από την διοίκηση την Πέμπτη ότι το εργοστάσιο στην οδό Χαρτεργατών θα κλείσει είναι μόνο η τελευταία πράξη του δράματος. 

Η Bolton απλώς κατέβασε τον διακόπτη σε μία άρρωστη κατάσταση η οποία συντηρούνταν εδώ και δεκαετίες και συντηρούσε πότε τα συμφέροντα των ιδιωτών που την διοικούσαν πότε του κράτους και πότε – πότε και των δύο μαζί.

- Με πληροφορίες από ρεπορτάζ του Χρήστου Κορφιάτη στην εφημερίδα Το Βήμα.

http://news247.gr/

Διαβάστε σχετικά: 
Λουκέτο και στην Softex - Στο δρόμο 200 εργαζόμενοι