Απαλλαγή από τις σκιές του παρελθόντος

Απαλλαγή από τις σκιές του παρελθόντος

Το τραγούδι των Μπιτλς “Norwegian Wood”υπήρξε πηγή έμπνευσης για τον Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι. Εμμέσως παραπέμπει στις εμμονές του παρελθόντος που αίφνης γίνονται παρόν και μέλλον μαζί.

Πρόσωπα, Της Pιτσας Mασουρα

Πάει ένας χρόνος τώρα που γράφουμε ή διαβάζουμε για το μέγεθος της κρίσης, για την ύφεση που δεν έχει τέλος, για τις κοινωνικές εκρήξεις που θα ξεσπάσουν, για τη διάλυση της μεσαίας τάξης, για το απρόσμενο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Πάει ένας χρόνος που όλοι με σκοτισμένο το μυαλό από τις έγνοιες περιμένουμε θα δούμε την κυβέρνηση να προχωράει με χίλια. Να σαρώνει γραφειοκρατικά εμπόδια, να πείθει δύσπιστους συνδικαλιστές, να επιδιώκει διαρκή και αέναη συναίνεση, να παρουσιάζει με στοιχεία αναπτυξιακά σχέδια κι όχι να κλωθογυρίζει την εφαρμογή του Μνημονίου και μόνο. Να δείχνει με λίγα λόγια ότι το καράβι μπορεί να μην μπατάρει τελικά, αλλά θα φτάσει ώς το πλησιέστερο λιμάνι. Χτυπημένο αλύπητα από τη θεομηνία. Με τεράστια ρήγματα και από τις δύο πλευρές, αλλά με έναν θαρραλέο καπετάνιο κι ένα άξιο πλήρωμα που θα σώσει όσο πιο πολλούς επιβάτες μπορεί.

Ομως, τι απ’ όλα αυτά έχουμε δει ώς τώρα; Ελάχιστα, και τις περισσότερες φορές, ακόμη κι όταν ανακοινώνεται κάτι, κάποιοι πολιτικοί σπεύδουν να το μαζέψουν. Η σύγκρουση δεν είναι εύκολη. Η λέξη ψηφοφόρος παραμένει μαγική κι ας είναι ώς ένα βαθμό αποφορτισμένη. Το ζούμε έντονα αυτή την περίοδο με το εκπαιδευτικό ζήτημα. Πολλοί από την πανεπιστημιακή κοινότητα, από τον συνδικαλιστικό φοιτητικό χώρο και την αντιπολίτευση επιμένουν να κωφεύουν στα κελεύσματα των καιρών. Κλείνει η Πάντειος, θα κλείσουν τα ΤΕΙ, θα κλείσουν τα σχολεία σε λίγο. Θα έχουμε ξανά καταλήψεις. Τα πανεπιστήμια θα πνιγούν στα συνθήματα και στα πανό. Δεν θα αποτολμήσουμε την απαγκίστρωσή μας από το φάντασμα του δικού μας Μάη που δεν ζήσαμε ποτέ. Και οι πρυτάνεις, εν μέσω προσωπικής αγωνίας, θα επικαλεστούν αντίστοιχους Τσόμσκι και Ζίζεκ (αληθινούς ή μη) για να αποκτήσουν πρεστίζ οι θέσεις τους. Μέχρι να διαλυθεί οριστικά το φαύλο σύστημα της τελευταίας 35ετίας.

Ας με διαψεύσει κάποιος. Αυτό το νοσηρό κλίμα, που δεν παλεύεται, ενισχύει την αίσθηση ότι είμαστε μια υπερσυντηρητική κοινωνία – ακόμη και η υποτιθέμενη προοδευτική Αριστερά άκρως συντηρητική είναι. Προβάλλουμε απέναντι σε όλα πρωτίστως τον αρνητισμό μας, τον φόβο μας για όσα δεν ξέρουμε. Αφάνταστη θλίψη! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, όπως έλεγε ο Πασκάλ , ο σφετερισμός που πραγματοποιήθηκε κάποτε παράλογα, εμφανίζεται τώρα λογικός. Αλλά με δεδομένες πλέον τις διεθνείς παγίδες, όντας πια βαθύτατοι γνώστες των διαφορετικών μορφών του σφετερισμού, δεν έχουμε παρά να κινηθούμε μπροστά και μάλιστα να επωμιστούμε ένα τεράστιο ρίσκο, όπως συνέβη σε παλιότερες, εξίσου δύσκολες περιόδους της χώρας. Τότε που σπουδαίοι πολιτικοί τόλμησαν, ρίσκαραν και ανέλαβαν τις ευθύνες τους γι’ αυτό.

Προφανώς το γάντζωμα στο παρελθόν είναι κατανοητό. Η πεπατημένη μάς παρέχει ασφάλεια ακόμη κι όταν ο κόσμος γύρω μας κατακρημνίζεται. Θα ’πρεπε ωστόσο όσο περνάει ο καιρός να απομακρυνόμαστε από τα καταφύγιά μας. Αυτή μου η σκέψη με οδηγεί ξώφαλτσα στο βιβλίο του διάσημου Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι «Το Νορβηγικό Δάσος». Ο πρωταγωνιστής περιγράφει ότι, όσο περνάει ο καιρός, χρειάζεται όλο και περισσότερος χρόνος για να αναδυθεί από τα βάθη της μνήμης το πρόσωπο της Ναόκο. «Η αλήθεια είναι πως αυτό που για να θυμηθώ ήθελα πέντε δευτερόλεπτα, έφτασε να χρειάζεται δέκα, μετά τριάντα, μετά ένα λεπτό, δύο και τρία – σαν τις σκιές που μακραίνουν όταν δύει ο ήλιος. Φοβάμαι ότι κάποια μέρα αυτές τις σκιές θα τις καταπιεί το σκοτάδι», σημειώνει ο συγγραφέας. Ετσι κι εμείς. Θα πρέπει να απαλλαγούμε από τις σκιές του παρελθόντος, από τις μνήμες που μας κρατούν καθηλωμένους, πείσμονες, εθελοτυφλούντες. Πάντα θα λέμε ότι κάθε πέρσι και καλύτερα, αλλά ώς πότε και με ποιο αντίτιμο; Ποιος είναι αυτός που δεν θα ήθελε να ζει σε ακριβοδίκαιη κοινωνία, σαν αυτήν που περιγράφει ο Τζον Ρολς; Ποιος δεν θέλει να κλείσει τ’ αυτιά του στην είδηση ότι το 13,5% των Γάλλων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας; Αλλά οι καιροί απαιτούν αναστοχασμούς και αποδοχές καταστάσεων, ώστε αναγνωρίζοντας τα σημάδια, να μπορούμε να κινούμαστε προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας μας. Ας μην ξεχνάμε πως η ανθρωπότητα έχτισε ένα οχυρό ενάντια στα θαύματα: τον υλισμό. Κι αυτό το οχυρό έχει απίστευτες αντιστάσεις.

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή