Ο σκοτεινός 21ος αιώνας

Ζούμε τις επιλογές του παρελθόντος, αλλά μπορούμε να επιλέξουμε το μέλλον

Οι επιλογές του παρόντος διαμορφώνουν το μέλλον. Για να κατανοήσουμε και να εξηγήσουμε τι μας συμβαίνει σήμερα θα πρέπει να ρίξουμε μια ματιά πίσω. Μόνο έτσι ίσως αποκτήσουμε και μια εικόνα για την πιθανή πορεία που θα ακολουθήσει το μέλλον (μας).

του Δημήτρη Μηλάκα
Το παρόν (μας) είναι αδιανόητο. Κανείς (μας) δεν θα μπορούσε να φανταστεί μόλις πριν από δυο - τρεις μήνες αυτό που ζούμε σήμερα. Ακόμη κι όταν έφτασαν στις οθόνες των τηλεοράσεών μας οι εικόνες από την άλλη άκρη του κόσμου, την Ουχάν, κανείς δεν ήταν σε θέση να προβλέψει όλα αυτά που σήμερα ζούμε εδώ, στην πλούσια και εύρωστη Δύση.

Η αδυναμία να δούμε και να κατανοήσουμε ωστόσο αυτό που συμβαίνει και αυτό που έρχεται δεν είναι δικαιολογημένη.

● Γνωρίζαμε πώς είναι δομημένος ο κόσμος μας.

● Ξέραμε ότι τα επιτεύγματά μας έχουν εκμηδενίσει τις αποστάσεις και θα έπρεπε να έχουμε κατά νου ότι το θεμελιώδες αξίωμα περί της ελεύθερης κυκλοφορίας των πάντων περιλαμβάνει, εκτός από κεφάλαια, εμπορεύματα και ανθρώπους, και κάθε συνέπεια που προκύπτει από την ανθρώπινη δραστηριότητα και συμπεριφορά.

Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πώς προέκυψε ο ιός. Κάποιοι ωστόσο, οι εντεταλμένες υπηρεσίες των διεθνών οργανισμών, οι κυβερνήσεις, οι υπερεθνικοί οργανισμοί όπως η Ε.Ε., θα έπρεπε να γνωρίζουν (και γνώριζαν) από την πρώτη στιγμή πως ο κορωνοϊός θα ταξιδέψει σε κάθε γωνιά της Γης και να λάβουν τα μέτρα τους.

«Θυσίες» στην αγορά

Πιθανότατα όλοι αυτοί οι αρμόδιοι γνώριζαν τι θα ακολουθήσει και τι έχει να αντιμετωπίσει ο πλανήτης αμέσως μετά την πρώτη βδομάδα της επιδρομής του κορωνοϊού στην Κίνα. Ωστόσο το δόγμα της ελεύθερης διακίνησης που υπηρετούν δεν επέτρεψε καμία απόφαση που να διαταράσσει τη δομή και την οργάνωση της οικονομίας. Πώς, λοιπόν, να πάρει κάποιος αποφάσεις οι οποίες θα επιβραδύνουν την οικονομία;

Είναι, έχουμε την εντύπωση, προφανές ότι στο όνομα της οικονομικής δραστηριότητας και ανάπτυξης αγνοήθηκαν οι προφανείς προληπτικές ενέργειες για τη συγκράτηση ή τουλάχιστον τον έλεγχο της επιδημίας. Το αόρατο χέρι της αγοράς αποδεικνύεται ακόμη μια φορά ότι ελάχιστα ενδιαφέρεται για τις συνέπειες που επιφέρει η δράση του στους πολλούς.

Όταν ο κορωνοϊός άρχισε να ταξιδεύει στην υδρόγειο, συνάντησε ένα «τοπίο» στον χώρο της δημόσιας υγείας το οποίο έχει διαμορφωθεί από συγκεκριμένες επιλογές. Δεν χρειάζονται μακροσκελείς αναφορές και παραθέσεις στοιχείων που αποδεικνύουν την υπονόμευση και εκθεμελίωση των εθνικών δημόσιων συστημάτων υγείας για χάρη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Είναι άλλωστε κοινό μυστικό πως στην Ελλάδα (και όχι μόνο) του 21ου αιώνα, και πριν τον κορωνοϊό, αν αρρωστήσεις και δεν έχεις χρήματα, «τελειώνεις».

