Η δίκη ενός μητροπολίτη

Σήμερα  19η Οκτωβρίου θα πραγματοποιηθεί στο Πλημμελειοδικείο της Κέρκυρας η δίκη του μητροπολίτη Νεκταρίου, ο οποίος είναι κατηγορούμενος για παραβίαση των διατάξεων των μέτρων πρόληψης της COVID-19 την περίοδο του Πάσχα που παρήλθε.

Η δίκη αυτή δομείται επί τριών πυλώνων. Εναν συνταγματικότητας. Εναν θεολογικό. Και έναν που αφορά το ποινικό σκέλος.

ΣΠΥΡΙΔΩΝ Γ. ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΣ* 

Η δικανική κρίση θα πρέπει να υπερβεί τα ρηχά όρια του νομικοθετικισμού και να προβεί στη δυσχερέστερη λειτουργία της νομικής επιστήμης, εκείνη της στάθμισης και πρόκρισης του υπέρτερου συμφέροντος. Τη λεγόμενη στη γερμανική θεωρία, Interessenjurisprudenz, δηλαδή τη στάθμιση των νομικών αξιών.

Το συνταγματικό σκέλος προκύπτει καθώς ο Σεβασμιώτατος κατηγορείται για παρότρυνση σε πλημμέλημα διότι είπε από άμβωνος και κηρύγματος την 25η Μαρτίου «Ελάτε να κοινωνήσετε, να πάρετε ελπίδες…». 

Λόγος μάλλον δογματικός και θεολογικός που δεν εμπίπτει στον ποινικό κολασμό, αλλά στο άρθρο 14 του Συντάγματος περί ελευθερίας του λόγου και της έκφρασης. Και σε άλλες περιστάσεις στα μέτρα περιορισμού της COVID19 υπήρξε αντισυνταγματικότητα και καταστρατήγηση του πυρήνα θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως της ελεύθερης άσκησης της προσωπικότητας και της θρησκευτικής ελευθερίας και λατρείας. 

Σε κάποια μέτρα καταστρατηγήθηκε εμφανώς η αρχή της ισότητας που ορίζει ισότιμη αντιμετώπιση σε ομοειδείς περιπτώσεις. Παραβιάστηκε η αρχή της αναλογικότητας που επιβάλλει εσωτερική αλληλουχία προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. 

Πώς θεμελιώνεται αλληλουχία στο ότι δεν ήχησαν οι καμπάνες και το «Χριστός Ανέστη» στα μεγάφωνα, το τονίζω, των εκκλησιών το Πάσχα, με τη δημόσια υγεία; Η αφοσίωση και η παλινόρθωση της αξίας των συνταγματικών ελευθεριών είναι η μόνη οδός που θα κρατήσει στο διηνεκές το αποτρόπαιο φάντασμα του φασισμού στις σκιές της Ιστορίας.

Το θεολογικό σκέλος αφορά ένα μέγα κεφάλαιο της θεολογίας που αποκαλείται ομολογία πίστεως και άθροισε πλήθος αγίων μαρτύρων στις τάξεις της Εκκλησίας. Ο ιερέας και ο ιεράρχης είναι υπερκόσμιος όπως λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, αποβλέπει σε μια άλλη εσχατολογία και στον αληθινό Κριτή. 

Ασφαλώς και δεν θέτει σε κίνδυνο τον άνθρωπο, άλλωστε ο Χριστιανισμός είναι η κατεξοχήν ανθρωπιστική θρησκεία. Οφείλει, όμως, ο ιεράρχης να υπερβαίνει τον φόβο της ασθένειας ή της δίωξης και να εξακολουθεί και να διατηρεί ακλόνητη την πίστη του στη μεταφυσική του μυστηρίου. 

Δεν αρκεί όμως η πίστη, όπως λέγει ο βράχος επί του οποίου οικοδομήθηκε η Εκκλησία (και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την εκκλησίαν… Ματθ. 16) , αλλά χρειάζεται ομολογία «έτοιμοι αεί προς απολογία..» Πέτρου Α 3, 13. Και τα κλειδιά του Παραδείσου δεν πήγαν σε κάποιον διανοούμενο ή σε κάποιον με μεγαλόσχημη θέση, αλλά στα χέρια του Ψαρά.

Στη δίκη του μητροπολίτη έχουμε την ευτυχή συγκυρία να μπορούμε να αξιοποιήσουμε αυτά που περιγράψαμε γιατί εντάχθηκαν στον Ποινικό Κώδικα, στο άρθρο 33 Π.Κ. που ορίζει ότι η πράξη δεν καταλογίζεται σε εκείνον που την τέλεσε, αν κατά την τέλεσή της αδυνατούσε να συμμορφωθεί προς το δίκαιο λόγω ανυπέρβλητου διλήμματος εξαιτίας σύγκρουσης καθηκόντων. 

Δεν ήταν η πρόκριση και η κατίσχυση του ιερού καθήκοντος που ώθησαν τον μητροπολίτη να μην τηρήσει επ’ ακριβώς τα μέτρα περιορισμού της COVID19 όπως όριζε σχετική διάταξη; Αλλωστε στο 33 Π.Κ. τελεσφόρησε η άποψη των κορυφαίων θεωρητικών του Ποινικού Δικαίου (Μανωλεδάκης, Μαγκάκης, Ανδρουλάκης κ.ά.) για την ένταξη στον Ποινικό Κώδικα της λεγομένης «ηθικής συγγνωστής πλάνης» η οποία υφίσταται όταν το βουλητικό αίτιο για την πράξη είναι η ηθική του δράστη και αυτή η ηθική, αυτό είναι πολύ σημαντικό, να είναι συμβατή με την κοινωνική ηθική. 

Ολοι αυτοί οι προοδευτικοί καθηγητές αναγνωρίζουν τη χριστιανική ηθική ως κομμάτι της δικαιοπολιτικής και κοινωνικής ηθικής της Ελλάδας, στην οποίαν η ελληνική έννομη τάξη οφείλει αυτονόητο σεβασμό.

Πολλές φορές ο νομικός συλλογισμός και η ερμηνεία οφείλουν για να αποφανθούν δίκαια να συνθέτουν πολλαπλά επιστημονικά δεδομένα. Οφείλουν να τα συνθέτουν στην ενότητα της ιδέας. Μόνο τότε η αληθινή δικαιοσύνη, αυτή η ιδέα που αναζητεί ο Σωκράτης με τους σοφιστές στην πλατωνική «Πολιτεία», αυτή η αρετή που τη φαντάζομαι προσωποποιημένη με τα γλαυκά μάτια και τη μορφή της Αθηνάς θα μειδιά ευχαριστημένη που βρήκε τέτοιους νομικούς επιστήμονες, δικαστές και δικηγόρους, να μιλήσουν για αυτή.

* Ο κ. Σπυρίδων Γ. Χριστόφιλος είναι LL.M., y. Δ.Ν. Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Δικαίου, δικηγόρος μητροπολίτη Κέρκυρας.

https://www.kathimerini.gr/

Διαβάστε σχετικά:

Μητροπολίτης Κέρκυρας εναντίον Κυβέρνησης: «Ελάτε στους ναούς να κοινωνήσετε» (ηχητικό)