Ορατή και στην Ελλάδα η έκλειψη ηλίου αύριο Παρασκευή

«Όχι» στις selfie λένε οι επιστήμονες!

Μερικές ώρες πριν από την έλευση της Εαρινής Ισημερίας και την έναρξη της Άνοιξης (που θα συμβεί στις 00:45 της 21ης Μαρτίου), θα έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αστρονομικά φαινόμενα: μία μερική έκλειψη του Ήλιου τις πρωινές ώρες της Παρασκευής, 20ής Μαρτίου.

Η έκλειψη στην Αθήνα θα αρχίσει στις 10.40 το πρωί, θα φτάσει στη
μέγιστη φάση της στις 11.44 και θα ολοκληρωθεί στις 12.50. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι στην Ελλάδα θα καλυφθεί μέχρι και το 40% του ηλιακού δίσκου. Συγκεκριμένα, στην Αθήνα θα καλυφθεί το 31,4%, στη Φλώρινα το 40,7% και στο Ηράκλειο της Κρήτης το 23,6%. Εκτός από την Ελλάδα, η μερική έκλειψη θα είναι ορατή στην Ισλανδία, στην ηπειρωτική Ευρώπη, στη Βόρεια και Ανατολική Ασία, καθώς και στη Βόρεια και Δυτική Αφρική.

Ελάχιστοι θα είναι οι τυχεροί που θα καταφέρουν να παρατηρήσουν την ολική φάση της έκλειψης του Ηλιου, καθώς αυτή θα είναι ορατή μόνο σε ένα στενό πέρασμα στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό, μεταξύ της Νορβηγίας και της Ισλανδίας. Αλλωστε, όπως προκύπτει από τους υπολογισμούς των επιστημόνων, οι πιθανότητες να δει κάποιος μια ολική έκλειψη χωρίς να το επιδιώξει είναι εξαιρετικά μικρές.

«Οι υπολογισμοί που έχουν γίνει εκτιμούν πως ένας άνθρωπος έχει μία πιθανότητα στις 25.000 να παρατηρήσει μία ολική ηλιακή έκλειψη, ενώ η πιθανότητα του ιδίου αυτού ανθρώπου να σκοτωθεί από την πτώση ενός αστεροειδούς είναι μία στις 20.000. Υπάρχει δηλαδή μεγαλύτερη πιθανότητα να σκοτωθείτε από ένα πεφταστέρι παρά να παρατηρήσετε μία ολική έκλειψη του Ηλιου» τονίζει ο επίτιμος διευθυντής του Νέου Πλανηταρίου του Ιδρύματος Ευγενίδου Διονύσης Σιμόπουλος.

H ενεργειακή απώλεια

Ενα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο που αφορά την έκλειψη της Παρασκευής είναι η εκτίμηση των ειδικών ότι η ενεργειακή απώλεια από τα φωτοβολταϊκά συστήματα που έχουν εγκατασταθεί θα φτάσει, πιθανότατα, τα 30.000 MW από το ηλεκτρικό δίκτυο της Ευρώπης. Οπως σημειώνει ο κ. Σιμόπουλος «είναι σαν να κλείνουν ταυτόχρονα 25 με 30 πυρηνικοί αντιδραστήρες στη Γαλλία».

Στην «χορευτική» αυτή πανδαισία των εκλείψεων τρεις είναι πάντοτε οι πρωταγωνιστές που παίρνουν μέρος: ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη και φυσικά μόνο όταν τα τρία αυτά σώματα βρίσκονται σε ευθεία γραμμή, αφού οι ηλιακές εκλείψεις συμβαίνουν όταν η Σελήνη περνάει μπροστά από τον δίσκο του Ήλιου και τον καλύπτει είτε μερικώς είτε ολικώς. Αιτία δηλαδή των ηλιακών εκλείψεων είναι η περιφορά της Σελήνης γύρω από τη Γη και η σκιά που αυτή αφήνει πάνω στον πλανήτη μας.

