Ο γολγοθάς των Ελλήνων μηχανικών

του ΗΛΙΑ ΜΠΕΛΛΟΥ

Σε συνθήκες μεγάλης ανεργίας, βρίσκονται αντιμέτωποι και με τις γραφειοκρατικές μακροχρόνιες διαδικασίες του Δημοσίου. Επτά χρόνια βαθιάς οικονομικής κρίσης και
εκατοντάδες χιλιάδες πρόσθετοι άνεργοι δεν φαίνεται να αρκούν για να αναγκάσουν το ελληνικό Δημόσιο να άρει τα γραφειοκρατικά –και όχι μόνον– εμπόδια στην οικονομική δραστηριότητα.

Oταν χρειάζονται ακόμα και περισσότερα από δύο χρόνια για να βγάλει κάποιος οικοδομική άδεια και περισσότερα από τρία για να ολοκληρωθεί ένας διαγωνισμός ή μελέτη για έργο του Δημοσίου, είναι φυσικό όχι μόνον να αποκαρδιώνονται οι ενδιαφερόμενοι αλλά και να ναυαγούν μικρά και μεγάλα επενδυτικά σχέδια που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την, επιεικώς, αναιμική ελληνική οικονομία. Αλλά φευ, η πρόοδος είναι ανύπαρκτη. Και οι μηχανικοί βρίσκονται στη δίνη του κυκλώνα.

Ενας ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός, από εκείνους τους λίγους (20%) που είναι ασφαλιστικά ενήμεροι, χρειάζεται να προσκομίσει ασφαλιστική ενημερότητα για να του δοθεί η άδεια δόμησης ακόμα και για μια μικρή ανακατασκευή ενός διαμερίσματος ή καταστήματος.

Ομως ακόμα και αυτή η ενημερότητα είναι γολγοθάς, αφού άλλη υπηρεσία του ΕΦΚΑ δίνει βεβαίωση εξόφλησης και άλλη (το πρώην ΤΣΜΕΔΕ) την ενημερότητα. Εκεί η αναμονή στις ουρές απαιτεί ενίοτε και μία ολόκληρη μέρα για να εξυπηρετηθεί ο ενδιαφερόμενος.

Αν μάλιστα μετά την απόκτηση της ενημερότητας χρειαστεί να κάνει κάτι άλλο επείγον κινδυνεύει να τη χάσει –η ισχύς της κρατάει μόνον πέντε ημέρες– και πρέπει να αρχίσει και πάλι από την αρχή.

Αυτό όμως δεν είναι τίποτα μπροστά σε όσα μπορεί να συμβούν σε μεγαλύτερα έργα – π.χ. σε έναν διαγωνισμό για κάποια μελέτη ή έργο του Δημοσίου επιδοτούμενο συνήθως από το ΕΣΠΑ ή άλλα ευρωπαϊκά κονδύλια.

Σε αυτή την περίπτωση πρέπει αρχικά ο ενδιαφερόμενος μηχανικός να συγκεντρώσει τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα, δικαιολογητικά κ.λπ. και αφού εργαστεί για την ουσία του αντικειμένου να προχωρήσει στην κατάθεση προσφοράς.

Ενστάσεις και προσφυγές

Ο έλεγχος των δικαιολογητικών του μηχανικού και της προσφοράς του από την αρμόδια επιτροπή του Δημοσίου και η απαιτούμενη έκδοση πρακτικού παίρνουν στην καλύτερη περίπτωση ένα μήνα και συνήθως τρεις, αναφέρουν στην «Κ» πηγές του κλάδου.

Ακολουθεί η διαδικασία των ενστάσεων και των δικαστικών προσφυγών, που είναι πολύ συχνό φαινόμενο στην Ελλάδα και μπορεί να τραβήξει από έναν έως έξι μήνες αλλά δεν λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις που η καθυστέρηση είναι πολύ μεγαλύτερη.

Μόνον έπειτα από αυτή τη φάση μπορεί να προχωρήσουν η αξιολόγηση της τεχνικής προσφοράς από την επιτροπή και η έκδοση πρακτικού – κάτι που συνήθως χρειάζεται από τρεις έως και δώδεκα μήνες. Τίποτα όμως δεν έχει τελειώσει ακόμα αφού εδώ ξεκινά η νέα φάση ενστάσεων και προσφυγών, όπερ μεθερμηνευόμενο σε άλλους έναν και έως και δώδεκα μήνες, σημειώνουν στην «Κ» αρμοδίως.

Στη συνέχεια ακολουθούν το άνοιγμα των οικονομικών προσφορών από την επιτροπή και η έκδοση πρακτικού (1 έως 3 μήνες ακόμα). Από κει και πέρα εφόσον δεν υπάρξουν νέες ενστάσεις ή και δικαστικές προσφυγές (1-6 μήνες), το έργο ανατίθεται. Στην καλύτερη, δηλαδή, περίπτωση σε οκτώ μήνες και στη χειρότερη σε 42!

