Οι προσπάθειες συρρίκνωσης του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού, εκδηλώθηκε σε ένα κοινωνικό – οικονομικό περιβάλλον όπου κυριαρχεί η πεμπτουσία του φιλελευθερισμού που συμπυκνώνεται στις πολιτικές του λιγότερου κράτους και της ασύδοτης ελευθερίας των επιχειρήσεων.

Γράφει ο ΗΛΙΑΣ ΜΙΧΑΛΑΡΕΑΣ*

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι η ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίηση της ζωής, της αρρώστιας,  και του θανάτου, από τις φαρμακοβιομηχανίες, που ενώ χρηματοδοτήθηκαν με χρήματα των φορολογούμενων πολιτών για την έρευνα και παραγωγή  εμβολίων για τον COVID-19, διέθεσαν τα εμβόλια με γνώμονα  το μεγαλύτερο κέρδος, αδιαφορώντας  για τις ανάγκες των πασχόντων,  για τις διεθνής συμβάσεις και για τα συμβόλαια που έχουν υπογράψει. 

Δεν συζητάμε βέβαια για την συντριπτική πλειοψηφία των φτωχών χωρών του πλανήτη, για τους κατοίκους των οποίων, ο εμβολιασμός είναι άπιαστο όνειρο.

Είναι λοιπόν απολύτως  λογικό,  μέσα σε συνθήκες οξυμένων κοινωνικών και οικονομικών αντιθέσεων να πληγούν περισσότερο οι οικονομικά ασθενέστεροι και οι φτωχοί. Είναι επίσης λογικό, ο διαλυμένος δημόσιος τομέας της υγείας σε ορισμένες χώρες να έχει καταρρεύσει και σε ορισμένες άλλες να είναι υπό κατάρρευση.

Επιπλέον, τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας  που παίρνουν οι κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ, για παράδειγμα, είναι και μέτρα προστασίας του πλαισίου των φιλελεύθερων πολιτικών.

Έτσι, οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας είναι εξοργιστικά σε τέτοιο βαθμό, που γερμανικές εφημερίδες προειδοποιούν για κοινωνικές εκρήξεις.

Πολλά από αυτά τα μέτρα δεν εξυπηρετούν μόνο σε συνθήκες πανδημίας, αλλά ενισχύουν τις δυνατότητες εκμετάλλευσης των αδυνάτων σε μεγάλο βάθος χρόνου.

Ενδεικτικά αναφέρουμε τα μέτρα για την τηλεργασία, που ουσιαστικά ανατρέπουν τις εργασιακές σχέσεις που ξέρουμε και την τηλεκπαίδευση.

Η τηλεκπαίδευση ως μια έκτακτη διαδικασία αντικατάστασης της δια ζώσης εκπαίδευσης, ανέδειξε μια  σειρά πολιτικών, επιστημονικών, εκπαιδευτικών, φιλοσοφικών  ζητημάτων, που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Σαφώς το πρόβλημα δεν είναι η τηλεκπαίδευση και η τηλεργασία, αλλά η χρήση τους και οι λόγοι χρήσης τους.

 Το ενδιαφέρον αυτό γίνεται μεγαλύτερο, επειδή η τηλεκπαίδευση εξυπηρετεί τα σχέδια για την προσάρτηση της εκπαίδευσης στις ανάγκες του κεφαλαίου και από αυτήν την άποψη δημιουργείται ο φόβος ότι  ήρθε για να μείνει  όχι ως επικουρική αλλά ως βασική εκπαιδευτική διαδικασία, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις προσπάθειες   συρρίκνωσης του ευρύτερου  «κοινωνικού χώρου». Κάτι τέτοιο βέβαια δεν θα γίνει την επόμενη μέρα, όμως η δυναμική είναι ήδη σε εξέλιξη.

Η έννοια του χώρου

Θα μπορούσαμε να φανταστούμε την ύπαρξη του μυοσκελετικού συστήματος δίχως την βαρύτητα; Προφανώς όχι. Η υπόσταση του μυοσκελετικού συστήματος οφείλεται στην βαρύτητα.

