90 χρόνια από την εκτέλεση των έξι στου Γουδή στις 15 Νοεμβρίου 1922 - Η επανάληψη της διαδικασίας της "δίκης των έξι" και η αναγνώριση της αθωότητας τους

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 90 χρόνων από την άδικη εκτέλεση των Έξι (15 Νοεμβρίου 1922)  παραθέτουμε τα σχετικά με την αναγνώριση της αθωότητάς τους από τον Άρειο Πάγο, όπως μας τα έστειλε ο έγγονος του εκτελεσθέντος Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, Μιχαήλ (Μίκης) ο οποίος κίνησε και την όλη διαδικασία με δικαστική αίτηση του.

   

Η Δικαιοσύνη εικονικά συμβολίζεται με κλειστά τα μάτια, με το ένα χέρι να κρατά το ζυγό του μέτρου και με το άλλο να κρατά την σπάθη. Η σπάθη, δεν   είναι  μόνο   για   να   τιμωρεί   τους  εγκληματούντες συνανθρώπους μας. Είναι και νια να προστατεύει εκείνους, οι οποίοι αδίκως σύρθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Αυτή ακριβώς η λειτουργία της Δικαιοσύνης είναι και η σημαντικότερη. Αυτήν κλήθηκε η σπάθη της να εκτελέσει, κηρύσσοντας αθώους τον Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη και τους συνεργάτες του.

     

    Η κυριολεκτική έννοια του όρου ‘‘Επανάληψη της Ποινικής Διαδικασίας’’ είναι, ότι συγκροτείται ξανά το Δικαστήριο από τους Δικαστές που είχαν λάβει μέρος στην αρχική Δίκη, ή από ισοβάθμιους προς αυτούς. Προσέρχεται  και εκείνος που είχε καταδικασθεί άδικα, καθώς και οι μάρτυρες υπεράσπισης και κατηγορίας που είχαν καταθέσει τότε. Στην συνέχεια καλούνται και οι νέοι μάρτυρες, εκείνοι που έχουν γνώση νέων στοιχείων, τα οποία δεν είχαν υπόψη οι Δικαστές στην αρχική Δίκη. Γίνεται πάλι δημόσια ακροαματική διαδικασία, μετά την οποία  οι Δικαστές συνέρχονται ‘‘κεκλεισμένων των θυρών’’, συζητούν και ψηφίζουν, για να εκδοθεί η τελική απόφαση. Σε περιπτώσεις που δεν είναι δυνατόν να επαναληφθεί κυριολεκτικά μιά δίκη, όπως στην περίπτωση της Δίκης των Έξι, προβλέφθηκε από τον νόμο η δυνατότητα να επιτελείται το έργο της Επανάληψης της Διαδικασίας από το αρμόδιο Ποινικό Τμήμα του Αρείου Πάγου. Στην περίπτωση της Επανάληψης της Ποινικής Διαδικασίας (Αναψηλάφησης) της Δίκης των Έξι, οι καταδικασθέντες εκτελέσθηκαν αμέσως μετά την Δίκη. Έτσι, δεν είχαν την δυνατότητα να ζητήσουν Επανάληψη της Διαδικασίας. Πρόσφατα, για να προστατευθεί η τιμή των οικογενειών προσώπων που έχουν καταδικασθεί άδικα και έχουν αποθάνει, πριν προλάβουν να ζητήσουν Επανάληψη, ο Νομοθέτης, με τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, έδωσε το δικαίωμα και σε συγγενείς τους, μέχρι Β’ βαθμού, να προσφεύγουν στον Άρειο Πάγο, για να προσκομίσουν στοιχεία που, όπως είπαμε, δεν γνώριζαν οι Δικαστές, όταν  καταδίκασαν άδικα τον συγγενή τους.

