Πέθανε ο συγγραφέας Κώστας Μουρσελάς

Ο θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος Κώστας Μουρσελάς, έφυγε από τη ζωή το βράδυ του Σαββάτου, σε ηλικία 85 ετών. Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη 18 Ιουλίου, στις 5 το απόγευμα, στο νεκροταφείο της Κηφισιάς.​

Ο συγγραφέας του «Ω , τι κόσμος μπαμπά» και δεκάδων άλλων θεατρικών κειμένων, του μυθιστορήματος «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» αλλά και του «Κλειστόν λόγω μελαγχολίας», που ξεπέρασε τα 40 χιλιάδες αντίτυπα, είχε γράψει επίσης δοκίμια και επιφυλλίδες σε εφημερίδες.

Η εμβληματική τηλεοπτική σειρά «Εκείνος και... εκείνος» με τον Βασίλη Διαμαντόπουλο και τον Κώστα Μιχαλακόπουλο, που σατίριζε τη δικτατορία, αλλά και τα κακώς κείμενα της νεοελληνικής πραγματικότητας, αλλά και το μυθιστόρημα του «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» επίσης στην τηλεοπτική του μεταφορά, τον έκαναν ιδιαίτερα γνωστό και αγαπητό στο μεγάλο κοινό.

Ο Κώστας Μουρσελάς γεννήθηκε στον Πειραιά  τον Ιανουάριο του 1932. Εκεί τελείωσε και το λύκειο. Το 1951, πρωτοετής φοιτητής της Νομικής, συλλαμβάνεται ως στέλεχος της ΕΠΟΝ και δικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο της εποχής (υπόθεση Μπελογιάννη). Για χρόνια σπούδαζε βιολί, που το διέκοψε όταν άρχισε να τον θέλγει το θέατρο. Σπούδασε νομικά, αλλά λίγο πριν πάρει την άδεια δικηγόρου εγκατέλειψε τη δικηγορία και διορίστηκε ως δημόσιος υπάλληλος μέχρι το 1969, οπότε τον απέλυσε η Χούντα. Έκτοτε αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά -και επαγγελματικά πια- στο γράψιμο.

Έργα του παίχτηκαν από θιάσους του Ελεύθερου Θεάτρου, από το Εθνικό Θέατρο, από το Θέατρο Τέχνης, από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, από Δημοτικά Θέατρα, καθώς και από θιάσους του εξωτερικού (Γαλλία, Γερμανία, Κύπρος).

Το 1989 επανήλθε στην πεζογραφία εκδίδοντας το μυθιστόρημα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» (εκδ. «Κέδρος», νέα οριστική έκδοση «Ελληνικά Γράμματα», 2006), που οι πωλήσεις του ξεπέρασαν, συνολικά, τις διακόσιες χιλιάδες αντίτυπα και μεταφράστηκε στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, τουρκικά και εβραϊκά. Ακολούθησαν διηγήματα, νουβέλες, καθώς και το μυθιστόρημα «Το παιχνίδι των τεσσάρων» που το συνέγραψε με τους Π. Τατσόπουλο, Γ. Σκούρτη και Α. Σουρούνη.

Τελευταίο του βιβλίο είναι η συλλογή διηγημάτων «Ο πόθος καίει τα σωθικά» (εκδ. «Κέδρος», 2004). Ο Κώστας Μουρσελάς ήταν τακτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και έκτακτο μέλος της Γαλλικής Εταιρείας Θεατρικών Συγγραφέων.

Συλλυπητήρια μηνύματα

Συλλυπητήρια της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδίας Κονιόρδου 