Με τον ίδιο τρόπο η ψυχολογία οφείλεται στην δύναμη της σχέσης μεταξύ οργανικού και κοινωνικού  και η ουσία του ανθρώπου στη δύναμη του συνόλου των κοινωνικών σχέσεων.

Όλα αυτά συμβαίνουν ως  αέναη κίνηση, δημιουργώντας τον χώρο και τον χρόνο που είναι μορφές ύπαρξης της κινούμενης ύλης, και παίρνουν χαρακτηριστικά ανάλογα με το επίπεδο των σχέσεων και της παρατήρησης.

Έτσι μιλάμε για τον φυσικό- γεωμετρικό χώρο, τον κοινωνικό χώρο, τον εκπαιδευτικό χώρο, τον ιδεολογικό χώρο, τον κυβερνοχώρο κλπ.

Κατά την κίνησή της η ύλη, η κινούμενη ύλη, παίρνει διάφορες μορφές. Αυτές οι μορφές είναι ο χώρος και ο χρόνος, που δεν υπάρχουν αυτόνομα και  ανεξάρτητα από την ύλη, αλλά εξαρτώνται άμεσα από αυτή.

Οι μορφές που δημιουργεί η κινούμενη ύλη, τα αντικείμενα δηλαδή, καταλαμβάνουν συγκεκριμένες θέσεις. Αυτός λοιπόν είναι ο χώρος. Ο χώρος  μας αποκαλύπτει τη θέση των αντικειμένων, την απόσταση  και την σχέση μεταξύ τους.

Επειδή η ύλη κινείται διαρκώς, οι σχέσεις μεταξύ των αντικειμένων μεταβάλλονται και δίνουν την αίσθηση της διάρκειας. Αυτή η διαρκής αλληλουχία καταστάσεων είναι ο χρόνος.

Αφού λοιπόν ο χώρος και ο χρόνος είναι μορφές ύπαρξης της ύλης, εξαρτώνται από αυτές τις μορφές και έτσι η έννοιά τους είναι σχετική. Δηλαδή, οι ιδιότητες του χώρου και του χρόνου εξαρτώνται από τον τρόπο που κατανέμονται οι μάζες. Για παράδειγμα, σε ένα επίπεδο Α ισχύει η Ευκλείδειος γεωμετρία και σε ένα επίπεδο Β ισχύει η γεωμετρία του Iwanowitsch.

Όμως σαν μορφές ύπαρξης της ύλης και αφού η ύλη υπάρχει απόλυτα, υπάρχουν απόλυτα. Σύμφωνα με την θεωρία της σχετικότητας, ο χώρος και ο χρόνος αποτελούν αδιαίρετη ενότητα.

Χώρος, χρόνος, Άνθρωπος, ζωή, περιβάλλον, σύμπαν, ως μορφές και σχέσεις της κινούμενης ύλης, αποτελούν ένα ενιαίο και αδιαίρετο όλον, που μορφοποιείται και σχετίζεται αέναα, μέσα από μια διαρκή δυναμική ανισορροπία μεταξύ δομής και λειτουργίας. Αυτή η δυναμική ανισορροπία μεταξύ δομής και λειτουργίας της ύλης είναι η ίδια η κίνηση. Από αυτή την άποψη, το σύμπαν δεν έχει αρχή, μέση ή τέλος

Κοινωνικός – Εκπαιδευτικός –Ψυχολογικός χώρος

Εάν περάσουμε σε ένα άλλο, πολύ πιο σύνθετο επίπεδο παρατήρησης, δηλαδή στο επίπεδο του ανθρώπου και των ανθρώπινων σχέσεων, θα διαπιστώσουμε ότι οι διάφορες μορφές και σχέσεις της ύλης καθορίζουν και τον χαρακτήρα του χώρου.

Ο χώρος δεν είναι μόνο φυσικός. Αυτό που αντιλαμβανόμαστε στο  επίπεδο της καθημερινότητας  ως αμετάβλητο και το οποίο με την γεωμετρία του Ευκλείδη, το μετράμε ως σταθερό, σε ένα άλλο επίπεδο μπορεί να αλλάξει.