   Τα στοιχεία που προσκομίσθηκαν, για να αναγνωρισθεί ότι οι Έξι είχαν καταδικασθεί άδικα, ήσαν τα εξής:

    1). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατά το χρόνο που ήταν Πρωθυπουργός της χώρας (1929-1932), είχε στείλει το 1929 επιστολή στον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος Παναγή Τσαλδάρη, στην οποία σαφώς, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Δύναμαι να διαβεβαιώσω υμάς κατά τον πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ότι ουδείς των πολιτικών αρχηγών της δημοκρατικής παρατάξεως θεωρεί ότι οι ηγέται της πολιτικής, ήτις  ηκολουθήθη μετά το 1920, διέπραξαν προδοσίαν κατά της χώρας».

Ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης όρθιος αγορεύει

    2). Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στην Βουλή σε αγόρευση του στις 31/3/1932 (Συνεδρίαση Ν΄) δήλωσε ότι: «Πρέπει δε να είπω ένα πράγμα βέβαιον, ότι από τους ανθρώπους εκείνους επί των οποίων εγένετο η εκτέλεση των αποφάσεων του Στρατοδικείου, ο αδικώτερον τυφεκισθείς είναι ο μακαρίτης Πρωτοπαπαδάκης. Φοβούμαι ότι η καταδίκη και η εκτέλεσις του ωφείλετο σαφώς εις μιαν ανδροπρεπή πράξιν, την οποίαν έκαμεν. Να προτιμήση δηλαδή να κόψη το χαρτονόμισμα εις δυο, παρά να αρχίσει να εκτυπώνη χαρτονομίσματα και να καταντήση την δραχμήν εις την τύχην του μάρκου. Θεωρώ ότι σπανίως προσεφέρθη τόσον μεγάλη υπηρεσία εις μίαν χώραν, όση εκείνη την οποίαν προσέφερε τότε ο Πρωτοπαπαδάκης».

    3). Την επόμενη ημέρα ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε αγόρευση του επίσης στη Βουλή (Συνεδρίαση ΝΑ΄) δήλωσε ότι οι νεκροί (πρόκειται για τους Έξι): «.. εστερήθησαν την ζωήν των κατά εντελώς άνομον τρόπον».

    4). Στα έγγραφα του Προέδρου της Ανακριτικής Επιτροπής Επιχειρήσεως Μ. Ασίας Κ. Μαζαράκη με ημερομηνίες 24/9/1923 και 18/10/1923 αναφέρεται, ότι πολλοί αξιωματικοί που είχαν διοικήσει στην Μ. Ασία μεγάλες μονάδες, όταν, μετά την δίκη, επέστρεψαν από την τουρκική αιχμαλωσία, δεν είχαν υποβάλει μέχρι τότε (14/9/1923) εκθέσεις περί των επιχειρήσεων της τελευταίας φάσης του πολέμου. Έτσι, όπως επισημαίνεται στα έγγραφα αυτά, ήταν αδύνατον η Επιτροπή  να υποβάλει πόρισμα για το τι συνέβη εκεί, ακόμη και σε σχέδιο. Τα παραπάνω έγγραφα συντάχθηκαν δέκα ολόκληρους μήνες μετά την Δίκη. Η πληροφορία που περιέχουν, ότι στην εποχή της Δίκης ήταν αδύνατον να είναι γνωστό το τι συνέβη κατά την κατάρρευση του μετώπου, θέτει σε αμφιβολία την αξιοπιστία του περιεχομένου του κατηγορητηρίου και των καταθέσεων των μαρτύρων κατηγορίας, άρα και την καταδικαστική απόφαση που στηρίχθηκε σ’ αυτές.