Ο Κώστας Μουρσελάς υπηρέτησε το θέατρο και την πεζογραφία παρακολουθώντας από κοντά τις κοινωνικοπολιτικές περιπέτειες της μεταπολεμικής Ελλάδας και τις συγκρούσεις, τις προσδοκίες και τις πιέσεις που είχε να αντιμετωπίσει από τον περίγυρό του ο σύγχρονος Έλληνας. Από το μονόπρακτό του «Άνθρωποι και άλογα» με το οποίο εμφανίστηκε στο θέατρο το 1959 μέχρι την σατιρική τηλεοπτική σειρά «Εκείνος κι Εκείνος» με τον Βασίλη Διαμαντόπουλο και τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο (1972-74) και έργα όπως το «Ω! τι κόσμος μπαμπά» (1974) ή το «Ενυδρείο» (1981) αλλά και με το πολυδιαβασμένο μυθιστόρημά του «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» (1989) που διασκευάστηκε με επιτυχία στη μικρή οθόνη, ο Μουρσελάς ζωντάνεψε ένα πανόραμα χαρακτήρων και καταστάσεων που εξερευνούσαν τους ηθικούς συμβιβασμούς της νεοελληνικής κοινωνίας αλλά πάντα άφηνε μια χαραμάδα στην φωνή της ελπίδας. Υπήρξε ένας ταγμένος συγγραφέας που υπηρέτησε ουσιαστικά το νεοελληνικό θέατρο και την πεζογραφία καταφέρνοντας να ακυρώσει τα σύνορα «υψηλής» και «λαϊκής» τέχνης και να συγκινήσει το πλατύ κοινό. Θα ήθελα να εκφράσω τα βαθύτερα συλλυπητήριά μου προς την οικογένεια και τους οικείους του.

Όλγα Κεφαλογιάννη

Η Τομεάρχης Πολιτισμού και Αθλητισμού της Νέας Δημοκρατίας, βουλευτής Α’ Αθηνών, κα Όλγα Κεφαλογιάννη, για την απώλεια του Κώστα Μουρσελά, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Ο Κώστας Μουρσελάς έφυγε αφήνοντας παρακαταθήκη ένα πλούσιο και πολύτιμο συγγραφικό έργο. Ο ελληνικός πολιτισμός έχασε έναν σημαντικό λογοτέχνη, που πάντα κατάφερνε να αποτυπώνει με τρόπο μοναδικό την κοινωνική πραγματικότητα, και να εμβαθύνει σε όλες τις κοινωνικές διεργασίες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».

«Βαμμένα κόκκινα μαλλιά»

Το μυθιστόρημα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» -πρωτοεκδόθηκε το 1989- είναι ένα βιβλίο που αγαπήθηκε πολύ, συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα μπεστ σέλερ της ελληνικής λογοτεχνίας και θεωρήθηκε σημείο αναφοράς για την κοινωνία εκείνης της εποχής. Αργότερα, 1992-1993, ο συγγραφέας είχε την τύχη να δει το βιβλίο του να μεταφέρεται στην τηλεόραση, γοητεύοντας και το τηλεοπτικό κοινό.

Στο μυθιστόρημα πρωταγωνιστεί μια μετεμφυλιακή γενιά. Δείγμα αυτής, εξήντα οκτώ άτομα. Όλοι μαζί συγκροτούν τους ήρωες του βιβλίου. Ανάμεσά τους είναι δωσίλογοι, δηλωσίες, καταπιεσμένοι, καταπιεστές και επαναστάτες. Πρωταγωνιστές είναι ο Κωνσταντής Μανολόπουλος και ο εξάδελφός του, ο Εμμανουήλ Ρετσίνας ή, αλλιώς, Λούης – παρατσούκλι που έδωσε ο ίδιος στον εαυτό του, γιατί ήξερε να φεύγει την κατάλληλη στιγμή. Ο ένας αντίθετος του άλλου αλλά και συμπληρωματικός. Ο Μανολόπουλος –ο διανοούμενος αλλά και ο αφηγητής– αντιπροσωπεύει το καταπιεσμένο, το συντηρητικό, το άτολμο κομμάτι της κοινωνίας. Αυτό που είναι σχεδόν όλοι. Ο Λούης, από την άλλη, είναι ο επαναστάτης. Εκείνος που γεμάτος από τόλμη κινείται συνεχώς και εμφανώς εκτός «κιμωλίας», κοινωνικών συμβάσεων, ορίων και φραγμών. Μαγεύει και ταξιδεύει τον ακροατή του. Στις αφηγήσεις του, με χαμόγελο διαβολικό και ταυτόχρονα με το βλέμμα του Χριστού, γεννά συνεχώς αντιφάσεις. Σαν όφις προσφέρει το μήλο σε όλους, λέγοντας «να ζεις έξω από την κιμωλία». Ωθώντας τους να ομολογούν – τις κομμουνιστικές τους ιδέες, την απέχθειά τους για τους καραβανάδες, τις βαθιά κρυμμένες ομοφυλοφιλικές τους τάσεις, ενώ συγχρόνως τους μυεί στην ποίηση... Τους εκμαυλίζει.