Οι άνθρωποι με τις παρεμβάσεις τους, διαμορφώνουν το χώρο δίνοντάς του κάποια αισθητικά, αρχιτεκτονικά, γεωγραφικά, οικονομικά κλπ χαρακτηριστικά, που με τη σειρά τους επηρεάζουν τον ίδιο τον άνθρωπο.

Οι πρώτες αισθησιοκινητικές λειτουργίες του μικρού παιδιού, είναι αυτές που το φέρνουν σε επαφή με τον κόσμο που το περιβάλλει, τον κόσμο των ανθρώπων και ιδιαίτερα με την μητέρα. Αυτές οι λειτουργίες καθορίζονται ταυτόχρονα από το περιβάλλον.

Πάνω σε αυτή τη σχέση, βασίζεται η ψυχονοητική εξέλιξη του ανθρώπου. Επειδή η επαφή με το φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον γίνεται μέσω των αισθήσεων και της νόησης, έχει βιωματικό χαρακτήρα, είναι υποκειμενική, εμπεριέχει συμβολισμούς και συνεπώς διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Ξεχωριστοί άνθρωποι λοιπόν, έχουν ξεχωριστές σχέσεις με τον περιβάλλοντα χώρο. Αυτές οι σχέσεις είναι προσωπικές και έτσι ο χώρος αποκτάει προσωπικό χαρακτήρα, με τέτοιο τρόπο που μιλάμε για προσωπικό χώρο.

Στη βάση ενός πλαισίου σχέσεων με τους άλλους, με την κοινωνία, διαμορφώνεται μια δυναμική που οδηγεί στην γέννηση της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς. H ψυχολογία είναι η σχέση μεταξύ οργανικού και κοινωνικού.

Αισθήσεις, αντιλήψεις, σκέψεις, νοημοσύνη, αναπαραστάσεις, ανώτερες ψυχοδιανοητικές λειτουργίες, μεταξύ άλλων, οδηγούν στη δομή και την λειτουργία του ψυχολογικού χώρου.  

Υλικές συνθήκες, κοινωνικές σχέσεις, δραστηριότητες, ικανότητες, κοινωνικοί ρόλοι, συμμετοχή στην ομάδα, την κοινότητα, την κοινωνία, βοηθούν  μεταξύ άλλων, στη δόμηση της προσωπικότητας. Οι υλικές συνθήκες οδηγούν στις ανάγκες, που με την σειρά τους οδηγούν στις αξίες, στα αξιολογικά κριτήρια.

Διαμορφώνεται έτσι το πλαίσιο των μορφών της ύλης και των μεταξύ τους σχέσεων και αποστάσεων ή αλλιώς η ταυτόχρονη ύπαρξη πραγμάτων και σχέσεων, που όπως είπαμε, είναι ο χώρος.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο χώρος έχει κοινωνικά χαρακτηριστικά και έτσι μιλάμε για τον κοινωνικό χώρο.  Οι υλικοί όροι μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου, διαμορφώνουν και τα χαρακτηριστικά του κοινωνικού χώρου

Ανάγκες, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, και γενικά η εκάστοτε κυρίαρχη ιδεολογία, μεταδίδονται και διαμορφώνουν συμπεριφορές, κοινωνικές σχέσεις, στάσεις, αντιλήψεις.

Δεν είναι λοιπόν ο χώρος που συνδέει τον άνθρωπο με το άμεσο και ευρύ περιβάλλον του. Η ταυτόχρονη ύπαρξη αντικειμένων, ανθρώπων και σχέσεων είναι ο χώρος. Αυτό που συνδέει τον άνθρωπο με το περιβάλλον είναι οι σχέσεις, το δίκτυο σχέσεων και από αυτή την άποψη οι πληροφορίες δια μέσω του δικτύου σχέσεων περνάνε από άτομο σε άτομο στη βάση μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Ο παιδαγωγικός χώρος, είναι η ταυτόχρονη ύπαρξη των αντικειμένων, των  ανθρώπων και των  μεταξύ τους παιδαγωγικών σχέσεων. Οι σχέσεις αυτές είναι παιδαγωγικές, στο βαθμό που μεταφέρουν παιδαγωγική πληροφορία και γνώση, οδηγώντας σε μια διαδικασία ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, της νοημοσύνης  και των συναισθημάτων, ως αναπόσπαστα μέρη μια ενιαίας και καθολικής ανθρώπινης προσωπικότητας, του ανθρώπου ως ιστορικού υποκειμένου.