Πάγκαλος και Πάπαναστασίου την εποχή της στενής συνεργασίας τους

    5). Ο  Θεόδωρος Πάγκαλος με την στάση του μετά την Δίκη (1925 και μετέπειτα), αναγνώρισε επανειλημμένα με επίσημες δηλώσεις τουτην αθωότητα των κατηγορηθέντων. Υπενθυμίζεται ότι ότι ο Πάγκαλος ήταν Πρόεδρος της Ανακριτικής Επιτροπής, η οποία συνέλεξε το αποδεικτικό υλικό για να θεμελιωθεί η κατηγορία της εσχάτης προδοσίας κατά των Έξι. Κατά συνέπεια, οι σχετικές δηλώσεις του που, μεταξύ άλλων, περιείχαν την παραδοχή ότι η ανάκριση έγινε υπό την πίεση των περιστάσεων και ότι το πόρισμά της δεν ήταν τεκμηριωμένο με πειστικές αποδείξεις, έχουν ιδιαίτερη σημασία.. Γι’ αυτό και ο Βασίλης Τζανακάρης παρατηρεί στο βιβλίο του ‘‘Δακρυσμένη Μικρασία’‘ ότι «Ο Θεόδωρος Πάγκαλος απένειμε τη μεγαλύτερη δικαίωση για τους Έξι».

   Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι παρατηρήσεις που διατύπωσε κατά την κατάθεσή του ο Στρατηγός προς την Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής ((Ν.3398) το 1928 σε διάλογο με τον βουλευτή-μέλος της Επιτροπής Κ.  Καλκάνη:

  « ΚΑΛΚΑΝΗΣ (βουλευτής, μέλος της Επιτροπής). Είπετε ότι τον Χατζανέστη εγνωρίζετε καλά, ότι ήτο τίμιος άνθρωπος, ανδρείος και λέγετε ότι δεν επιστεύετε ότι θα κατέληγεν εις αυτά τα αποτελέσματα. Συνεπώς την πρότασίν σας δεν την θεωρείτε σοβαράν και  ότι δεν απεδίδετε σπουδαίαν σημασίαν εις το πόρισμα της Ανακριτικής  Επιτροπής.

   ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Εγώ έκαμα ανάκρισιν υπό ποίας περιστάσεις;

   ΚΑΛΚΑΝΗΣ. Ώστε δεν ήσαν προδόται;

  ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Αναμφισβητήτως.

  ΚΑΛΚΑΝΗΣ. Ώστε η έκθεσις της ανακριτικής επιτροπής δεν είναι δυνατόν να τους βαρύνη κατά τέτοιον τρόπον.

 ΠΑΓΚΑΛΟΣ. Βεβαίως».

    Εξάλλου, σε αγόρευση του στη Βουλή των Ελλήνων στις 2 Φεβρουαρίου του 1925, δήλωσε, μεταξύ άλλων, ότι «Η Επανάστασις του 1922 … κατέληξε εις την σκληράν απόφασιν της θανατικής καταδίκης». Με απλούστερα λόγια :Η ‘‘Επανάστασις’’ επέβαλε στο Στρατοδικείο να λάβει την σκληράν απόφασιν της θανατικής καταδίκης των κατηγορηθέντων. Στην ίδια αγόρευσή του ο Θ. Πάγκαλος είπε ότι «Οι αντίπαλοί μας υπήρξαν ηθικοί και  γενναίοι και είχαν το θάρρος να δώσουν λόγον των πράξεών των, ενώ ημείς προσπαθούμε να συγκαλύπτωμεν τας ευθύνας», για να γράψει αργότερα στα Απομνημονεύματά του: «Άνευ μίσους και άνευ πάθους με την λυδίαν λίθον της αμεροληψίας και του δικαίου ανά χείρας, προσεπάθησα να καταπνίξω το γουρουνάκι που έχομεν πάντες μέσα μας, για να εκθέσω με αντικειμενικότητα και αμεροληψίαν την  αλήθειαν».