Γι’ αυτό τον θαυμάζουν. Γι’ αυτό τον μισούν ταυτόχρονα. Διότι, χωρίς να το θέλει, με τις πράξεις του γίνεται ο κριτής τους. Γίνεται ο καθρέπτης της ατολμίας και του βολέματός τους, ξεσκεπάζοντας τις «αμαρτίες» τους.

Ταυτόχρονα, είναι όλα δικά του. Όνειρα, αντικείμενα, άνθρωποι –ιδιαίτερα οι γυναίκες– και γενικώς οτιδήποτε θα μπορούσε να κεντρίσει την επιθυμία του για κατάκτηση. Τον ζηλεύουν. Ζει μέσα στα όνειρα και τις επιθυμίες του, όταν οι άλλοι γύρω του κρύβουν/πνίγουν τα πάντα μέσα τους, βουλιάζοντας σε ένα τέλμα τη ζωή τους. Γι' αυτό τον θαυμάζουν. Γι' αυτό τον μισούν ταυτόχρονα. Διότι, χωρίς να το θέλει, με τις πράξεις του γίνεται ο κριτής τους. Γίνεται ο καθρέπτης της ατολμίας και του βολέματός τους, ξεσκεπάζοντας τις «αμαρτίες» τους. Αυτές τις αμαρτίες που αυτός κάνει εμφανώς, μην έχοντας τίποτα να κρύψει. Ισχυρίζεται δε πως «χρειάζονται δύο ζωές για να ζήσεις μια».

Ποιος είναι, άραγε, ο Λούης; Ποιος είναι αυτός ο συναρπαστικός άνθρωπος για άνδρες και γυναίκες, που γίνεται ταυτόχρονα τοξικός καίγοντας όποιον μαγεύει ή κεντρίζει, βγάζοντας στην επιφάνεια ό,τι καταστροφικό κρύβουν οι άλλοι; Ή μήπως οι άλλοι δεν ξέρουν να χειριστούν τη φωτιά που έχουν μέσα τους, ενώ αυτός, φτιαγμένος από φωτιά, δεν καίγεται; Η ζωή του Λούη είναι ένα τσίρκο γεμάτο θαύματα και αυτός το μεγαλύτερο. Το alter ego του Μανολόπουλου, που μέσα από αυτόν ο αφηγητής θα αποτυπώσει τη ζωή όλων.

Στην απεικόνιση της κοινωνίας του συγγραφέα, Κώστα Μουρσελά, οι παλαιότεροι έχουν ζήσει τρεις πολέμους. Οι νεότεροι δύο, ο τρίτος είναι μέσα τους. Η Ελλάδα είναι χωρισμένη στα δύο. H συντηρητική και η εκτός ορίων. Ζουν στην εποχή αμέσως μετά τον εμφύλιο, βιώνοντας ταυτόχρονα το ασύδοτο μιας κοινωνίας που όλα τής επιτρέπονται.

Ο συγγραφέας περιγράφει την εικόνα μιας κοινωνίας φτωχής αλλά πλούσιας σε αισθήματα, γεμάτης από ανάγκες και επιθυμίες, που δοκιμάζει τα όρια και τις αντοχές της χωρίς αναστολές και τύψεις, γεννώντας την κοινωνία του αύριο.

Το γυναικείο φύλο στο βιβλίο αυτό εκπροσωπείται από τρεις σημαντικές παρουσίες: της Όλγας, της μητέρας του Μανολόπουλου, μιας αυστηρής καταπιεστικής γυναίκας που ήθελε όλους και όλα να τα ελέγχει, της Ουρανίας, που ήταν η προσωποποίηση της πρόκλησης και, τέλος, της πρωταγωνίστριας, της Μάρθας, που ήταν ερωτευμένη από έφηβη με τον Μανολόπουλο, ο οποίος από ατολμία δεν ενέδωσε στον έρωτά της. Έτσι, έγινε ερωμένη του Αγησίλαου, αργότερα παντρεύτηκε τον Λιακόπουλο και τέλος τον εγκατέλειψε και πήγε σε ένα λαϊκό ξενοδοχείο του Πειραιά, για να φύγει με τον πρώτο τυχόντα. Ο Μανολόπουλος είχε αργήσει πολύ να έρθει στη ζωή της. Έπρεπε –με κοντά, βαμμένα κόκκινα μαλλιά– να κάνει την επανάστασή της. Να φύγει πια μόνη.