Κτήρια, υποδομές, αίθουσες διδασκαλίας, μαθητές, δάσκαλοι, γονείς… διαμορφώνουν τον παιδαγωγικό χώρο  που αντανακλά τις κυρίαρχες σχέσεις παραγωγής και που ουσιαστικά είναι το σχολείο.

Το σχολείο αποτελεί μια δομή. Συνήθως μιλάμε για εκπαιδευτικές δομές, σχολικές δομές κλπ. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαιδευτικής δομής , καθορίζονται από τις εκάστοτε εκπαιδευτικές πολιτικές και αποκτούν νόημα και σημασία στο πλαίσιό της. Η δραστηριότητα από μόνη της δεν επαρκεί. Χρειάζεται και μία δομή. Από αυτή την άποψη οι σχολικές εκπαιδευτικές δομές είναι αναντικατάστατες.  

Οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτό το πλαίσιο αλλάζει και τα χαρακτηριστικά του. Έτσι, η τηλεκπαίδευση δεν μπορεί να είναι η εκπαίδευση και ο εκπαιδευτικός χώρος  δεν μπορεί να είναι ο  κυβερνοχώρος.

Με τον ίδιο τρόπο, οι συντηρητικές  εκπαιδευτικές πολιτικές οδηγούν στο συντηρητικό σχολείο που αντανακλά τις κοινωνικές ανισότητες,  υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου και συρρικνώνει τον εκπαιδευτικό χώρο αφού τον διαρθρώνει με ανάγκες και  συμφέροντα ξένα προς αυτόν.

 Οι ίδιες πολιτικές, αλλάζουν τον χαρακτήρα του εκπαιδευτικού χώρου από χώρο ελευθερίας λόγων και έργων σε χώρο αστυνομοκρατίας, ιδεολογικής καταστολής,  και άσκησης εξουσίας. Η επιστήμη γίνεται έτσι εργαλείο εξουσίας και ο χώρος της εκπαίδευσης χώρος καταστολής, άσκησης κοινωνικού ελέγχου και ομαλοποίησης κοινωνικών συμπεριφορών.

Συρρίκνωση του Κοινωνικού και Εκπαιδευτικού χώρου
Στοχοποίηση των νέων

Προσδιορίζοντας τον κοινωνικό και εκπαιδευτικό χώρο με αυτό τον τρόπο, αντιλαμβανόμαστε πως η ίδια η φύση των πραγμάτων,  τους προσδίδει χαρακτηριστικά χώρων, ελευθερίας λόγων και έργων. Αυτό είναι το φυσικό επίπεδο των σχέσεων σε αυτούς τους χώρους. Σε διαφορετική περίπτωση  γίνονται αντικοινωνικοί  και αντιεκπαιδευτικοί χώροι.

Επειδή όμως τα πάντα βρίσκονται σε μια διαρκή διαδικασία αλληλεπίδρασης και επειδή ο χώρος δεν είναι κάτι γενικό και αόριστο, αλλά αποκτάει γενικά χαρακτηριστικά από το επίπεδο των σχέσεων ανθρώπων, γεγονότων διαδικασιών κλπ  και επειδή κυρίαρχες σχέσεις είναι οι σχέσεις παραγωγής που στον καπιταλισμό έχουν ως κύρια αντίθεση την αντίθεση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας,  ο κοινωνικός και εκπαιδευτικός χώρος παίρνει χαρακτηριστικά   ανάλογα με το ποια πλευρά της αντίθεσης  κυριαρχεί. Μπορεί λοιπόν να είναι προοδευτικοί ή συντηρητικοί χώροι.