Φαίνεται, όμως, ότι η συστηματική παραποίηση και λογοκρισία που παρατηρείται στον χώρο της Ιστορίας δεν επέτρεψε μέχρι σήμερα στην κοινωνία, να μάθει, ποιά είναι η ‘‘αντικειμενική και αμερόληπτη αλήθεια’’ στο θέμα της Μικρασιατικής Εκστρατείας και της Καταστροφής. Αξίζει να ερευνήσουμε βαθύτερα το πώς έγινε η μεταστροφή του Βενιζέλου και των συνεργατών του. που από κατήγοροι, έγιναν μάρτυρες υπεράσπισης των Έξι. Ήταν σοβαρή πράξη; Ήταν επιπολαιότητα; Ήταν πράξη κομματικής σκοπιμότητας: Η γνώμη του γράφοντος είναι, πως η μεταστροφή ήταν φυσική συνέπεια  του γεγονότος, ότι εκείνοι,  στον καιρό της Δίκης έκαναν κάτι, που δεν ήθελαν.  Αυτό προκύπτει από στιχομυθίες τους που έχουν δημοσιευθεί. Κανείς από όλους αυτούς, όμως, δεν είχε την δύναμη να εκδηλώσει την βούλησή του τότε. Δεν ένιωθαν ότι μπορούσαν να αντισταθούν στις δυνάμεις που επιθυμούσαν την εκτέλεση των Έξι. Η έκφραση της βούλησής τους έγινε  με τις επίσημες δηλώσεις τους που αναφέραμε, όταν είχαν κάπως ηρεμήσει τα πράγματα. 

Περισσότερο έκδηλη ήταν η διάθεση των Στρατοδικών. Δεν μπόρεσαν να κρύψουν την ταραχή τους για το απάνθρωπο έργο που επιτελούσαν, να  καταδικάζουν ανθρώπους, την στιγμή που γνώριζαν ότι είναι αθώοι. Ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου έχασε την φωνή του, όταν διάβαζε από την έδρα την καταδικαστική απόφαση. Ο Επαναστατικός Επίτροπος έπεσε χάμω λιπόθυμος, όταν ανακοίνωνε την καταδικαστική απόφαση στους μελλοθάνατους. Χαρακτηριστικό είναι, ότι απόγονοί τους μου έχουν ζητήσει συγγνώμη γι’ αυτό που έγινε. Η μεταστροφή των ηγετών της ‘‘δημοκρατικής’’ παράταξης θα ήταν περισσότερο αποδεκτή από την κοινωνία, αν είχαν προβεί στην αναψηλάφηση της Δίκης. Αυτό, όμως, τότε, μπορούσε να γίνει μόνον από την Βουλή, όχι από την Δικαιοσύνη, για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω. Αλλά η Βουλή περιείχε (ακόμη και σήμερα περιέχει) βουλευτές, που δεν ήσαν διατεθειμένοι να δεχθούν το σφάλμα της παράταξής τους, οπότε μια πρόταση για Αναψηλάφηση δεν θα κέρδιζε την πλειοψηφία. Οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου με τις οποίες αναγνωρίσθηκε η αθωότητα των Έξι, είναι δύο. Επειδή αποτελούν ένα κείμενο 240 σελίδων, δεν είναι δυνατόν να τις παρουσιάσουμε εδώ ολόκληρες. Γι’ αυτό παραθέτουμε μόνον τα κύρια σημεία τους.

                                   

                                                ΑΠΟΦΑΣΗ 1533/2009

                                    ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

                                                Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ                           

  «Συγκροτήθηκε από τους δικαστές: Γρηγόριο Μάμαλη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου,  Νικόλαο    Ζαΐρη,   Νικόλαο    Κωνσταντόπουλο,    Παναγιώτη  Ρουμπή    και Κωνσταντίνο Φράγκο - Εισηγητή,  Αρεοπαγίτες. Με την παρουσία  και του Αντεισαγγελέα  του  Αρείου Πάγου Κυριάκου Καρούσου  και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα. Συνήλθε σε συμβούλιο στο Κατάστημα του την 1η Οκτωβρίου 2008 (συνεδρίαση ανοικτή στο κοινό), προκειμένου να αποφανθεί για την αίτηση του αιτούντος Μιχαήλ Πρωταπαπαδάκη του Αριστείδη, ο οποίος παρέστη  με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο    Βασιλάτο,   για   Επανάληψη   της Διαδικασίας   της   Δίκης  και   ακύρωση   της   από 15 Νοεμβρίου 1922 αποφάσεως του Εκτάκτου Επαναστατικού Στρατοδικείου Αθηνών.

