Τρόμος για το "πείραμα" με τα χημικά της Συρίας - ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

Ηταν 7 Ιουλίου όταν το αμερικανικό Πεντάγωνο ανακοίνωνε την έναρξη της υδρόλυσης του χημικού οπλοστασίου της Συρίας στο φορτηγό πλοίο «MV Cape Ray»

Εναν μήνα μετά, η διαδικασία φαίνεται να είναι σε πλήρη εξέλιξη, σε «μυστική» τοποθεσία της Μεσογείου όπου το πλήρωμα καταστρέφει εν πλω τα επικίνδυνα χημικά του καθεστώτος Ασαντ.

Οι αντιδράσεις που εκδηλώθηκαν από περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιστήμονες και τοπικές κοινωνίες, με μπροστάρη και βασικό παρονομαστή την Κρήτη, δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το πολύπλοκο σχέδιο και να ακυρώσουν την καταστροφή των συριακών χημικών στη Μεσόγειο.
Παρ' όλ' αυτά, τώρα είναι που οι ακτιβιστές, οι δήμαρχοι, οι τοπικοί φορείς ανησυχούν περισσότερο. Από τη μια δεν θέλουν καν να σκέφτονται την πιθανότητα του ατυχήματος και μιας ενδεχόμενης διαρροής των τοξικών χημικών. Από την άλλη αναρωτιούνται τι θα σημάνει η επιτυχία του εγχειρήματος για την κλειστή μας θάλασσα κι αν κινδυνεύει να παγιωθεί ως χώρος επεξεργασίας τοξικών χημικών...

Αυτό, άλλωστε, που συμβαίνει σε διεθνή χωρικά ύδατα της Μεσογείου είναι «μια πρωτοφανής επιχείρηση» κατά τα λεγόμενα του ίδιου του Αχμέτ Ουζούμκου, γενικού διευθυντή του Οργανισμού για την Απαγόρευση των Χημικών Οπλων (ΟΑΧΟ) που εποπτεύει και συντονίζει με τον ΟΗΕ το εγχείρημα. Οι Κρητικοί το αποκαλούν «πείραμα» μια και υδρόλυση εν πλω γίνεται για πρώτη φορά. Μπορεί η συγκεκριμένη μέθοδος εξουδετέρωσης χημικών όπλων να είναι γνωστή στην επιστημονική κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια και να έχει εφαρμοστεί με επιτυχία. Πάντα όμως στη στεριά. «Η υδρόλυση γίνεται για πρώτη φορά εν πλω. Αυτό σημαίνει πως πρόκειται για ένα πιλοτικό πρόγραμμα που ενέχει διάφορους βαθμούς αβεβαιότητας», δηλώνει ο Πολυάνθης Συγγελάκης, μέλος του Παγκρήτιου Συντονιστικού κατά των Χημικών της Συρίας.

Το φορτηγό πλοίο MV Cape Ray επιφορτίστηκε με την πρωτοφανή διαδικασία της υδρόλυσης εν πλω στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης του Oργανισμού για την Απαγό-ρευση των Χημικών Oπλων και του ΟΗΕ για την καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Συρίας.

Πάνω στο «MV Cape Ray» φορτώθηκαν ?σύμφωνα με τον ΟΑΧΟ? 600 τόνοι χημικών προτεραιότητας 1, που ανήκουν στα πλέον επικίνδυνα. Πρόκειται για 78 κοντέινερ που περιέχουν, κατά το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας, αέρια «μουστάρδας» και μια πρόδρομη ένωση που χρησιμοποιείται για το φονικό αέριο Σαρίν. Μετά την υδρόλυση τα πολλαπλάσια σε όγκο απόβλητα θα αποθηκευτούν στο πλοίο και θα μεταφερθούν σε ειδικές εγκαταστάσεις σε Φινλανδία και Γερμανία για να καταστραφούν.

Μεγάλο ρίσκο

Ο στολίσκος που σάλπαρε πριν από μερικές μέρες από την Κρήτη μπορεί να μην εντόπισε το Cape Ray, έστειλε όμως το μήνυμά του, αφήνοντας σημαδούρες στη θάλασσα με την ελληνική σημαία και το σύνθημα «Ελεύθερη Μεσόγειος».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΝΙΚΟΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ/ ΑΓΩΝΑΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ/ ΚΡΗΤΗ FM 101.5