Ο προβλεπόμενος, όμως, χρόνος υλοποίησης της μελέτης ή του έργου μπορεί να είναι 6 με 36 μήνες, δηλαδή μικρότερος από τον χρόνο ανάθεσης,με αποτέλεσμα να χαθεί η αντίστοιχη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ...

Τα προβλήματα αυτά όπως και τα αντίστοιχα για την έναρξη μιας επιχείρησης ή η μακρά διάρκεια για τη δικαστική επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς κατατάσσουν την Ελλάδα σε διόλου τιμητικές θέσεις των σχετικών διεθνών αξιολογήσεων.

Ομως τεράστια είναι και τα γραφειοκρατικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μηχανικοί, οι οποίοι καλούνται να εκτελέσουν τα λιγοστά εκείνα σχέδια ιδιωτών ή μικρομεσαίων επιχειρήσεων που πλέον προχωρούν στη χώρα: Είναι χαρακτηριστικό πως, σύμφωνα με πηγές του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, η έκδοση οικοδομικής άδειας για μια κατοικία σε εντός σχεδίου οικόπεδο μπορεί να χρειαστεί έως και είκοσι δύο (22) μήνες αφού σε αυτή εμπλέκονται υπηρεσίες από την αρχαιολογία και το κτηματολόγιο έως το συμβούλιο αρχιτεκτονικής.

Εάν δε το οικόπεδο είναι εκτός σχεδίου, οι χρόνοι για την έκδοση οικοδομικής αδείας είναι πολλοί μεγαλύτεροι αφού στη διαδικασία περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και Δασαρχείο, Αρχαιολογία Βυζαντινών Μνημείων και Αρχαιολογία Νεωτέρων Μνημείων. Οι αντίστοιχοι χρόνοι για εμπορικές, τουριστικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις είναι τουλάχιστον διπλάσιοι, επισημαίνουν κύκλοι της αγοράς.

Αντικίνητρο

Ο γολγοθάς αυτός δεν αφορά, βέβαια, μόνον τις μεγάλες εμβληματικές επενδύσεις, αλλά κυρίως τις μικρότερες επενδύσεις ιδιωτών που πασχίζουν με τη βοήθεια των μηχανικών να προχωρήσουν τα αυτονόητα. Και είναι αυτονόητα και για τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις αφού όλες αδιακρίτως έχουν κατά καιρούς εισαγάγει προβλέψεις και ρυθμίσεις για διαδικασίες fast track –επίσπευσης, δηλαδή, στρατηγικών επενδύσεων. «Αναγνωρίζουν δηλαδή σαφώς πως οι απαιτούμενοι χρόνοι είναι αντικίνητρο και ακόμα και απαγορευτικοί για να κτίσει κανείς οτιδήποτε και προκειμένου να χαθούν οι μεγάλες επενδύσεις επιχειρούν να γλιτώσουν χρόνο».

Πρόσθετα στοιχεία

Ωστόσο και τα προγράμματα fast track δεν φαίνεται να αποτελούν λύση, αφού πολύ συχνά οι υπηρεσίες ζητούν από τους επισπεύδοντες μηχανικούς που εκπροσωπούν τους επενδυτές πρόσθετα στοιχεία ή βεβαιώσεις, αδιαφορώντας για προθεσμίες.

Ακόμα και τα «εργαλεία» των ΕΣΧΑΔΑ (Ειδικά Σχέδια Ανάπτυξης Δημοσίων Ακινήτων) και ΕΣΧΑΣΕ (Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης), που εφαρμόζονται με προεδρικά διατάγματα ακριβώς για να παρακαμφθούν τα χρονοβόρα γραφειοκρατικά προβλήματα, έχει αποδειχτεί στην πράξη πως χρειάζονται χρόνια για να εκδοθούν...

Ο ΣΕΒ είχε προ διετίας μετρήσει πως για την περιβαλλοντική αδειοδότηση ο συνολικός μέσος χρόνος απόκλισης από αυτόν που προβλέπεται στο θεσμικό πλαίσιο αποτελεί το 84% του συνολικού πραγματικού χρόνου (674 ημέρες). Καθυστέρηση πενταπλάσια της θεσμοθετημένης προθεσμίας!

Στους τελευταίους της Ευρώπης στην επιχειρηματικότητα

Οχι μόνον η κατασκευή αλλά και η απλή μεταβίβαση ενός ακινήτου έχει καταστεί γραφειοκρατικός άθλος. Απαιτούνται περισσότερα από δέκα δικαιολογητικά και σε κάποιες περιπτώσεις έως και 23. Κάποια από αυτά θεσμοθετήθηκαν τα τελευταία λίγα χρόνια περιπλέκοντας αντί να απλοποιούν τη διαδικασία, συχνά για εισπρακτικούς, υπέρ του Δημοσίου, λόγους.

Αυτά όταν ο μέσος όρος του αριθμού των βεβαιώσεων/πιστοποιητικών για μια μεταβίβαση ακινήτου στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ βρίσκεται στο 4,7, δηλαδή υποδιπλάσιος αυτού που ισχύει στην Ελλάδα.