Η άσκηση της φιλελεύθερης πολιτικής, πριμοδοτεί την ασυδοσία των επιχειρήσεων σε βάρος της κοινωνίας. Για να πετύχει το εγχείρημα συλλαμβάνονται και υλοποιούνται πολιτικές συρρίκνωσης του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου, ιδιαίτερα του δημοσίου εκπαιδευτικού συστήματος.

Ή συρρίκνωση περνάει καταρχήν μέσα από την στοχοποίηση ιδεών, πολιτικών προγραμμάτων, προσώπων, συνδικαλιστών, κομμάτων, φοιτητών, μαθητών,  νέων ανθρώπων …

Το μίσος και η επιθετικότητα απέναντι στους μαθητές, τους φοιτητές, τους νέους γενικότερα, αντανακλούν τον φόβο απέναντι στο καινούργιο που από την φύση του είναι ανατρεπτικό και την νομοτέλεια της προόδου. Για τον λόγο αυτό, αντανακλούν επίσης την επιθυμία και την προσμονή ενός απόλυτου κοινωνικού ελέγχου.   

Όσων δηλαδή εκφράζουν την συλλογικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη, την συμμετοχή στα κοινά, την διεκδίκηση, την κοινωνικότητα, την αλληλεγγύη, την δημιουργία πιο δίκαιων ανθρώπινων, σοσιαλιστικών κοινωνιών…

Συρρίκνωση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου σημαίνει αύξηση της ανεργίας και της οικονομικής και πολιτιστικής φτώχειας, την πριμοδότηση ενός πολιτισμού της σήψης και της παρακμής, την διάλυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και της δημόσιας εκπαίδευσης… Ενδεικτικά για την περίοδο της πανδημίας, μπορούμε  να αναφέρουμε:

— τους νόμους του υπουργείου παιδείας, που εν μέσω πανδημίας, βάζουν το εκπαιδευτικό σύστημα στην υπηρεσία του κεφαλαίου

— τον εξοστρακισμό των  ανθρωπιστικών επιστημών και των καλλιτεχνικών μαθημάτων από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση

— την απουσία μέτρων για την ασφαλή επιστροφή των μαθητών στα σχολεία

— την αύξηση του αριθμού των μαθητών ανά αίθουσα και εν μέσω πανδημίας

— την τιμωριτική αντιεκπαιδευτική ρητορική για μαθήματα εν μέσω εορτών και απουσίες σε όσους μαθητές συμμετείχαν στις καταλήψεις των σχολείων, με αιτήματα που αφορούσαν την προστασία τόσο των ίδιων, όσο και των οικογενειών τους από την πανδημία (περίοδος Χριστουγέννων) και τις δηλώσεις για επιβολή προστίμων στους μαθητές που αργούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους

— τις επιχειρούμενες αλλαγές εν μέσω πανδημίας στο εξεταστικό σύστημα και στην διαδικασία εισόδου στα ΑΕΙ, με σκοπό την ενίσχυση των ταξικών φραγμών στην πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πριμοδότηση με σίγουρους πελάτες της ιδιωτικής εκπαίδευσης

— την αστυνομοκρατία στα πανεπιστήμια και την πρωτοφανή σε παγκόσμιο επίπεδο δημιουργία πανεπιστημιακής αστυνομίας

— την σχολική διαρροή

— τις κοινωνικές-οικονομικές ανισότητες στην εκπαίδευση

— την αναγωγή των νέων σε βασικούς φορείς  μετάδοσης του νέου κορωνοϊού και την δαιμονοποίηση της νεότητας

— τα ξεγυμνώματα των νέων παιδιών από τα ΜΑΤ στους δρόμους των πόλεων της χώρας

— τους ξυλοδαρμούς στις πλατείες

— τις αναφορές, από κυβερνητικά στελέχη, προς τους νέους που αγωνίζονται με χυδαίους και απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς… (αλήτες κλπ)

— τις αντισυνταγματικές απαγορεύσεις των συγκεντρώσεων

Είναι εμφανές, πως με αφορμή την πανδημία, ο κοινός παρονομαστής των πολιτικών στην παιδεία, την εργασία, συμπεριλαμβανομένου και του συνδικαλιστικού νόμου για τις απεργίες και τις συνδικαλιστικές ελευθερίες, την υγεία, τον πολιτισμό κλπ, είναι η συρρίκνωση του κοινωνικού χώρου, με την ταυτόχρονη πριμοδότηση του ακραίου ατομικισμού και της κοινωνικής αδιαφορίας. Τέτοιες αντιλήψεις και πολιτικές είναι  από την φύση  τους αντικοινωνικές.