Ο Κώστας Μουρσελάς, με γραφή ρεαλιστική, απλή, βατή, εμπνευσμένη, ανθρώπινη, ευαίσθητη, θεατρική και πεπειραμένη, έκανε το κείμενο να κυλά έτσι όπως αθόρυβα, γλυκά και ύπουλα κυλά η ζωή αποκοιμίζοντας τους ήρωες με την καθημερινότητά της, με μόνο ξάφνιασμα τη φυγή ή την προσμονή του «αύριο», που θα κάνουν την επανάστασή τους. 

Στη μικρή οθόνη

Η σειρά «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» ήταν η πρώτη της ιδιωτικής τηλεόρασης που άγγιξε απαγορευμένα ποσά για την πραγματοποίησή της. Μέχρι τότε, ακόμα και οι πιο επιτυχημένες σειρές της ΕΡΤ δεν τολμούσαν να αγγίξουν αυτά τα «χρηματικά όρια».

Είχε από τα πιο δημοφιλή και χαρακτηριστικά soundtracks της δεκαετίας του '90, ενώ στο τραγούδι των τίτλων ακούγεται ο Γιώργος Νταλάρας, σε στίχους και μουσική Βασίλη Δημητρίου. Ήταν από τα δημοφιλέστερα τηλεοπτικά προγράμματα της σεζόν 1992-1993. Ο αρχικός προγραμματισμός ήταν για 30 επεισόδια. Προβλήθηκε το 1995 και το 1996 στην Αυστραλία με αγγλικούς υπότιτλους και τίτλο «Red-dyed hair».

Σε σκηνοθεσία Κώστα Κουτσομύτη, ερμήνευσαν οι ηθοποιοί: Κώστας Αρζόγλου, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γιώργος Νινιός, Ηλίας Λογοθέτης, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Βέρα Κρούσκα, Γιώργος Κυρίτσης, Μιράντα Κουνελάκη, Νόνη Ιωαννίδου, Πέρης Μιχαηλίδης, Αντώνης Αντωνίου, Ζωζώ Ζάρπα, Άννυ Λούλου, Ευαγγελία Βαλσαμά, Κώστας Κρομμύδας, Αλεξάνδρα Παυλίδου, Έφη Μουρίκη, Όλγα Δαμάνη, Σπύρος Μεριανός, Περικλής Αλμπάνης, Θωμάς Κινδύνης, Σμαράγδα Καρύδη, Γιώργος Μοσχίδης, Νίκος Λυκομήτρος, Κωνσταντίνα Ανδριοπούλου, Χρήστος Δακτυλίδης, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Γιώργος Λιάντος, Γιώργος Παρτσαλάκης, Μάνια Τεχριτζόγλου, Κώστας Παγώνης, Ελένη Κωνσταντινίδου, Υβόνη Καλαφάτη, Αλέκος Μάνδυλας, Κώστας Μπακάλης, Νίκη Παλληκαράκη, Νίκη Παζαρέντζου, Πηνελόπη Σταυροπούλου, Γιώργος Τσιδίμης, Εύα Φρυδάκη, Νίκος Δαφνής, Βασίλης Βασιλόπουλος, Νάντια Δεληγιάννη, Τηλέμαχος Εμμανουήλ, Λίνα Λάλου, Σωτήρης Λάλος, Νίκος Αντωνάκος, Ειρήνη Δημητρά, Ελένη Καψάσκη, Κωνσταντίνα Σαββίδη, Μάρθα Βάρναλη, Γιώργος Λαμπάτος, Θοδωρής Μπογιατζής, Δήμητρα Τσέλιου, Αντώνης Μανωλάς, Ξένια Φερεντίνου, Κώστας Κοκκάκης, Πάνος Βαρδάκος, Αγλαΐα Παππά, Ντίνος Κωνσταντινίδης, Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, Γιάννης Παπαθύμιος, Γιάννης Κυραλέος, Κώστας Ρωμαίος, Ρένα Βενιέρη, Μαρία Ζαχαρή, Μπέσυ Μάλφα, Σταμάτης Παγασαίος, Θάλεια Αργυρίου, Γιάνκα Αβαγιανού, Ελπίδα Μαζαράκη, Ανδρέας Νάτσιος, Κώστας Τζουβάρας, Γιώργος Παπαδημητράκης, Βύρων Ντεγκλό, Βάλια Πολυμένη, Βαρβάρα Κυρίτση, Γιολάντα Μαθιοπούλου, Λάμπρος Τσάγκας, Ντίνος Ξένος, Γιάννης Μποσταντζόγλου, Χρήστος Πάττας.

naftemporiki.gr