Κοινό μυστικό είναι επίσης ότι οι ρυθμιστικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να κανονίζουν με κάθε λεπτομέρεια πόσο και τι θα παράγει ο κάθε εταίρος, αλλά ουδέποτε επιχείρησαν να συντονίσουν ενέργειες και να επιβάλουν πρακτικές που να έχουν σχέση με τα λεγόμενα δημόσια αγαθά, όπως αυτά της Υγείας και της Παιδείας. Αυτά ρυθμίζονται από το «αόρατο χέρι» και η όποια παρέμβαση της Ε.Ε. σ’ αυτούς τους τομείς εκδηλώθηκε κατόπιν υποδείξεων των λόμπι του ιδιωτικού τομέα.

Μόνοι με τον φόβο

Το παρόν μας, λοιπόν, και σε ατομικό επίπεδο έχει διαμορφωθεί από την αντίληψη που καλλιεργήθηκε από τους «νικητές» του Ψυχρού Πολέμου. Μια αντίληψη που αποθέωσε την ασύδοτη οικονομική δραστηριότητα και κατέληξε στη θεοποίηση του ατομικού δικαιώματος, που στέκεται πια σε ένα βάθρο πάνω από το συνολικό και γενικότερο «καλό».

Έτσι, λοιπόν, η πανδημία μάς συναντά όπως ακριβώς έχουμε, με τις επιλογές μας, διαμορφώσει το παρόν μας: μόνους, χωρίς επαρκείς δομές δημόσιας υγείας, με ελάχιστη συναίσθηση περί του «γενικού καλού», με στρεβλή (αν υπάρχει καθόλου) αντίληψη αλληλεγγύης, φοβισμένους μπροστά σε ένα σκοτεινό μέλλον...

«Σταυροδρόμι»

Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο βρισκόμαστε σήμερα, αυτό είναι το παρόν μας και, καθότι εκ των πραγμάτων υποχρεωνόμαστε σε ακινησία, οι κίνδυνοι για τη διαμόρφωση του μέλλοντός μας ερήμην μας πολλαπλασιάζονται εκθετικά.

Η πανδημία, είναι βέβαιο, θα αφήσει πίσω της θύματα και καταστροφή, αλλά θα περάσει. Βέβαιο επίσης είναι ότι οι επιλογές του παρόντος θα διαμορφώσουν το κοντινό και απώτερο μέλλον. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι για τη διαμόρφωση ενός ζοφερού (για τους πολλούς) μέλλοντος κάποιοι εργάζονται ήδη.

Οι αναγκαίοι για τον έλεγχο της εξάπλωσης της επιδημίας περιορισμοί που επιβάλλονται παγκοσμίως δεν είναι αυτονόητο ότι θα αρθούν μετά την επίτευξη του στόχου. Μπορεί, όταν ο κορωνοϊός νικηθεί, να επανακάμψει το δόγμα της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων και προϊόντων, αλλά δεν είναι βέβαιο και αυτονόητο ότι αυτό θα αφορά και την ελεύθερη «διακίνηση» ανθρώπων και ιδεών.

Κάτι που επίσης δεν είναι βέβαιο και σαφές είναι ο τρόπος με τον οποίο θα διευθετηθεί (ή έχει αρχίσει ήδη να διευθετείται) η διανομή ισχύος και επιρροής σε παγκόσμιο επίπεδο. Για να το πούμε με πιο απλά λόγια, είναι αρκετή η καταστροφή που θα προκαλέσει η πανδημία στο σύστημα για να επανεκκινήσει και να αναπαραχθεί ή μήπως αυτό που ζούμε είναι απλώς η εισαγωγή σε ένα ακόμη πιο σκοτεινό και αιματηρό μέλλον;

Το μόνο ίσως θετικό απ’ όσα συμβαίνουν στο παρόν μας είναι η ευκαιρία που μας δίνει για περισυλλογή και η ανάγκη να κατανοήσουμε πού βρισκόμαστε. Απ’ αυτό το σημείο ενδεχομένως να προκύψει και συνειδητοποίηση για το πού θέλουμε ίσως να πάμε ή, τουλάχιστον, η σαφέστατη και έμπρακτη αντίδρασή μας σε μια σκοτεινή πορεία που θα προσπαθήσουν να μας επιβάλουν.

http://www.topontiki.gr/