Η γιορτή μιας αγιόρταστης παιδείας (επετειακό)

Θλίβεται κανείς όταν βλέπει - και στον εκπαιδευτικό κόσμο- την απαξίωση που υπάρχει τελευταία για τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών, γιορτή των γραμμάτων, στις 30 Ιανουαρίου κάθε χρόνο.

Μια απαξίωση που ενδεχομένως πηγάζει από την άγνοια του προσώπου
και της προσφοράς τους. Ίσως επειδή ανήκουν στο χώρο της Εκκλησίας, μπορεί ακόμα επειδή φτάσαμε να θεωρούμε και την αριστεία στο χώρο της παιδείας ρετσινιά.

Θέλω μόνο να θίξω τι ενδεχομένως αγνοούμε τουλάχιστον από άποψη επιστημονική, γι’ αυτό και άθελά μας απαξιώνουμε τα πρόσωπα και τη γιορτή τους. Τι δεν γνωρίζουν τα παιδιά μας στα σχολεία, μια και κεφάλαιο ή μάθημα για τους Τρεις Ιεράρχες δεν υπάρχει στα σχολικά βιβλία, καταργήθηκε, κρίθηκε πλεονασμός!

Ας μη σταθούμε στο κολοσσιαίο και περισπούδαστο συγγραφικό έργο των τριών αγίων. Ας θυμίσουμε, ότι μόλις λίγα χρόνια μετά το θάνατό τους τα κείμενά τους μεταφράζονται στα Λατινικά και με την πάροδο του χρόνου σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε, ότι τα έργα του Μεγάλου Βασιλείου άρχισαν να διδάσκονται στο Πανεπιστήμιο των Παρισίων τον 16ο αιώνα, το δε πόνημά του: «Προς του νέους όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων» απέκτησε τόσους θαυμαστές στη Δύση, ώστε μέσα σε 50 χρόνια (1449-1500) γνώρισε 20 εκδόσεις!

Τα Άπαντά του έχουν εκδοθεί στα Γερμανικά από το 1776! Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η επίδραση του συγγραφικού τους έργου στους Ευρωπαίους επιστήμονες κυρίως των ανθρωπιστικών σπουδών από την εποχή της Αναγέννησης μέχρι σήμερα.

Ο Νικόλαος Μπερντιάεφ, ίσως ο μεγαλύτερος Ρώσος διανοητής του 20ου αιώνα, αναφέρει ότι «στον Μεγάλο Βασίλειο όπως και στον Ιωάννη τον Χρυσόστομο η κοινωνική αδικία, δημιούργημα της κακής διανομής του πλούτου, κριτικάρεται με μια δριμύτητα που θα έκανε τον Προυντόν και τον Καρλ Μαρξ να χλωμιάσουν».

Ο ΄Εριχ Φρομ στο βιβλίο του «Να έχεις ή να είσαι» προβάλλει τις απόψεις των Πατέρων για την κοινοκτημοσύνη αξιολογώντας τες θετικά. Δεν είναι λίγοι οι ερευνητές από το χώρο της Ιατρικής, της Κοινωνιολογίας, των Πολιτικών Επιστημών, της Παιδαγωγικής, της Φιλοσοφίας, της Θεολογίας και της Ψυχολογίας που μελέτησαν το έργο τους και τόνισαν την αξία του.

Πόσοι γνωρίζουν αυτή την επιστημονική καταξίωση των Τριών Ιεραρχών έξω από την Ελλάδα; Δυστυχώς ακόμα παραμένει άγνωστη.

Και λέμε δυστυχώς, γιατί στην Ελλάδα, στον χώρο της παιδείας, το ζητούμενο δεν είναι να δημιουργήσουμε ελεύθερους ανθρώπους, υπεύθυνους, έτοιμους να σταθούν κριτικά σε ό,τι αλλοιώνει την ομορφιά της ζωής, αλλά εξαρτήματα για να λειτουργήσει καλά η ιδεολογική - κομματική μηχανή και ο μύλος της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Όπως γράφει ο Χρήστος Γιανναράς, όσοι κάνουν τους σχεδιασμούς για την παιδεία, δείχνουν πως δεν τους ενδιαφέρει « η κατά κεφαλήν καλλιέργεια αλλά το κατά κεφαλήν εισόδημα».

Αν η παιδεία δεν μιλάει στις ψυχές, αν δεν να τις κάνει να χαίρονται, να ονειρεύονται, να δημιουργούν, αν δεν είναι «δρόμος απελευθέρωσης», όπως τονίζουν οι Τρεις Ιεράρχες, δεν είναι παιδεία, είναι παίδεμα.

Γι αυτό, αν θέλουμε να τιμήσουμε τους τρεις αγίους, δεν φτάνουν οι ακίνδυνες τυπικές σχολικές γιορτές, κατά παραγγελία ενός ανεόρταστου υπουργείου. Απαιτείται γνώση, μελέτη του έργου, της προσφοράς και του τρόπου της ζωής τους. Απαιτείται παιδεία, όχι άδεια βιβλία.

Ευθ. Πριόβολος

Τα είπες όλα φίλτατε. Σε μια κοινωνία που λείπει κυρίως η παιδεία, η διάθεση για γνώση και μνήμη, η εποχή και οι γενιές της, είναι έτσι κι αλλιώς διαλυμένες. Και τι μπορεί να είναι περισσότερο κατεστραμμένο από την ιδιότροπη ταύτιση μας με ένα ακαθόριστο και τελειωμένο μέλλον.

Καστρινός