Η σκιά αυτή αποτελείται από δύο διαφορετικές περιοχές: έναν εσωτερικό κώνο πλήρους σκιάς, που λέγεται «κύρια σκιά» και μια περιοχή μερικής σκιάς, που λέγεται «παρασκιά». Όταν παρατηρούμε μια έκλειψη του Ήλιου από μια περιοχή της Γης στην οποία πέφτει η παρασκιά, η Σελήνη καλύπτει ένα μόνο τμήμα του και τότε λέμε ότι πρόκειται για «μερική έκλειψη» Ήλιου. Όταν όμως κοιτάζουμε τον Ήλιο από μια περιοχή την οποία καλύπτει η πλήρης σκιά της Σελήνης, ο Ήλιος είναι τελείως αθέατος και τότε η έκλειψή του είναι «ολική».

«Παρόλο όμως που η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη μία σχεδόν φορά τον μήνα, δεν έχουμε εκλείψεις κάθε μήνα γιατί απλούστατα οι τρεις πρωταγωνιστές των εκλείψεων πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, να βρίσκονται δηλαδή σε ευθεία γραμμή.

Αν η Σελήνη στη διαδρομή της γύρω από τη Γη περνούσε ακριβώς πάνω σ' αυτή τη γραμμή συνεχώς, τότε θα είχαμε εκλείψεις κάθε μήνα τόσο ηλιακές όσο και σεληνιακές. Η Σελήνη όμως δεν ταξιδεύει με αυτό τον τρόπο, αλλά αντίθετα, στην περιφορά της γύρω από τη Γη, περνάει είτε πιο πάνω, είτε πιο κάτω από την υποθετική αυτή γραμμή. Οταν τα τρία αυτά σώματα δεν βρίσκονται στην ίδια ευθεία, οι σκιές και της Γης και της Σελήνης χάνονται στο Διάστημα και δεν γίνονται εκλείψεις» εξηγεί ο κ. Σιμόπουλος.

Το Νέο Ψηφιακό Πλανητάριο του Ιδρύματος Ευγενίδου θα υποδεχτεί, την Παρασκευή το πρωί, τους μικρούς και μεγάλους που θέλουν να παρακολουθήσουν τη μερική έκλειψη. Από τις 10.30 το πρωί μέχρι τη 1 το μεσημέρι, και εφόσον ο καιρός το επιτρέπει, όσοι επιθυμούν μπορούν να δουν το εντυπωσιακό φαινόμενο με τα τηλεσκόπια που θα εγκαταστήσει η Ενωση Ερασιτεχνών Αστρονόμων. Eπιπλέον, οι αστρονόμοι Νίκος Ματσόπουλος και Αλέξης Δεληβοριάς θα μοιραστούν με το κοινό τις γνώσεις τους και θα απαντήσουν σε ερωτήσεις για το θέμα των ηλιακών εκλείψεων.

Stop στις selfie

Ίσως ακούγεται λίγο υπερβολικό, αλλά μάλλον δεν αξίζει να ρισκάρει κανείς το οτιδήποτε όταν πρόκειται για την όραση του, έστω και αν η επισήμανση δεν αφορά το βαθμό εμφάνισης του φαινομένου στην Ελλάδα. Ο λόγος για την προειδοποίηση των επιστημόνων περί επιβεβλημένης αποφυγής των φωτογραφιών selfie με το βλέμμα προς την (ολική) έκλειψη ηλίου, καθώς υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν σοβαρά προβλήματα στην όραση, ακόμα και τύφλωση.

«Η λήψη φωτογραφιών με φωτογραφική μηχανή ή με iPhone θα μπορούσε να αποβεί τόσο επικίνδυνη, ώστε να κάψει τον αμφιβληστροειδή χιτώνα και να οδηγήσει σε ολική τύφλωση», τόνισε συγκεκριμένα ο Ντάνιελ Χάρντιμαν - ΜακΚάρτνεϊ, κλινικός σύμβουλος στο κολέγιο Οπτομετρίας της Βρετανίας και συνεργάτης του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Μάλιστα σημείωσε ότι τα γυαλιά ηλίου δεν είναι ικανά να προστατέψουν τα μάτια από μια ενδεχόμενη ζημιά, αφού δεν μπορούν να εμποδίσουν πλήρως την ακτινοβολία να εισέρχεται στα μάτια.