   Στην συνεδρίαση αυτήν ο κ. Βασιλάτος παρουσίασε τα παραπάνω στοιχεία. Μάρτυρες υπεράσπισης είναι βέβαιο ότι, αν ζούσαν, θα ήσαν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Θεόδωρος Πάγκαλος και οι υπόλοιποι που εκφράσθηκαν υπέρ της αθωότητας των Έξι, στις περιστάσεις που προαναφέραμε. Παρέστη και ο Μανώλης Γλέζος ως εν ζωή, αλλά σιωπηλός, μάρτυς, για να εκφράσει με την παρουσία του την πίστη του ότι ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης ήταν έντιμος πολιτικός και πιστός πατριώτης. Μετά την ακροαματική διαδικασία, το Δικαστήριο εξέτασε τα παραπάνω αναφερόμενα καθώς και τα σχετικά επίσημα έγγραφα που κατατέθηκαν, και δέχθηκε ότι «αποκαλύφθηκαν μετά την καταδίκη του παππού του αιτούντος και των προειρημένων συγκατηγορουμένων του νέα γεγονότα και αποδείξεις άγνωστα στους δικαστές του Έκτακτου Επαναστατικού Στρατοδικείου Αθηνών, τα οποία σε συνδυασμό με εκείνα που είχαν προσκομισθεί  στο εν λόγω Δικαστήριο, καθιστούν φανερό ότι οι ανωτέρω καταδικασθέντες (παππούς του αιτούντος και συγκατηγορούμενοι του) ήσαν αθώοι των αξιοποίνων πράξεων για τις οποίες είχαν κατηγορηθεί.

       Κατ' ακολουθίαν των παραπάνω (Δια ταύτα), κατά την πλειοψηφήσασα γνώμη του Δικαστηρίου, καθίσταται φανερό, κατά την προεκτεθείσα έννοια του άρθρου 525 παρ.1 αρ. 2 ΚΠοινΔ, που να εγγίζει την βεβαιότητα, ότι ο παττπούς του αιτούντος πρώην Πρωθυπουργός Πέτρος Πρωτοαπαόάκης και οι λοιποί συγκαταδικασθέντες το 1922 με αυτόν στη «Δίκη των Έξι» πολιτικοί και στρατιωτικοί άνδρες ήσαν αθώοι των ανωτέρω εγκλημάτων εσχάτης προδοσίας της χώρας   κλπ. για   τα οποία καταδικάσθηκαν αμετάκλητα σε θάνατο    και εκτελέστηκαν, και πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση». Η απόφαση δημοσιεύθηκε στις 28/6/2009. Για να ολοκληρωθεί η διαδικασία, ήταν απαραίτητο να προχωρήσει το Δικαστήριο από το ‘‘πρέπει να γίνει δεκτή’’ στο ‘‘δέχεται την κρινομένη αίτηση’’. Για τον λόγο αυτόν παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Η Ολομέλεια έκρινε παμψηφεί, σύμφωνα με την εισήγηση του αντεισαγγελέα κ. Κονταξή, ότι η απόφαση του Τμήματος είναι ισχυρή, οριστική και αμετάκλητη, αλλά έπρεπε να συμπληρωθεί το ‘‘Διά ταύτα’’ από το ίδιο Τμήμα, πράγμα που έγινε με την απόφαση 1675/2010.

                             

                   ΑΠΟΦΑΣΗ 1675/2010    ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ

                                           Ζ' ΠΟΙΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ  

  Συγκροτήθηκε από τους δικαστές Θεοδώρα Γκοϊνη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Φράγκο, Ιωάννη Παπαδόπουλο, Ιωάννη Γιαννακόπουλο-Εισηγητή και Ανδρέα Ξυνό, Αρεοπαγίτες. Με την παρουσία και του Αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου Νικολάου Τσάγγα και του Γραμματέως Χρήστου Πήτα.

