Τα αντίβαρα του ασφαλιστικού

της ΜΑΡΙΑΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΥ
Αφήνοντας πίσω της μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά, που περιείχε απότομες προσγειώσεις στην πραγματικότητα κι επώδυνους συμβιβασμούς, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛΛ ετοιμάζεται για έναν ακόμη δύσκολο γύρο στην πορεία υλοποίησης αυτής της πρώτης φάσης του τρίτου μνημονιακού προγράμματος.

Το ζητούμενο για την κυβέρνηση είναι να ξεμπερδέψει γρήγορα με
τις επώδυνες εκκρεμότητες, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει ταχύτατα στο επόμενο στάδιο - της μετάβασης σε συνθήκες ανάκαμψης και ανάπτυξης - πριν προλάβουν να εκδηλωθούν οργανωμένες κοινωνικές αντιδράσεις, εξαιτίας των συνεπειών των ψηφισμένων μέτρων που θα αρχίσουν να «ωριμάζουν» τους πρώτους μήνες του 2016.

Με άλλα λόγια, ο «κρυφός καημός» της κυβέρνησης είναι να ξεπεραστούν γρήγορα και πολιτικά ανώδυνα σκόπελοι όπως το ασφαλιστικό και η φορολόγηση των αγροτών (οι οποίοι, πάντως, έχουν προειδοποιήσει με κινητοποιήσεις), ώστε να αρχίσει η συζήτηση για το χρέος που σε συνδυασμό με μια σειρά από δράσεις θα καλλιεργήσουν ένα θετικό κλίμα και θα δημιουργήσουν την προσδοκία ότι έρχονται καλύτερες μέρες.

Κάπως έτσι υπολογίζει η κυβέρνηση ότι θα ανακοπεί ο όποιος κίνδυνος κοινωνικών αναταραχών, για τις οποίες το Αμερικανικό Ινστιτούτο Στρατηγικής Πρόβλεψης Stratfor θεωρεί ότι υπάρχει ισχυρή πιθανότητα να εκδηλωθούν εντός του 2016 και να οδηγήσουν σε κατάρρευση της κυβέρνησης, την οποία θα ακολουθήσουν προσπάθειες υλοποίησης κυβέρνησης τεχνοκρατών ή διευρυμένης πλειοψηφίας.

Για την κυβέρνηση, λοιπόν, το κορυφαίο στοίχημα είναι η αποφυγή αυτών των σεναρίων. Στον αντίποδα, επιδιώκει να περάσει χωρίς να καεί μέσα από τη «φωτιά» του ασφαλιστικού ώστε στη συνέχεια να εκπέμψει σήμα πολιτικής σταθερότητας, στοιχείο που, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν κυβερνητικά στελέχη, θα διαμορφώσει το έδαφος για την προσέλκυση επενδυτών.

Γιατί, μπορεί συχνά πυκνά ο Τσίπρας να διαμηνύει προς κάθε κατεύθυνση ότι αυτή η κυβέρνηση θα είναι κυβέρνηση τετραετίας, ωστόσο γνωρίζει πως αυτή η προοπτική θα κατακτηθεί βήμα-βήμα, τουλάχιστον στην πρώτη αυτή φάση.

Διπλός σχεδιασμός

Το 2016, λοιπόν, αρχίζει με την ψήφιση του ασφαλιστικού, με το οποίο η κυβέρνηση καλείται να υλοποιήσει τη μνημονιακή επιταγή της εξοικονόμησης 1,8 δισ. (1% του ΑΕΠ) από τις δαπάνες που προορίζονται για τις συντάξεις. Προκειμένου η κυβέρνηση να αντεπεξέλθει επικοινωνιακά και πολιτικά στο εσωτερικό (στην κοινωνία αλλά και την κυβερνητική πλειοψηφία), έχει διαμορφώσει έναν διπλό σχεδιασμό, ο οποίος χρυσώνει το χάπι στους 153 βουλευτές και τους εξοπλίζει και με επιχειρήματα απέναντι στους επικριτές της κυβερνητικής πολιτικής:

1 Κόκκινη γραμμή οι κύριες συντάξεις. Σε ό,τι αφορά στενά το ασφαλιστικό, η κυβέρνηση θέτει ως κόκκινη γραμμή τη μη ονομαστική μείωση κύριων συντάξεων (των ήδη καταβαλλόμενων), αλλά δεν μιλά για μη μείωση του συνολικού εισοδήματος των συνταξιούχων.

Με άλλα λόγια, την ώρα που η κυβέρνηση θα δίνει τη «μητέρα των μαχών» για τις κύριες συντάξεις, αναμένεται ότι θα προκύψει έμμεση μείωση του εισοδήματος των συνταξιούχων από τη μείωση των επικουρικών συντάξεων σε συνδυασμό με την αύξηση των εισφορών που επιβλήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο (2% στις κύριες και 6% στις επικουρικές), ενώ οι νέοι συνταξιούχοι θα ξεκινούν από χαμηλότερη βάση.

Γενικά, ενδέχεται να προκύψουν νέα δεδομένα και από τον νέο υπολογισμό των συντάξεων, όπου οι διαφορές που θα προκύψουν θα καλύπτονται με την «προσωπική διαφορά». Μένει επίσης να φανεί, αν από τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές θα επιβληθεί ένα μικρό μαχαίρι στις υψηλές κύριες συντάξεις ή αν θα σωθούν όλες, υψηλές, μεσαίες και χαμηλές. Σε αυτήν την τελευταία περίπτωση η κυβέρνηση επικοινωνιακά θα μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν επέτρεψε να κοπούν οι κύριες συντάξεις.

2 Πλέγμα αναπτυξιακών πρωτοβουλιών και πάταξη της διαφθοράς - φοροδιαφυγής. Ως αντιστάθμισμα σε όποιες επώδυνες παραμέτρους του ασφαλιστικού περάσουν τελικά, η κυβέρνηση έχει προκαταβολικά παρουσιάσει ένα σχέδιο θετικών πρωτοβουλιών και δράσεων που θα ξεδιπλώσει μέσα στο επόμενο εξάμηνο.

Πρωτοβουλίες που έχουν να κάνουν κατά κανόνα με την εκκίνηση της ανάπτυξης και την πάταξη της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, οι οποίες παραμένουν στην κορυφή της πολιτικής αλλά και της επικοινωνιακής στρατηγικής της κυβέρνησης.

Ειδικότερα, στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο της χρονιάς, όπου ο Τσίπρας επιχείρησε να δώσει το στίγμα του σχεδιασμού του πρώτου εξαμήνου του 2016, ανέφερε 11 δράσεις:

◆ Την υλοποίηση του ψηφισμένου νόμου για τις τηλεοπτικές άδειες, που έχει κολλήσει στον ορισμό της νέας διοίκησης του ΕΣΡ λόγω των εσωκομματικών εκλογών της Ν.Δ., η ηγεσία της οποίας καλείται να προτείνει πρόσωπα στη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής.

◆ Την έκδοση Κοινής Υπουργικής Απόφασης για τον έλεγχο στα πλωτά μέσα μεταφοράς υγρών καυσίμων, στο πλαίσιο της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου καυσίμων.

◆ Την κατάθεση 9 νομοσχεδίων, και πιο συγκεκριμένα

✔ του νέου αναπτυξιακού νόμου, ο οποίος θα έχει ως κεντρικό στοιχείο τη δημιουργία αναπτυξιακής τράπεζας (με βάση της το ΕΤΕΑΝ, βλ. και «Π», φ.1.896, σελ.7), η οποία θα αποτελέσει κομβικό πυλώνα για την παραγωγική ανασυγκρότηση,

✔ του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης (νέο σύστημα αξιολόγησης, νέο σύστημα επιλογής προϊσταμένων και νέο πλαίσιο για την κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων),

✔ του σχεδίου νόμου που αφορά τη μεταρρύθμιση στον χώρο της Υγείας με τη θεσμοθέτηση ενός νέου, καθολικού συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας,

✔ του σχεδίου νόμου για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα (μέσα στον Φεβρουάριο),

✔ του νομοσχεδίου για την έρευνα, που αλλάζει τους όρους χρηματοδότησης, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων,

✔ του νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό και την παραγωγή των ιδιωτικών και δημόσιων έργων,

✔ του νομοσχεδίου για την ανάθεση και εκτέλεση δημόσιων συμβάσεων,

✔ του νόμου για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου των καπνικών προϊόντων

✔ και, τέλος, του νομοσχεδίου για την οικειοθελή αποκάλυψη της φοροδιαφυγής, που, όπως είπε ο Τσίπρας, είναι ήδη έτοιμο και θα έρθει στη Βουλή προς ψήφιση κατά προτεραιότητα τον Ιανουάριο. Σε αυτό το τελευταίο ο πρωθυπουργός έδωσε έμφαση απευθύνοντας παράλληλα την προειδοποίηση πως όσοι δεν εκμεταλλευτούν αυτήν την τελευταία ευκαιρία να νομιμοποιήσουν έσοδα, θα αναγκαστούν να πληρώσουν «και με το παραπάνω».

