Η βία του βίου - Ποιοι έσπρωξαν τους πολίτες στα ενεχυροδανειστήρια;

Ενεχυροδανειστήρια διάσπαρτα στον αστικό ιστό όπως στην Ελλάδα της κρίσης (που πια είναι καθεστώς), είδα για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη.

Υπήρχαν παντού, ένα θέαμα οχληρό και σκοτεινό που αποτύπωνε την ανθρώπινη ανέχεια αλλά και τον τσαμπουκά της θεσμοποιημένης παρανομίας.

Θυμήθηκα τότε τον «Ενεχυροδανειστή», την περίφημη ταινία με τον Ροντ Στάιγκερ, κι έκτοτε κάθε φορά που έβλεπα σε φιλμ ενεχυροδανειστήρια, ένιωθα πάντα αυτό το ζοφερό συναίσθημα. 

Καθότι όντως πίσω από τις υποφωτισμένες βιτρίνες των ενεχυροδανειστηρίων φωλιάζει πολύς ανθρώπινος πόνος, νομιμοποιημένη αναλγησία και καθαρή παρανομία. 

Τα ενεχυροδανειστήρια διακτινισμένα στον ιστό των μεγαλουπόλεων υπενθυμίζουν την ενδημούσα κρίση, όχι μόνον τις κυκλικές - δομικές κρίσεις διά των οποίων λειτουργεί ο καπιταλισμός, αλλά τη μόνιμη κρίση που βιώνουν μέσα στο πλαίσιο αυτού του συστήματος οι ασθενέστεροι, εκείνοι που εκπίπτουν. Απεικονίζουν επίσης τα ενεχυροδανειστήρια τη νομιμοποιημένη ληστεία, τη ληστρική εκμετάλλευση της ανάγκης.

Ταυτοχρόνως σηματοδοτούν τη μοναξιά και την ανημπόρια όσων αιχμαλωτίζονται στις παγίδες του συστήματος που αποθεώνει τον ατομικισμό και την ιδιώτευση, ενώ ταυτοχρόνως εμφανίζει την τιμωρία της αποτυχίας ως μια ανθρώπινη κατάσταση που επιτρέπεται (και επιβάλλεται) στους παρίες και τους απόκληρους. «Δεν υπάρχει κοινωνία» έλεγε η Θάτσερ. Υπάρχει το ενεχυροδανειστήριο, λέει ο σερίφης, λέει και ο κακοποιός.

Μια κοινωνία μέσα στη νύχτα των βρεγμένων δρόμων σ’ ένα φιλμ νουάρ – όπου μάλιστα τα ενεχυροδανειστήρια διανυκτερεύουν πίσω απ’ τα κάγκελά τους στο ημίφως του υποκόσμου, σαν μαύρες τρύπες που καταπίνουν αντικείμενα, αναμνήσεις, επετείους, τελετές, πρόσωπα…

***

Όταν στην Ελλάδα εκδηλώθηκε η στημένη κρίση με τον εσκεμμένο σχεδιασμό να τη μετατρέψει σε Αποικία Χρέους με Καθεστώς Προτεκτοράτου, άρχισαν να ξεφυτρώνουν παντού, σαν μανιτάρια, ενεχυροδανειστήρια. 

Έστεκαν περίοπτα στο κέντρο και τις συνοικίες ρουφώντας το χρυσάφι των φτωχών, όπως τα Μνημόνια ρουφούσαν την ικμάδα της χώρας.

Η διαφήμιση, πολυετής, καθημερινή και μακρόσυρτη του «Ριχάρδου» θα μπορούσε να έχει γίνει το σήμα κατατεθέν της κακοδαιμονίας της χώρας, όσον και της δυσπραγίας των νοικοκυριών. Αντιθέτως, αυτή η διαφήμιση έγινε το σήμα κατατεθέν της ρουτίνας μέσα στην οποία νομιμοποιήθηκαν και οι πιο ποταπές εκδοχές της κρίσης.

Όλοι γνωρίζαμε – τα ρεπορτάζ ήταν αλλεπάλληλα – για τα τεκταινόμενα, το λιώσιμο των κοσμημάτων, την εξαγωγή του χρυσού στο εξωτερικό (Τουρκία, Γερμανία κ.α.), όλοι γνωρίζαμε – επί δεκαετίαν – ότι αυτές οι δουλειές προϋποθέτουν και συνεπάγονται μίζες, προστασία, μερίδια, ενίοτε λαθρεμπορία και «άλλα» που δεν επιτρέπουν οι νόμοι που, κατά τα άλλα εξωθούν τους πολίτες στην «ακούμπα» και τους άρπαγες στη λεηλασία. 

Επ’ αυτών και περί αυτών ουδεμία κυβέρνηση ασχολήθηκε, αλλά ούτε και αυτοβούλως η Δικαιοσύνη κινήθηκε.

Άλλωστε, γιατί να ασχοληθούν οι κυβερνήσεις; μήπως αυτές οι ίδιες με τα έργα τους δεν υπήρξαν οι καλύτεροι προμηθευτές του Ριχάρδου – και του κάθε Ριχάρδου;

Ο Ριχάρδος τώρα ανακρίνεται. Η Δικαιοσύνη καλείται να διακριβώσει τι απ’ όσα έπραξε είναι νόμιμο (και… ηθικό) και τι είναι παράνομο. Δεν καλείται όμως η Δικαιοσύνη να ερευνήσει τους προμηθευτές. 

Ποιοι έσπρωξαν τους πολίτες, φτωχούς και μικρομεσαίους, στην ακούμπα; Ο κ. Γ.Παπανδρέου, οι κ.κ. Σαμαράς, Βενιζέλος και Παπαδήμος, ο κ. Στουρνάρας, ο Τσίπρας; ποιοι; Άπαγε!

Σε κάθε βιτρίνα του Ριχάρδου θα έπρεπε να υπάρχουν οι φωτογραφίες των ως άνω κυρίων, ευεργέτες και προμηθευτές, με τη φωτογραφία του Τσίπρα μεγεθυμένη στη μαρκίζα, διότι αυτός ο τελευταίος είχε και το «σθένος» να δικάσει και να καταδικάσει τον Ριχάρδο μέσα απ’ το Κοινοβούλιο και όχι τα δικά του έργα που οδήγησαν (και οδηγούν) στα δόντια του κάθε Ριχάρδου σάρκες αιμάσσουσες…

Το «αιδώς, Αργείοι» σε αυτήν την περίπτωση είναι λίγο, το «ουαί υμίν Φαρισαίοι υποκριτές» είναι επίσης λίγο, το «άει σιχτίρ παλιάνθρωποι» ίσως να ’ναι πιο κοντά. Πιο κοντά στο «η αηδία του βίου» που έλεγαν οι Λατίνοι και στο «άχθος αρούρης» που έλεγαν οι Έλληνες…

o Στάθης στο Ποντίκι