Επιπτώσεις από την συρρίκνωση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου

Η ανάπτυξη της προσωπικότητας συντελείται στο πλαίσιο του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου. Ο σχολικός χώρος είναι χώρος κοινωνικοποίησης του παιδιού, όπου μέσα από πραγματικές σχέσεις αναπτύσσεται η κοινωνική ταυτότητα,  η εικόνα σώματος, η εικόνα εαυτού, οι διαδικασίες που οδηγούν στην αυτονομία και στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης.

Συντελούνται επίσης, διαδικασίες διαπαιδαγώγησης, θετικών ταυτίσεων και μέσα από το παιχνίδι, ιδιαίτερα για τις μικρές ηλικίες, αναπτύσσονται δεξιότητες και ικανότητες που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας προσωπικότητας, που είναι ικανή να εντάσσεται σε μία κοινωνική ομάδα, υιοθετώντας ρόλους που αποκτούν υπόσταση μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο.

Άμεσο αποτέλεσμα της συρρίκνωσης του κοινωνικού χώρου είναι η απομόνωση και η ρήξη των κοινωνικών σχέσεων του ατόμου. Το βασικό, φυσικό στοιχείο του κοινωνικού χώρου που είναι η ελευθερία λόγων και έργων περιορίζεται με τέτοιο τρόπο, που οδηγεί σε κοινωνική δυσλειτουργία με την μορφή κοινωνικής παθολογίας.

Οι ταξικοί φραγμοί στην εργασία, στην παιδεία, στην υγεία, οδηγούν σε κοινωνικούς αποκλεισμούς που αντανακλώνται στο επίπεδο του ατόμου με την μορφή ατομικής παθολογίας. Η άσκηση από την κυβέρνηση  κοινωνικής  βίας,  που εκφράζεται μεταξύ άλλων, μέσα από την ανεργία, την οικονομική και πολιτιστική φτώχεια, την σχολική διαρροή,  αντανακλάται στο επίπεδο του ατόμου με την εγκληματικότητα, την παραβατικότητα, την χρήση ναρκωτικών, την ατομική βία, την κατάθλιψη, την αυτοκτονία. 

Το γεγονός ότι η κυβέρνηση, μέσω της πολιτικής του υπουργείου παιδείας έχει ως βασικό πολιτικό στόχο, την τεχνική δυνατότητα (βλ. τηλεκπαίδευση) για να βγει η ύλη των μαθημάτων, αδιαφορώντας για την ψυχική και φυσική υγεία των παιδιών σε συνθήκες πανδημίας, είναι μείζον πολιτικό και ηθικό θέμα.

Η αντικατάσταση του φυσικού, κοινωνικού, εκπαιδευτικού χώρου, από έναν φαντασιωσικό μη υπαρκτό χώρο που είναι ο κυβερνοχώρος, καθώς και από την διαδικασία της τηλεκπαίδευσης, δημιουργεί σειρά σοβαρών ψυχολογικών και οργανικών προβλημάτων, για όσους εκτίθενται πάνω από δύο ώρες την ημέρα σε μια οθόνη.