Μάλιστα, στο σημείο αυτό ο πρωθυπουργός έκανε και την αποκάλυψη για το στικάκι με τις 500.000 διεθνείς συναλλαγές που παρέλαβε ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης Μιχάλης Καλογήρου από τον ίδιο τον Ερβέ Φαλτσιανί, ο οποίος είχε παραδώσει στο παρελθόν τη «λίστα Λαγκάρντ» στην κυβέρνηση Παπανδρέου.

Ο Τσίπρας διαβεβαίωσε για την ύπαρξη πολιτικής βούλησης να χτυπηθεί η φοροδιαφυγή και η διαφθορά, ενώ προειδοποίησε για καταιγιστικές εξελίξεις. Την ίδια ώρα, κυβερνητικά στελέχη αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο η νέα αυτή λίστα που αφορά Έλληνες καταθέτες της HSBC να οδηγήσει στην αποκάλυψη μαύρου πολιτικού χρήματος.

3 Ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. Το λεγόμενο παράλληλο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο ως επί το πλείστον αφορούσε διατάξεις που αφορούν την ανθρωπιστική κρίση (όχι μόνο βεβαίως), αποσύρθηκε άρον-άρον με τη δέσμευση ότι θα ξανάρθει στις αρχές του 2016, αλλά η κυβέρνηση προτίμησε να φέρει κάποιες «επείγουσες» διατάξεις του πριν από τη λήξη του 2015: μία δέσμη «πέρασε» με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου την παραμονή των Χριστουγέννων (αφορά δικαιούχους του νόμου για την ανθρωπιστική κρίση, τη φροντίδα ηλικιωμένων και θέματα της χορήγησης ασύλου και μετακίνησης προσφύγων) κι ενδέχεται πριν από την εκπνοή του έτους να υπάρξει ακόμη μία. Ό,τι μείνει ανοιχτό θα έρθει στις αρχές του Ιανουαρίου με τη μορφή νομοσχεδίου.

Ο Τσίπρας, μιλώντας στο Υπουργικό Συμβούλιο, σημείωσε με νόημα (απευθυνόμενος σε μεγάλο βαθμό στο εσωκομματικό ακροατήριο που ζητά την εδώ και τώρα προώθηση του παράλληλου προγράμματος) ότι αυτό το κομμάτι των δεσμεύσεων προς τα στρώματα που εκπροσωπεί η κυβέρνηση ούτε υποτιμάται ούτε ξεχνιέται ούτε αναβάλλεται, αλλά αποτελεί «λυδία λίθο» της κυβερνητικής πολιτικής. Υπενθυμίζεται ότι και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης έχει στείλει το μήνυμα ότι μέσα στο 2016 το μεγαλύτερο μέρος της κυβερνητικής πολιτικής θα αφορά το παράλληλο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και λιγότερο την υλοποίηση μνημονιακών μέτρων.

4 Η ρύθμιση του χρέους και η κόντρα με το ΔΝΤ. Κορυφαίο στην κυβερνητική ατζέντα είναι το θέμα της ρύθμισης του χρέους, από το οποίο η ίδια η κυβέρνηση εξαρτά όλα τα άλλα, δηλαδή την πολιτική της επιβίωση και σταθερότητα και τη δρομολόγηση της ανάκαμψης. Για αυτόν τον λόγο η ρύθμιση του χρέους αποτελεί και το «τυράκι» προς τους βουλευτές εν όψει του ασφαλιστικού.

Η συζήτηση, όπως έχουμε ξαναπεί, έχει ήδη ξεκινήσει στους κύκλους των δανειστών, χωρίς να λείπουν οι εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ Ευρωπαίων και ΔΝΤ. Στο παρελθόν, η κυβέρνηση αναγόρευσε το ΔΝΤ σε «σύμμαχο» λόγω της θέσης του Ταμείου υπέρ του κουρέματος χρέους.

Από τη στιγμή όμως που το ταμείο ευθυγραμμίστηκε με τους Ευρωπαίους στη θέση περί «ελάφρυνσης» (έστω και αν την εννοεί πιο δραστικά), αντί του ονομαστικού κουρέματος, επιμένοντας παράλληλα στις σκληρές «μεταρρυθμίσεις», τρόπον τινά «αχρηστεύτηκε», και η κυβέρνηση άλλαξε στάση προωθώντας την ιδέα της αποχώρησής του από το ελληνικό πρόγραμμα.

Το επόμενο διάστημα και όσο θα φουντώνουν οι σχετικές συζητήσεις για το χρέος, η κυβέρνηση αναμένεται ότι – ανάλογα και με τις επικοινωνιακές ανάγκες – θα αξιοποιήσει και τη συγκεκριμένη «κόντρα», η οποία έχει αποδέκτη και το Βερολίνο, το οποίο θέτει ως προϋπόθεση τη συμμετοχή του ΔΝΤ.

ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