   Συνήλθε σε Συμβούλιο στο Κατάστημα του στις 12 Μαίου 2010 (συνεδρίαση ανοικτή στο κοινό), προκειμένου να αποφανθεί για την αίτηση του αιτούντος Μιχαήλ Πρωτοπαπαδϋκη του Αριστείδη, κατοίκου Εκάλης Αττικής, ο οποίος παραστάθηκε στο ακροατήριο με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του Νικόλαο Βασιλάτο, για Επανάληψη της Διαδικασίας που περατώθηκε αμετάκλητα με την από 15 Νοεμβρίου 1922 απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Στρατοδικείου Αθηνών, και συμπλήρωση της υπ' αριθ. 1533/2009 απόφασης του Ζ΄ ποινικού τμήματος του Αρείου Πάγου. Η εισαγγελική πρόταση, μετά μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική και φιλοσοφική αναδρομή, ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση του Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκη του Αριστείδη, εγγονού του Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, υπέρ του εκτελεσθέντος και κατ’ επέκταση, σύμφωνα με το νόμο, υπέρ των λοιπών συγκατηγορουμένων του, επειδή υπήρξαν προφανώς αθώοι, αφού ο ελληνικός στρατός είχε αναλάβει έργο κατά πολύ ανώτερο των δυνάμεών του. Η δε από 15/11/1922 απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Στρατοδικείου Αθηνών πρέπει να ακυρωθεί.

    Στην συνεδρίαση αυτήν παρουσιάσθηκε και αίτηση Πολιτικής Αγωγής που υπέβαλαν οι Σύλλογοι Μικρασιατικών Προσφύγων. Με αυτήν ζητούσαν από τον Άρειο Πάγο να δεχθεί, ότι ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης προκάλεσε ηθική και υλική ζημία στους τότε κατοίκους της Μικράς Ασίας και για τον λόγο αυτόν να εγκρίνει την καταβολή εκ μέρους του Μιχαήλ Πρτοπαπαδάκη του συμβολικού ποσού των 10ευρώ προς τους Συλλόγους ως αποζημίωση. Η αίτηση αυτή δεν ήταν δυνατόν να γίνει δεκτή, πρώτον επειδή στηριζόταν στην απόφαση του Στρατοδικείου του 1922, η οποία είχε ήδη κατ’ ουσίαν καταργηθεί με την απόφαση 1533/2009, και δεύτερον, επειδή ο νόμος προβλέπει να υποβάλλονται τέτοιες αιτήσεις στην αρχική δίκη, δηλαδή σ’ εκείνην του 1922. Παρά ταύτα, το Δικαστήριο επέτρεψε την παρουσίαση της αίτησης ‘‘κατ’ οικονομίαν’’, για να δείξει,  άλλη μια φορά, την συμπάθεια του Κράτους προς το δράμα των θυμάτων της φοβερής τραγωδίας. 

    Κατόπιν αυτών το Δικαστήριο, κατέληξε στο παρακάτω συμπέρασμα (Διά ταύτα):

       ΑΠΟΒΑΛΛΕΙ την πολιτική αγωγή που ασκήθηκε ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου, από το σωματείο με την επωνυμία «ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ»,

     ΔΙΑΤΑΣΣΕΙ τη συμπλήρωση της υπ' αριθ, 1533/2009 αποφάσεως του Δικαστηρίου τούτου κατά το ελλείπον διατακτικό (Δια ταύτα) αυτής,

       ΔΕΧΕΤΑΙ την από 20.1.2008 (με αριθ, πρωτ, 1349/2008) αίτηση του Μιχαήλ Πρωτοπαπαδάκη του Αριστείδη, για επανάληψη της ποινικής διαδικασίας που περατώθηκε αμετάκλητα με την από 15 Νοεμβρίου 1922, χωρίς γνωστό αριθμό, απόφαση του Έκτακτου Επαναστατικού Στρατοδικείου Αθηνών,

       ΑΚΥΡΩΝΕΙ την παραπάνω απόφαση, και

       ΠΑΥΕΙ ΟΡΙΣΤΙΚΑ, λόγω παραγραφής, την ποινική δίωξη κατά των καταδικασθέντων με την άνω απόφαση

   

      Από τα τέσσερα σημεία της απόφασης ιδιαίτερη σημασία έχει το τρίτο: Ακυρώνει την απόφαση του 1922. ‘‘Ακυρώνει’’ σημαίνει ‘‘εξαφανίζει’’. Με άλλα λόγια διακυρήττει: ‘‘Ξεχάστε την Δίκη του 1922, δεν υπάρχει. Ξεχάστε τα δήθεν εγκλήματα, δεν έγιναν’’. Η υπόθεση μπορεί να παρομοιασθεί με το κτίσιμο ενός κτιρίου, που δεν έγινε σωστά, και όταν ο κτίστης αντιλήφθηκε το λάθος, κατεδάφισε το κτίριο και το εξαφάνισε από τα θεμέλια. Η Δικαιοσύνη ‘‘έκτισε’’ την καταδίκη, η ίδια την ‘‘κατεδάφισε’’. Κανείς εκτός της Δικαιοσύνης δεν έχει αρμοδιότητα να επέμβει.

 Αφού, λοιπόν, όλα έχουν διαγραφεί, δεν απομένει τίποτε για να παραγραφεί.  Η αναφορά στην παραγραφή γίνεται για δικονομικούς λόγους. Η καταδίκη των Έξι ήταν άδικη, αφού αποδείχθηκε από τα νεότερα στοιχεία, πως  δεν ήσαν προδότες.


Επίμετρον - Τα νέα μας στοιχεία για την παρωδία δίκης των "έξι"

Είχα σκοπό στην σημερινή θλιβερή επέτειο της άδικης εκτέλεσης των έξι έντιμων και γενναίων πολιτικών ανδρών, να γράψω ένα σχετικό άρθρο με κάποια νέα στοιχεία που πιστοποιούν το άνανδρο και προαποφασισμένο χαρακτήρα της "δίκης" που προηγήθηκε. Μετά την επικοινωνία μου με τον κ. Πρωτοπαπαδάκη, ένιωσα ότι είχα υποχρέωση να μιλήσει αυτός, ως άμεσος απόγονος ενός εκ των δολοφονηθέντων. Σε μορφή επιμέτρου και εντελώς συνοπτικά θα αναφερθώ σε κάποια νέα συμπληρωματικά στοιχεία που συνεχώς συλλέγω επί του θέματος αυτού.

Sir Francis Lindley πρέσβης στην Ελλάδα το 1922

α) Πρώτα από όλα η μαρτυρία του Άγγλου πρέσβη Λίντλεϋ για την θέληση των Φιλελευθέρων και του Βενιζέλου προσωπικά να γίνουν οι εκτελέσεις: “Δεν βρήκα ούτε έναν Bενιζελικό ο οποίος να μην επιθυμούσε την εκτέλεση των τέως Yπουργών - και οι κυρίες του κόμματος ήταν ακόμη πιο αιμοδιψείς από τους άνδρες”, δήλωνε, προσθέτοντας: “Tο γεγονός ότι ο κ. Bενιζέλος θα μπορούσε να αποτρέψει τις εκτελέσεις ανά πάσα στιγμή ως την ώρα που παραιτήθηκε η πολιτική Kυβέρνηση είναι, νομίζω, αναμφίβολο” (Λίντλεϋ προς Κόρζον, αρχεία Foreign Office ημ. 8.12.1922).

β) Ακόμη μια μαρτυρία για την πατριωτική θυσία των έξι στον βωμό της εθνικής συμφιλίωσης από τον Γ. Κοφινά, οικονομολόγου και επιφανούς στελέχους της "Δημοκρατικής Ένωσης" του Παπαναστασίου σε βρετανό δημοσιογράφο: "Mοναδική δικαιολογία των εκτελέσεων είναι το επαναστατικό δίκαιο. H κυβέρνηση υπάρχει χάρη σε μια επανάσταση. Eνσαρκώνει το πνεύμα της επανάστασης. Aποτελεί επιβεβαίωση, μέσω της επανάστασης, του δικαιώματος της αληθινής Eλλάδας, εναντίον της κίβδηλης κι επιδερμικής Eλλάδας, να μεταλαμπαδεύσει την αιώνια αποστολή της, την αποστολή της ελευθερίας και του πολιτισμού. Ως τέτοια διαθέτει την έγκριση του λαού ... Aναγνωρίζω το δίκαιο των εκτελέσεων καθώς και την πανηγυρική επιβεβαίωση της εθνικής ψυχής μέσω αυτών. Yπηρέτησα τη χώρα υπό τις διαταγές των νεκρών· ωστόσο έφεραν τόσο μεγάλη καταστροφή ώστε έπρεπε να τιμωρηθούν. Eιδάλλως το έθνος θα οδηγούνταν στον χαμό, η Ελλάδα θα διαλυόταν στα εξ ών συνετέθη...."

γ) Η τρίτη μαρτυρία ανήκει στον αριστερό Ιστορικό Άλκη Ρήγο μέσα από το ταξικό πρίσμα θεώρησης του: "Οι έξι επώνυμοι τάφοι έσωσαν το κοινωνικό καθεστώς. Τα εκατομμύρια των άταφων νεκρών ήρθαν σε δεύτερη μοίρα μέσα από αυτό το "ψίχουλο εξιλασμού στην απέραντη δυστυχία". Σήμερα κανείς δεν αμφιβάλλει πως η καταδίκη ήταν πράξη πολιτικής σκοπιμότητας. Πράξη δια της οποίας - ο ένας των συνυπεύθυνων αστικών πολιτικών κόσμων- έριχνε όλες τις ευθύνες της καταστροφής στον άλλο...."

Και ένα τελευταίο. Υπάρχουν πολλοί που λένε πως οι έξι ορθώς ντουφεκίστηκαν, ορθώς έχασαν την ζωή τους ως αντιστάθμισμα στις χιλιάδες των θυμάτων της Μικρασιατικής Καταστροφής. Για όσους έχουν αυτή την επιπόλαιη και επιτρέψτε μου, απάνθρωπη θεώρηση των πραγμάτων παραθέτω το εξής περιστατικό.

Ο Κώστας Αθάνατος (Κωνσταντίνος Καραμούζης), δημοσιογράφος και ανταποκριτής του "Ελεύθερου Βήματος" αποτέλεσε έναν από τους βασικούς συνωμότες της "επανάστασης του 1922" και αρθρογράφησε με πάθος υπέρ της εκτέλεσης των έξι. Ο ίδιος κάλυψε δημοσιογραφικά την εκτέλεση των έξι και βρέθηκε στον τόπο μαρτυρίου τους στο Γουδή. Όταν τα όπλα πυροβόλησαν και τα κορμιά των έξι έπεσαν, ο Αθάνατος έκρυψε το πρόσωπο του με τα χέρια του και ξέσπασε σε λυγμούς. Ενώ οι επικεφαλής των αποσπασμάτων λοχίες πλησίαζαν για να ρίξουν τις χαριστικές βολές, ο επαναστατικός επίτροπος Νεόκοσμος Γρηγοριάδης γύρισε στον Αθάνατο και του είπε: "Τι κλαις τώρα; Εσύ χάλασες τον κόσμο για να γίνει ότι έγινε".

"Ναι αλλά τότε ήσαν υπεύθυνοι πολιτικοί, τώρα είναι απλοί άνθρωποι" ήταν η απάντηση του Αθάνατου.

Ι. Β. Δ.

πηγές επιμέτρου

Άλκης Ρήγος, Τα κρίσιμα χρόνια 1922-1935, Εκδόσεις Παπαζήση

Σπύρος Μαρκέτος, ο αλέξανδρος παπαναστασίου και η εποχή του, διδακτορική διατριβή 

http://www.istorikathemata.com/

Για τη Δίκη των έξι έχουμε γράψει την άποψή μας εδώ κι εδώ  παλαιότερα