«Η διαδικασία της εν πλω καταστροφής μοιάζει να αγνοεί τη διεθνώς θεσμοθετημένη Αρχή της Πρόληψης. Κανείς δεν μπορεί να θέτει σε τέτοιο ρίσκο τη σπάνια βιοποικιλότητα της Μεσογείου και τη δημόσια υγεία», δηλώνει η υδροβιολόγος Αναστασία Μήλιου, του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος». Οι δυνητικοί κίνδυνοι από ένα ατύχημα - διαρροή διαφέρουν ανάλογα αν αυτό συμβεί πριν ή μετά την υδρόλυση, υποστηρίζει ο Ευάγγελος Γιδαράκος, διευθυντής του εργαστηρίου διαχείρισης τοξικών κι επικίνδυνων αποβλήτων του Πολυτεχνείου Κρήτης. «Σε περίπτωση ατυχήματος πριν την υδρόλυση υφίσταται κίνδυνος οξείας τοξικότητας με ανάλογες τοξικές επιδράσεις στους θαλάσσιους οργανισμούς», μας λέει. Σε περίπτωση διαρροής αποβλήτων μετά την υδρόλυση η τοξικολογική δράση των ενώσεων θα ελατωθεί σημαντικά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, κατά τον καθηγητή, είναι οι ενώσεις «μουστάρδας» που μπορεί να δεσμευτούν στα ιζήματα της θάλασσας και να προκαλέσουν χρόνιες τοξικές επιδράσεις σε τοπική κλίμακα.

Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης και καθηγητής χημείας, Ευριπίδης Στεφάνου, ανησυχεί περισσότερο για διαρροές στην ατμόσφαιρα. «Τα χημικά όπλα είναι νευροτοξικά. Αν υπάρξει διαρροή στην ατμόσφαιρα και ανάλογα με τις πορείες των μαζών του αέρα, μπορεί να μεταφερθούν σε διάφορες περιοχές». Ο ίδιος θεωρεί πως η υδρόλυση είναι η πλέον αποτελεσματική διαδικασία αυτήν τη στιγμή για την καταστροφή των συγκεκριμένων ουσιών. Προφανώς, προσθέτει, αν γινόταν σε χερσαίο περιβάλλον θα ήταν πολύ πιο ελεγχόμενη. Αλλά επειδή στην ξηρά υπάρχουν κατοικημένες περιοχές και μια διαρροή δεν μπορεί ποτέ να αποκλείεται, θεωρεί την προτεινόμενη μεθοδολογία αποδεκτή, αν τηρηθούν τα μέγιστα μέτρα ασφαλείας.

Δύο φορητά συστήματα υδρόλυσης έχουν τοποθετηθεί στο πλοίο Cape Ray, μέσα σε ειδική τέντα για την εξουδετέρωση των χημικών όπλων του καθεστώτος Aσαντ. Το καθένα κοστίζει πέντε εκατομμύρια δολάρια και μπορεί να υδρολύει 5 - 25 τόνους χημικών την ημέρα.

Ο κ. Γιδαράκος βλέπει και μεθοδολογικά προβλήματα που αυξάνουν την πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. «Για την εισαγωγή των χημικών στο σύστημα υδρόλυσης πρέπει να μετακινούνται σε συνεχή κλίμακα κοντέινερ και δοχεία να αδειάζουν εν μέρει χειρωνακτικά. Αυτό εγκυμονεί κινδύνους, λαμβάνοντας υπόψη τον ασταθή θαλάσσιο χώρο». Κατά τον ίδιο δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα διάβρωσης στην έξοδο του αντιδραστήρα, όπως και άλλα προβλήματα, όπως διαρροές μονώσεων και φραξίματα αγωγών. Αυτό που επισημαίνουν κυρίως οι δυο επιστήμονες είναι πως δεν υπάρχει στο πλοίο διεθνής επιστημονική επιτροπή από τις χώρες της Μεσογείου που «θίγονται», αλλά μόνο οι ειδικοί του αμερικανικού στρατού που έχουν αναλάβει την καταστροφή και επιθεωρητές του ΟΑΧΟ που επιβλέπουν αν όλα γίνονται σύμφωνα με τις αυστηρές προδιαγραφές της Σύμβασης για τα Χημικά Οπλα.

Πίεση χρόνου
Οπως έχει δηλώσει ο εκπρόσωπος Τύπου του Διεθνούς Οργανισμού Μάικλ Λούχαν σε συνέντευξή του στον Γιάννη Αγγελάκη και στον «Αγώνα της Κρήτης», τα ασφυκτικά χρονικά περιθώρια που τέθηκαν από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και τον ΟΑΧΟ ήταν η αιτία που τελικά οδήγησε στην επιλογή της υδρόλυσης εν πλω. Πρόσφατο δημοσίευμα του αμερικανικού περιοδικού «Popular Mecha-nics» χαρακτηρίζει τα χημικά της Συρίας «πολιτική και περιβαλλοντική καυτή πατάτα» και υποστηρίζει πως επελέγη η καταστροφή σε διεθνή ύδατα, όπου κανένα κράτος δεν θα μπορούσε να τορπιλίσει τη διαδικασία. Στο ίδιο δημοσίευμα ο Τζόζεφ Γουίναντ, που συντόνισε το πολύπλοκο εγχείρημα της κατασκευής των φορητών συστημάτων υδρόλυσης του Cape Ray, φέρεται να θεωρεί πως το πρότζεκτ θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια, ίσως και μια 10ετία κάτω υπό άλλες συνθήκες, αλλά η απειλή του καθεστώτος Ασαντ επέβαλε την επιτάχυνση των διαδικασιών που ολοκληρώθηκαν σε λιγότερο από έναν χρόνο.

