Μνήμες του 2006, όταν η πτώση δύο γραμμών στο ηλεκτρικό σύστημα της Γερμανίας προκάλεσε εκτεταμένο μπλακ άουτ στη Δυτική Ευρώπη, αφήνοντας χωρίς ρεύμα περί τα 10 εκατ. νοικοκυριά, ξύπνησε στους διαχειριστές της Ευρώπης ένα τυχαίο συμβάν που σημειώθηκε στις 8 Ιανουαρίου στις 2.05 μ.μ. (3.05 μ.μ. ώρα Ελλάδος) στο σύστημα Ρουμανίας, Κροατίας και Σερβίας. Μεγάλη ροή ενέργειας κατευθυνόταν εκείνη την ώρα, μέσω του ενοποιημένου ηλεκτρικού συστήματος Ανατολικής-Δυτικής Ευρώπης, που είναι από τα μεγαλύτερα σύγχρονα συστήματα στον κόσμο όσον αφορά το μέγεθος και τον αριθμό πελατών, από τα ανατολικά προς τα δυτικά όπου η ζήτηση στη Δυτική Ευρώπη ήταν αυξημένη λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και της αποσύνδεσης από το δίκτυο της Γαλλίας 13 πυρηνικών σταθμών. Συναγερμός Αιφνιδίως τα δύο συστήματα απεκόπησαν, με το σύστημα της Ανατολικής Ευρώπης να απειλείται από μπλακ άουτ λόγω υπερσυχνότητας και της Δυτικής λόγω υποσυχνότητας. Ο ΕΝΤSΟ-Ε, ο κεντρικός διαχειριστής της Ευρώπης χτύπησε συναγερμό και σε συνεργασία με τους εθνικούς και περιφερειακούς διαχειριστές, κάνοντας χρήση όλων των διαθέσιμων τεχνικών εργαλείων, κατάφερε να αποτρέψει ένα γενικευμένο μπλακ άουτ στη Ευρώπη, θέτοντας αυτομάτως εκτός δικτύου φορτία περί τις 2.000 μεγαβάτ μεγάλων βιομηχανιών στη Γαλλία και τη Γερμανία και να περιορίσει έτσι τις δια-κοπές ρεύματος σε μικρό αριθμό καταναλωτών σε λίγες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και κάποιες περιοχές της Ρουμανίας. Η εμπειρία του 2006 και τα μέτρα που ελήφθησαν αμέσως μετά σε ευρωπαϊκό επίπεδο (συντονισμός διαχειριστών και ανταλλαγή στοιχείων σε πραγματικό χρόνο, δημιουργία σειράς επιτροπών, κανονισμοί κοινής λειτουργίας δια-χειριστών κ.λπ.) απέτρεψαν το μπλακ άουτ, το συμβάν όμως, τα αίτια του οποίου διερευνώνται από τον ΕΝΤSΟ-Ε, αναζωπύρωσε στο εσωτερικό της Ε.Ε. τη συζήτηση για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος εν όψει του εκτεταμένου μετασχηματισμού τού τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος χαρακτηρίζεται από πιο αποκεντρωμένες αγορές, με περισσότερους παίκτες, μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και διασυνδεδεμένα συστήματα, όπου μία βλάβη στο ένα μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ηλεκτροδότησης σε άλλα.
Aν και για το συγκεκριμένο συμβάν δεν ενοχοποιούνται οι ΑΠΕ, στο επίκεντρο της συζήτησης ξανατέθηκαν οι μεγάλες προκλήσεις που δημιουργεί για το σύστημα η μετάβαση στην «πράσινη» ενέργεια, με τις συντηρητικές φωνές που εκφράζονται κατά βάση από την πλευρά των διαχειριστών για μια όχι άναρχη μετάβαση αλλά μετάβαση που θα βαδίζει παράλληλα με την ανάπτυξη ενός στιβαρού δικτύου να ενισχύονται και μαζί οι ανησυχίες των μεγάλων καταναλωτών για ασφαλή τροφοδοσία.
Προειδοποίηση
Ενα πρώτο «καμπανάκι» σχετικά με την απειλή νέων μπλακ άουτ χτύπησε με αφορμή το συμβάν της 8ης Ιανουαρίου ο Σύνδεσμος Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας της Γερμανίας, που εκπροσωπεί 3.000 βιομηχανίες και επιχειρήσεις.
Το περιστατικό αποτελεί «προειδοποίηση για όλους μας να μην παραβλέπουμε το ζήτημα της σταθερότητας του δικτύου και της ασφάλειας της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας», τόνισε ο εκτελεστικός διευθυντής του γερμανικού συνδέσμου κ. Cristian Seyfent, ο οποίος εκτίμησε ότι ο ενεργειακός μετασχηματισμός που συντελείται θέτει ιδιαίτερες προκλήσεις, καθώς το σύστημα αποστερείται δυνατοτήτων να αντιμετωπίσει άμεσα τέτοιες καταστάσεις τα επόμενα χρόνια.