Προσεχώς, δε, θα προστεθούν και οι διαδικασίες για την εφαρμογή των διατάξεων για την ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου, που, αν και πιστεύεται πως μπορεί να άρει προβλήματα, πολλοί φοβούνται πως απλώς θα προσθέσει νέα.

Η Ελλάδα διολισθαίνει, έτσι, σταθερά στις διεθνείς κατατάξεις για την επιχειρηματικότητα και τη φιλικότητα στις επενδύσεις έπειτα από μία πρόσκαιρη βελτίωση πριν από τρία χρόνια. Και οι αιτίες για αυτή τη διολίσθηση περιλαμβάνουν βέβαια και την αυξημένη γραφειοκρατία, που αντιμετωπίζουν μεταξύ άλλων και οι μηχανικοί.

Η έκθεση Ease of Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2017 κατατάσσει την Ελλάδα κατά μία θέση χαμηλότερα από την 60ή που κατείχε και την τοποθετεί, έτσι, σε μία από τις τελευταίες θέσεις στην Ευρώπη.

Η Ελλάδα είναι, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, στους τελευταίους στην Ευρώπη αναφορικά με τον χρόνο που χρειάζεται για να επιβληθεί δικαστικά η εφαρμογή μιας σύμβασης, στην 4η μόλις θέση από το τέλος μεταξύ 190 χωρών.

Σύμφωνα με τον δείκτη Enforcing Contracts Indicator της τελευταίας έρευνας Doing Business 2017, τουλάχιστον έως και πέρυσι απαιτούνταν κατά μέσον όρο 1.580 ημέρες ή τέσσερα και πλέον χρόνια για την επίλυση μιας εμπορικής διαφοράς μέσω ενός μονομελούς πρωτοδικείου και την εφαρμογή της απόφασης.

Στην 86η θέση

Η διολίσθηση της χώρας όσον αφορά στην ευρύτερη ανταγωνιστικότητα είναι εμφανής και στην έκθεση «Global Competitiveness Report 2016 - 2017» του World Economic Forum. Η Ελλάδα υποχώρησε στην 86η θέση μεταξύ 138 κρατών, από την 81η που κατείχε στην προηγούμενη αξιολόγηση. Τι αξιολογεί αυτή η κατάταξη; Μεταξύ άλλων, τις πολιτικές που εφαρμόζονται, τη γραφειοκρατία, τους φορολογικούς συντελεστές, την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και το ευρύτερο φορολογικό πλαίσιο.

Οι επιδόσεις της χώρας σε ορισμένους επιμέρους δείκτες είναι, δε, πολύ χειρότερες της συνολικής της βαθμολογίας. Η Ελλάδα έχει μία από τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο στην κατηγορία «απόδοση του νομικού πλαισίου για τη διευθέτηση διαφορών», αφού καταλαμβάνει την 130ή θέση.Κατατάσσεται, δε, στην 129η θέση αναφορικά με την «επιβάρυνση των κρατικών ρυθμίσεων», ενώ στη «σπατάλη των δημοσίων δαπανών» βρίσκεται στην 123η θέση.

Ιστορίες καθημερινής απόγνωσης

Προ έτους κορυφαίος παράγοντας του ευρύτερου δημόσιου τομέα και μάλιστα επικεφαλής εταιρείας που στεγάζεται εντός του υπουργείου Οικονομικών βρέθηκε αντιμέτωπος με τον παραλογισμό των νομοθετικών προβλέψεων για τις οικοδομές και τους μηχανικούς. Μηχανικός ο ίδιος, δέχθηκε τηλεφώνημα από παλιό φίλο και συνάδελφό του που έμοιαζε να βρίσκεται σε απόγνωση. Τι είχε συμβεί;

Ο μηχανικός είχε αναλάβει την ανακαίνιση καταστήματος μιας εκ των μεγάλων συστημικών τραπεζών. Η εν λόγω τράπεζα διαθέτει κατάστημα στο Λαύριο, το οποίο και ήθελε να ανακαινίσει.

Λόγω της θέσης του κτιρίου, το οποίο είναι σύγχρονο και πήρε τη σημερινή του μορφή με οικοδομική άδεια του 2003, και δεδομένου ότι αυτό βρίσκεται σε οπτική επαφή με άλλα κτίρια κηρυγμένα ως νεότερα μνημεία, απαιτήθηκε άδεια και από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού ώστε να μπορέσει να εκδώσει ο μηχανικός την άδεια εργασιών μικρής κλίμακας. Να επιτραπεί, δηλαδή, στην τράπεζα να βάψει τις όψεις του κτιρίου της. Και μάλιστα με τα ίδια ακριβώς χρώματα που προϋπήρχαν και μηδενικές αλλαγές όψης. Η αίτηση είχε κατατεθεί από το καλοκαίρι, αλλά έξι μήνες μετά το θέμα δεν είχε ακόμα διευθετηθεί...
http://www.kathimerini.gr/