Αυτό είναι κάτι που ξέρουμε και για το οποίο πριν την πανδημία, προσπαθούσαμε να ευαισθητοποιήσουμε και  να ενημερώσουμε γονείς, μαθητές, δασκάλους…

Σήμερα δεν μιλάει κανείς για αυτό και ιδιαίτερα το υπουργείο παιδείας. Ο λόγος είναι σαφής. Κάτι τέτοιο προϋποθέτει μέτρα για σχολεία ανοικτά. Δηλαδή προσλήψεις εκπαιδευτικών, καθαριστριών, περισσότερες αίθουσες, λιγότεροι μαθητές ανά τάξη και μια σειρά άλλων απαραίτητων  μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Αφού αυτό δεν είναι στις επιλογές της κυβέρνησης, προτιμήθηκε η λύση της τηλεκπαίδευσης, που σημαίνει έκθεση των μαθητών και των φοιτητών  στην ακτινοβολία των υπολογιστών για πάνω από δώδεκα ώρες την ημέρα (επτάωρα στο δημόσιο σχολείο και πεντάωρα στα φροντιστήρια της παραπαιδείας).

Για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την υγεία των παιδιών, θα αναφέρουμε ενδεικτικά τα εξής:

• Για τα παιδιά 3-5 ετών, έκθεση πάνω από 2 ώρες την ημέρα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων έλλειψης προσοχής και υπερκινητικότητας
• Αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης προβλημάτων ύπνου
• Αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης προβλημάτων κατάθλιψης
• Η έκθεση στο φως της οθόνης, αυξάνει το στρες
• Αύξηση ευερεθιστότητας, επιθετικότητα
• Αυξάνει τις πιθανότητες για αδυναμία εστίασης, απόσπασης της προσοχής, αδυναμία επεξεργασίας συναισθημάτων, εκρήξεις θυμού
• Εμφάνιση οργής και θλίψης για τις ώρες που τα παιδιά είναι υποχρεωμένα να βρίσκονται μπροστά σε μια οθόνη
• Πρόκληση σωματικού, ψυχικού πόνου
• Κατάθλιψη και διατροφικά προβλήματα
• Άγχος, αγωνία, φοβίες, ανασφάλεια, ανία, πλήξη, κρίσεις πανικού,
• Μοναχικότητα, κοινωνική φοβία, απομόνωση, καθιστικές συνήθειες, δυσκολία οργάνωσης του χώρου και του χρόνου, προβλήματα αντίληψης χώρου και χρόνου
• Υπόβαθρο εθισμού, έκθεση σε ακτινοβολία, κόπωση ματιών, μέσης, πλάτης, έλλειψη φυσικής άσκησης, αντικοινωνικές συμπεριφορές
• Αίσθηση του μη ανήκειν.

Οι προσπάθειες συρρίκνωσης του κοινωνικού και εκπαιδευτικού χώρου, θέτουν μεταξύ άλλων ζητήματα ελευθερίας, δημοκρατίας, κοινωνικής δικαιοσύνης, ηθικής καθώς και ζητήματα οργανικής και ψυχικής υγείας για εμάς και για τα παιδιά μας.

Απέναντι σε αυτή την μορφή   αντικοινωνικής πολιτικής, που ούτως ή άλλως έρχεται από τα παλιά με καινούργιους όρους περί νέας κανονικότητας, οφείλουμε να αντιδράσουμε όλοι με υγιείς κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές που εκφράζονται μέσα από το οργανωμένο πολιτικό και συνδικαλιστικό κίνημα.

Οι αντιμετώπιση  των προβλημάτων που δημιουργούν αυτές οι αντικοινωνικές πολιτικές, δεν περνάει μέσα από τα ιατρεία των ειδικών, είτε αυτοί είναι ψυχίατροι, είτε είναι ψυχολόγοι, αλλά μέσα από τους δρόμους της συλλογικής  αντίστασης και της διεκδίκησης.

(*) Ο Ηλίας Μιχαλαρέας είναι Δρ. Ψυχολογίας – Δρ. Γεωγραφίας. Μέλος  του Δ.Σ της Πανελλήνιας Ένωσης Νοσοκομειακών Ψυχολόγων – Π.Ε.ΝΟ.ΨΥ.  Επιστημονικά Υπεύθυνος της Μονάδας Απεξάρτησης ΔΙΑΠΛΟΥΣ, της Ψ.Κ του Γ.Ν.Κ. Επιστημονικά Υπεύθυνος της Μονάδας Υποστήριξης κρίσεων (Μ.Υ.Κ), της Ψ.Κ του Γ.Ν. Κέρκυρας

https://www.imerodromos.gr/