Πως θα συμβεί πρακτικά το Grexit; - Τι ρόλο παίζει ο ΕLA;

του Κοσμά Μαρινάκη*

Πολλοί νομίζουν πως αν η Ελλάδα φτάσει στο έσχατο σημείο, η ΕΕ θα ξεκινήσει κάποια γραφειοκρατική διαδικασία «έξωσης», όπου οι εταίροι θα απαιτήσουν από την ελληνική κυβέρνηση να παραδώσει τα ευρώ της και να τυπώσει δικό της νόμισμα. 

Αυτό φυσικά δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Πως θα γίνει λοιπόν τεχνικά το Grexit;

Σήμερα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους, πως αν η Ελλάδα έχει τη χρηματοοικονομική δυνατότητα να παραμένει στο ευρώ, αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ρευστότητας Έκτακτης Ανάγκης (ELA). 

Τι ρόλο παίζει ο ΕLA;

Με πολύ απλά λόγια, επειδή υπάρχει τεράστια διαφυγή κεφαλαίων προς το εξωτερικό, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με αντάλλαγμα κάποιο χρηματοοικονομικό ενέχυρο, τροφοδοτεί με ευρώ τις ελληνικές τράπεζες (προσοχή, όχι το κράτος, τις ίδιες τις τράπεζες) για να μπορούν να έχουν μετρητά στα ταμεία τους και να εξυπηρετούν τους πελάτες τους.

Αν οι ευρωπαίοι αποφασίσουν να συναινέσουν στo Grexit, αυτό θα γίνει πολύ απλά με την απότομη παύση τουELA. Αν ο ELA τεθεί εκτός λειτουργίας, η ελληνική οικονομία θα μπλοκάρει πλήρως μέσα σε ώρες. Δείτε γιατί:

Ας υποθέσουμε πως εγώ χρωστάω στο δημόσιο 100 ευρώ κι εσάς σας χρωστάει το δημόσιο 100 ευρώ. Εγώ, έχω 100 ευρώ στην τράπεζα κι όλη την καλή διάθεση να πάω να πληρώσω το χρέος μου στο δημόσιο. 

Η τράπεζα μου, έχει επίσης όλη την καλή διάθεση να μου επιτρέψει την ανάληψη των 100 μου ευρώ, όμως δεν διαθέτει μετρητά να μου δώσει γιατί (ας το πούμε απλά) αυτός στον οποίο τα χορήγησε ως δάνειο τα έβγαλε στο εξωτερικό ή πλήρωσε υποχρεώσεις του εκεί. 

Αυτό σημαίνει, πως ενώ υπάρχει η οικονομική δυνατότητα να πληρώσει η τράπεζα σε εμένα, εγώ στο δημόσιο και το δημόσιο σε εσάς, δεν υπάρχει η ρευστότητα που να το επιτρέπει αυτό, οπότε εσείς δεν θα μπορέσετε να εισπράξετε τα λεφτά σας και να πληρώσετε τις δικές σας υποχρεώσεις. 

Με οικονομικούς όρους, η έλλειψη ρευστότητας διακόπτει το οικονομικό κύκλωμα και όλες οι εγχρήματες συναλλαγές μπλοκάρουν, οπότε η οικονομική δραστηριότητα καταρρέει.

Με άλλα λόγια, ο ELA είναι μια εξωτερική παροχή ρευστότητας σε ένα «δοχείο» που έχει διαρροή ρευστού. Σε περίπτωση που οι εταίροι κλείσουν την στρόφιγγα του ELA, το δοχείο θα αδειάσει εντελώς και η ελληνική κυβέρνηση θα έρθει προ τετελεσμένων. 

Ο μόνος τρόπος για να ξεμπλοκάρει το κύκλωμα θα είναι η άμεση εγχώρια έκδοση κάποιου στοιχείου ρευστότητας. Αυτό μπορεί να είναι κάποιο χρεόγραφο (IOU), αν υπάρχει η πεποίθηση ότι η ρευστότητα σε ευρώ θα αποκατασταθεί σύντομα, ή κανονικό νόμισμα αν η διακοπή έχει μόνιμο χαρακτήρα.

Σε οποιαδήποτε από τις δύο περιπτώσεις, εντός της Ελλάδας, το ευρώ θα μετατραπεί ουσιαστικά αμέσως σε συνάλλαγμα. Θα διαμορφωθεί δηλαδή μια ισοτιμία η οποία θα κυμαίνεται κάθε μέρα σε επίπεδα ανάλογα της προσφοράς του νέου νομίσματος ή χρεογράφου. 

Όσο η κυβέρνηση τυπώνει χρήμα ή χρεόγραφα, τόσο θα μειώνεται η ισοτιμία τους με το ευρώ και, συνεπώς, η αξία τους. Σύντομα, το ευρώ σαν νόμισμα θα εκλείψει από την ελληνική χρηματαγορά.

Να σημειώσω, τέλος, πως ο ELA λήγει στο τέλος του μηνός κι εναπόκειται στους εταίρους αν θα ανανεωθεί η ισχύς του, άγνωστο για πόσο.

*Ο Κοσμάς Μαρινάκης είναι επίκουρος καθηγητής οικονομικής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Μόσχας (Higher School of Economics).

http://www.ptyxi.com/