Παρ' όλ' αυτά, ο ΟΑΧΟ, που κέρδισε πρόσφατα το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, έχει επισημάνει σε όλους τους τόνους πως η προστασία των ανθρώπων και του περιβάλλοντος είναι στις βασικές προτεραιότητες του προγράμματος. Αυτό επανέλαβε και ο γενικός διευθυντής του διεθνούς Οργανισμού, Αχμέτ Ουζούμκου, σε πρόσφατη απαντητική επιστολή του προς τους φορείς της Κρήτης, κάνοντας αναφορά στους αυστηρούς ελέγχους και στα πολλαπλά μέτρα ασφαλείας. Τοπικοί φορείς κι επιστήμονες δεν πείθονται εύκολα. Ιδιαίτερα όταν τσεκάρουν τα μετεωρολογικά δελτία. Δεδομένης της προόδου που ανακοινώνεται επίσημα, αμφισβητούν την τήρηση των προδιαγραφών που έχουν τεθεί και ορίζουν ότι με συγκεκριμένο κυματισμό η υδρόλυση πρέπει να σταματά για λόγους ασφαλείας...

ΕΠΙ ΠΟΔΟΣ... ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΟ
Ετοιμάζουν δεύτερη αποστολή για τον εντοπισμό του πλοίου

Σε δύο μέτωπα συνεχίζει τη δράση του το Παγκρήτιο Συντονιστικό κατά των χημικών της Συρίας. Δεν αποκλείει μια δεύτερη αποστολή στολίσκου, ενώ ακονίζει το νομικό οπλοστάσιό του.

Εκτιμώντας πως οι 60 μέρες δεν θα είναι αρκετές και η υδρόλυση θα συνεχιστεί και τον Σεπτέμβριο, οι ακτιβιστές συζητούν μια νέα αποστολή σε αναζήτηση του Cape Ray. Αλλωστε ο αμερικανικός στρατός είχε δώσει αρχικό χρονοδιάγραμμα 45-90 ημερών. Μετά την πρώτη αποστολή, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, θεωρούν πως το πλοίο βρίσκεται εν κινήσει μέσα σε μια θαλάσσια περιοχή, ανάλογα τις καιρικές συνθήκες.

Προσφυγές
Την ίδια στιγμή, φορείς της Κρήτης (δήμαρχοι, κλήρος κ.ά.) προσέφυγαν στον ΟΗΕ καταγγέλλοντας την Ελλάδα για παραβίαση της Σύμβασης του Aarhus, που αφορά την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα. Καταγγέλλουν την κυβέρνηση πως έχει δώσει ασαφείς και αντιφατικές πληροφορίες για την επιχείρηση. Το επόμενο βήμα, λέει ο κ. Συγγελάκης, είναι η προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Από την πλευρά τους, κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών απαριθμούν μια σειρά από ενέργειες που έχουν γίνει (απαντήσεις σε κοινοβουλευτικές ερωτήσεις, επιστολές, συναντήσεις κ.ά.) δηλώνοντας πως είναι σαφής η βούληση της κυβέρνησης και η δραστηριοποίηση της διοίκησης του υπουργείου Εξωτερικών, ώστε η διαχείριση του θέματος να διεξαχθεί με πλήρη διαφάνεια, μέσω ενημέρωσης της Βουλής, της κοινής γνώμης και των φορέων της Κρήτης ειδικότερα.

«Η τοπική κοινωνία είναι πολύ ανήσυχη έως και εξοργισμένη. Ειδικά μπροστά στο ενδεχόμενο να επεκταθεί η διαδικασία, εφόσον είναι επιτυχής, και σε άλλες ποσότητες χημικών από άλλες χώρες», δηλώνει ο δήμαρχος Σφακίων, Παύλος Πολλάκης. Ο καθηγητής διαχείρισης υδατικών πόρων Βαγγέλης Πισσίας, που συμμετείχε στον πρώτο στολίσκο, το θεωρεί δεδομένο. «Θα δούμε σύντομα πολυεθνικές εταιρείες σε συνεργασία με κρατικούς οργανισμούς να αναλαμβάνουν την επεξεργασία τοξικών αποβλήτων στις θάλασσες αυξάνοντας έτσι δραματικά τους κινδύνους για τα θαλάσσια οικοσυστήματα».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ
jfoskolos@pegasus.gr

ΕΘΝΟΣ