«Μια φθηνή, φιλική προς το περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα ασφαλής παροχή ηλεκτρικής ενέργειας είναι καθοριστικός παράγοντας για τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας της γερμανικής βιομηχανίας στη διεθνή αρένα», τόνισε ο ίδιος, επισημαίνοντας ότι για το ζήτημα χρειάζεται να βρεθούν πολιτικές απαντήσεις.
Στο θέμα της ασφαλούς παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και των προκλήσεων που δημιουργούν η ψηφιοποίηση, η απανθρακοποίηση και η αποκέντρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας επανήλθαν με αφορμή το παρ’ ολίγον μπλακ άουτ της 8ης Ιανουαρίου και εταιρείες ηλεκτρισμού της Ευρώπης, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι προκειμένου να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί ολιστικά το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας.
«Το συμβάν έστειλε ένα σοβαρό μήνυμα για το μέλλον, που βεβαίως είναι η ανάπτυξη της “πράσινης” ενέργειας, αλλά θα πρέπει να γίνει με προσεκτικά βήματα για να διατηρηθούν τα χαρακτηριστικά ασφάλειας και στιβαρότητας του συστήματος», σχολιάζει στην «Κ» στέλεχος του ΑΔΜΗΕ που διαχειρίστηκε τη διαταραχή την οποία προκάλεσε στο ελληνικό σύστημα η βλάβη στο διασυνδεδεμένο ευρωπαϊκό, επισημαίνοντας ότι μέχρι να αναπτυχθούν και άλλα τρόποι παραγωγής, όπως η αποθήκευση, δεν θα πρέπει η διείσδυση των ΑΠΕ να ξεπερνάει ένα μέγεθος.
Οι αποκλίσεις
Ο ίδιος ο ΕΝΤSΟ-Ε, στην πρώτη καταγραφή συμβάντος της 8ης Ιανουαρίου που έκανε με ανακοίνωσή του στις 15 Ιανουαρίου, το παραλληλίζει με τη διαταραχή του 2006 και την προετοιμασία που έχουν πλέον οι διαχειριστές για να αντιμετωπίζουν τέτοια φαινόμενα αποφεύγοντας το μπλακ άουτ.
«Αυτή η ετοιμότητα και η μόνιμη παρατήρηση της συχνότητας του συστήματος επέτρεψαν τον συγχρονισμό των δύο διαχωρισμένων περιοχών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει ο ΕΝΤSΟ-Ε . Το μπλακ άουτ του 2006 άφησε πίσω του μία σειρά από εργαλεία διαχείρισης τέτοιων φαινομένων, που δεν υπήρχαν πριν.
Οι διαχειριστές Γερμανίας και Ελβετίας είναι υπεύθυνοι για τις διαδικασίες παρακολούθησης του συστήματος στην ηπειρωτική Ευρώπη. Σε περίπτωση αποκλίσεων μεγάλης συχνότητας, ενημερώνουν όλους τους διαχειριστές της Ευρώπης μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ενημέρωσης (ΕAS) και ξεκινούν μια εξαιρετική διαδικασία για τον συντονισμό των αντιμέτρων με γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο για να αποκατασταθεί το σύστημα.
Ενα βήμα αυτής της διαδικασίας είναι η τηλεδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 14.09 στις 8 Ιανουαρίου από τους διαχειριστές της Ελβετίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, στην οποία αξιολογήθηκε η κατάσταση και ενημερώθηκαν για τα αντίμετρα που είχαν ενεργοποιηθεί.
Ταυτόχρονα, οι διαχειριστές της βορειοδυτικής και ανατολικής περιοχής συντόνιζαν δράσεις για επανασύνδεση.
Σημαντική συμβολή στη σταθεροποίηση του συστήματος παρασχέθηκε από τις υπηρεσίες διακοψιμότητας φορτίων που είχαν συμβολαιοποιήσει με τους διαχειριστές τους βιομηχανίες της Γαλλίας και της Ιταλίας. Ο ΕΝΤSΟ-Ε έχει ενημερώσει για το γεγονός την Ε.Ε. και την ομάδα συντονισμού ηλεκτρικής ενέργειας που απαρτίζεται από εκπροσώπους των κρατών-μελών, ενώ πραγματοποιεί λεπτομερή έρευνα για τα αίτια του συμβάντος, τα αποτελέσματα της οποίας και θα ανακοινώσει. Την εις βάθος αυτή έρευνα περιγράφουν από τον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος έχει κληθεί επίσης να δώσει στοιχεία, ως μία «μαγνητική τομογραφία» του ευρωπαϊκού ηλεκτρικού συστήματος.
Η καλή τύχη της Ελλάδας και η παρέμβαση του ΑΔΜΗΕ
Ο ΑΔΜΗΕ αναφέρει ότι για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων προχώρησε σε ανακατανομή της παραγωγής. Στην Ελλάδα, ο διαχωρισμός των ηλεκτρικών συστημάτων Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης δεν έγινε αντιληπτός στους καταναλωτές. Οι χειρισμοί του ΑΔΜΗΕ διευκολύνθηκαν και από μία σύμπτωση που σε άλλη περίπτωση θα μπορούσε να ήταν κακή, αλλά στις συγκεκριμένες συνθήκες συνέβαλε καθοριστικά στην ευστάθεια του συστήματος. Δύο μονάδες βρέθηκαν την ώρα του συμβάντος εκτός συστήματος από κάποιο τυχαίο γεγονός, με αποτέλεσμα να περιοριστεί αυτόματα σχεδόν η υπερσυχνότητα που προκλήθηκε από τον διαχωρισμό δυτικής και ανατολικής περιοχής, περιορίζοντας έτσι τις ανάγκες παρέμβασης του ΑΔΜΗΕ, η οποία ήταν άμεση. Στη σύντομη ανακοίνωση που εξέδωσε για το περιστατικό, ο ΑΔΜΗΕ αναφέρει ότι για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων προχώρησε σε ανακατανομή της παραγωγής από μονάδες του συστήματος και σε άλλες ροές ισχύος σε διασυνδετικές γραμμές της χώρας.
Επίσης, προέβη στους αναγκαίους χειρισμούς σε συνεργασία με τους γειτονικούς διαχειριστές, με αποτέλεσμα, όπως τόνισε, να επιτευχθεί επαναφορά των συστημάτων σε παράλληλη λειτουργία εντός μιας ώρας.
«Χάρη στην άμεση παρέμβαση των εξειδικευμένων στελεχών του διαχειριστή, δεν υπήρξαν επιπτώσεις για τους καταναλωτές ή τη λειτουργία του συστήματος, η οποία συνεχίζεται ασφαλής και αδιάλειπτη», αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ στη σχετική ανακοίνωσή του.
Ο ΑΔΜΗΕ συμμετέχει στη διαδικασία διερεύνησης του συμβάντος, αποστέλλοντας λεπτομερή στοιχεία στον ΕΝΤSO-E για την κατάσταση του ελληνικού συστήματος την 8η Ιανουαρίου 2020, από τις μονάδες που ήταν σε λειτουργία και τις μετρήσεις στις διασυνοριακές γραμμές μέχρι τους υποσταθμούς και το πώς λειτούργησαν οι διακόπτες υψηλής τάσης.
Αντίστοιχα στοιχεία έχουν ζητηθεί από όλους τους διαχειριστές της Ευρώπης, καθώς το συμβάν αξιολογείται ως ιδιαίτερα κρίσιμο και θα πρέπει να εξαχθούν συμπεράσματα για την ασφαλή λειτουργία του συστήματος στο μέλλον και την ανταπόκρισή του στους στόχους της ενεργειακής μετάβασης.
Σύμφωνα με την τελευταία ΕNΤΖΟ-Ε, θα χρειαστούν 50 γιγαβάτ νέων διασυνδέσεων σε 40 διαφορετικά σύνορα της Ε.Ε. έως το 2030 και άλλα 43 γιγαβάτ σε 55 σύνορα έως το 2040 προκειμένου να επιτευχθεί το μεγαλεπήβολο Green Deal. Συνολικά οι επενδύσεις για το δίκτυο έως το 2040 υπολογίζονται σε 45 δισ. ευρώ.
Προκειμένου να επιτευχθούν οι ευρωπαϊκοί στόχοι, ο ENTSO-E θεωρεί ότι θα πρέπει να εξεταστούν όλες οι πιθανές λύσεις, όπως αυξημένες διασυνδέσεις, αποθήκευση, υβριδικές υπεράκτιες υποδομές, έξυπνα δίκτυα και ανανεώσιμα αέρια.
Σχετικά με την Ελλάδα ο ΕΝΤSO αναφέρει ότι είναι απαραίτητες νέες γραμμές με τους γείτονες στα βόρεια σύνορα της χώρας και σημειώνει την πρόοδο στην κατασκευή της νέας γραμμής με τη Βουλγαρία και τα σχέδια αναβάθμισης των αντίστοιχων γραμμών με τη Β. Μακεδονία και την Τουρκία.
Οσον αφορά την επάρκεια ισχύος στην Ελλάδα, ο ENTSO παρατηρεί ότι το αυξανόμενο μερίδιο των ΑΠΕ και η απόσυρση των λιγνιτικών αναμένεται να οδηγήσουν σε προκλήσεις για το σύστημα. Εκτιμά ότι θα χρειαστούν σημαντικές ευέλικτες πηγές και κεντρικές ή αποκεντρωμένες μονάδες που θα παρέχουν την αναγκαία ασφάλεια εφοδιασμού, ενώ ο ρόλος των διασυνδέσεων θα είναι κρίσιμος.
Η ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος τίθεται συνολικά ως προτεραιότητα από τις εταιρείες ηλεκτρισμού και τους διαχειριστές στην Ευρώπη και για την αντιμετώπιση αποκατάστασης διαταραχών στο σύστημα από την όλο και συχνότερη εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων. Χρύσα Λιάγγου
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου