Ταλιμπάν του χαβιαριού

Κι ένα τελευταίο για την κακοποίηση εν Μέση Οδώ του Μετσόβιου. Λένε αυτοί που το έκαναν και οι ελάχιστοι (ευτυχώς αυτήν τη φορά) που τους υποστηρίζουν ότι η τέχνη τους, η τέχνη των γκράφιτι, εμπεριέχει μια «δυναμική χωρίς όρια»! Δυναμική χωρίς όρια να σκοτώνει τις άλλες τέχνες και τους έστω φτωχούς συμβολισμούς τους;

Πάντως αυτό το «δυναμική χωρίς όρια» είναι ένα έξοχο δείγμα ενήλικης σκέψης! Θα μπορούσαμε, φέρ’ ειπείν, να πάμε στο Βρετανικό Μουσείο και να βάψουμε τα γλυπτά που έκλεψε ο Ελγιν φιστικί με μοβ πουά για να αποδείξουμε ότι ο φόνος των αγαλμάτων απελευθερώνει απ’ την αντιδραστική καταπίεση που ασκεί στα μέσα μας ο κομφορμισμός του προγονικού.

Αυτό το «χωρίς όρια» με συγκινούσε έκπαλαι, «χωρίς όρια» πήγαν οι ναζί κόσμο και κοσμάκη στο Αουσβιτς, «χωρίς όρια» είναι οι κόσμοι των θεών και οι ζούγκλες των θηρίων. Αντιθέτως, ο πολιτισμός, όπως άλλωστε και η πολιτική προσπαθούσαν πάντοτε να βρουν στα όρια της ελευθερίας του ενός εν σχέσει με την ελευθερία του άλλου τα περιθώρια της συμβίωσης. Κι αν δούμε την ιστορία αυτής της ταξικής πάλης (διότι αυτό είναι η ιστορία των νόμων), βλέπουμε εν τέλει την ιστορία της ανθρωπότητας - και συνεπώς και την ιστορία των τεχνών. Σ’ αυτήν την ιστορία διαπιστώνουμε ότι οι επαναστατικές μεταβάσεις των τεχνών δεν καταστρέφουν τις προηγούμενες εκφάνσεις τους. Συγκρούονται μαζί τους, τις αμφισβητούν, τις απορρίπτουν, τις υπερβαίνουν, αλλά δεν τις καταστρέφουν. ΟΠικάσο δεν κατέστρεψε τον Μιχαήλ Αγγελο, ούτε οι Κλας τον Μπετόβεν. Καταστροφικές με τις τέχνες δεν είναι οι τέχνες,

αλλά οι ταξικές πολιτικές που τις χειραγωγούν. Οταν οι χριστιανοί κατέστρεφαν ναούς και βιβλία, όταν οι εικονοκλάστες κατέστρεφαν εικόνες, όταν οι σταλινικοί έκλειναν εκκλησίες και τις έκαναν στάβλους, όταν οι ναζί έκαιγαν βιβλία και κατέστρεφαν έργα της «παρακμιακής τέχνης», τότε ήταν που θριάμβευε ο σκοταδισμός, ο φανατισμός αλλά και ο ναρκισσισμός - η αυθεντία του υπερφίαλου που μπορεί να δρα «χωρίς όρια». Στη γλίτσα αυτής της «λογικής», που άνθησε στη Μεταπολίτευση αναγορεύοντας τις παρεκβάσεις σε κανόνες(την ελευθεριότητα σε ελευθερία, τον μπαχαλακισμό σε εξέγερση, τον ατομικισμό σε δημοκρατικότητα και άλλα), εισπράττουμε τώρα τον βανδαλισμό ως επαναστατικότητα. Αντιθέτως , όταν, για παράδειγμα, το ΚΚΕ αναρτούσε πολιτικά πανό πάνω στην Ακρόπολη

έκανε μια επαναστατική πράξη που, εκτός των άλλων, τιμούσε και το ίδιο το μνημείο, που δεν είναι κάτι άλλο παρά μια πανηγυρική δήλωση του λαού για το αυτεξούσιόν του. Οταν όμως μαυρίζεις το Μετσόβιο μόνο και μόνο για να κάνεις μια αυτάρεσκη φασαρία που θα σε ηρωοποιήσει μέσα στον μικρόκοσμό σου, δεν προβαίνεις σε κάποια επαναστατική πράξη, δεν κάνεις κάποια πολιτική δήλωση, αλλά επιβάλλεις με τσαμπουκά το έργο σου στους άλλους, θέλουν δεν θέλουν. Πρόκειται για την πεμπτουσία

του μικροαστισμού που προσομοιάζει, σε ένα άλλο επίπεδο, με την ηθική εκείνων που «αποδίδουν δικαιοσύνη» με το κουμπούρι, περιφρονούν τον λαό, τον θεωρούν ανίκανο να εξεγερθεί και αναλαμβάνουν οι ίδιοι να τονυποκαταστήσουν

με τον μηδενιστικό τους μικρομεγαλισμό, ως άλλοι σούπερμαν και μοναχικοί υπερήρωες. Πρόκειται πράγματι για μια κατάσταση «χωρίς όρια», ή μάλλον με ασαφή τα όρια προς τον φασισμό. Οπως των ισλαμοφασιστών που έχουν πάρει σβάρνα και καταστρέφουν ανεκτίμητα μνημεία της ανθρώπινης ιστορίας.

Δεν έχει εστιασθεί η προσοχή μας, αλλά ανάμεσα στα έργα τέχνης που αφανίζονται, αγάλματα, ναοί, ερείπια αρχαίων πόλεων, εκκλησίες και τεμένη, είναι και τα σπάνια δείγματα ενός πολιτισμού των συνόρων.

Από τη Συριακή Δεκάπολη ξεκινώντας και φθάνοντας ως τον Τίγρη και τον Ευφράτη, σ’ όλη τη Μέση και Ανω Μεσοποταμία ο ελληνικός πολιτισμός ωσμώθηκε με τον εγχώριο καθώς και τον περσικό, έτσι ώστε στα ελληνιστικά, τα ρωμαϊκά και τα πρώιμα βυζαντινά χρόνια να παραχθούν εκεί και να μας παραδοθούν μοναδικά στο ύφος τους έργα μεικτής τέχνης, ελληνιστικής και παρθικής. Είχα την τύχη να επισκεφθώ κάποιες απ’ αυτές τις περιοχές και είδα απ’ τις μετόπες περσικών παλατιών να με κοιτούν ελληνικές γοργόνες - σαν μια σπονδή από τους δρόμους των ερήμων στους δρόμους των θαλασσών. Αλλά αυτό που κυρίως είδα ήταν η ιστόρηση του βίου των λαών των συνόρων, τον χωριάτικο βίο και τον εκλεπτυσμένο, τα ίχνη των αρχόντων, των εμπόρων, των γεωργών και των στρατιωτικών. Ελλήνων, Σύρων, Ασσυρίων, Περσών, Αράβων, Κούρδων, Τούρκων -αυτήν τη στιγμή χάνει η ανθρωπότητα απ’ την προίκα της ανεκτίμητους θησαυρούς.

Δεν γνωρίζουμε -οι πολλοί τουλάχιστον- γιατί αυτός ο όλεθρος συμβαίνει με τέτοια μανία και τόση επιμονή σε περιοχές που κατέχουν οι Ταλιμπάν και το ISIS. Γνωρίζουμε ότι το Ισλάμ αποστρέφεται και δεν επιτρέπει τις απεικονίσεις του θεϊκού (όπως άλλοτε και οι χριστιανοί εικονομάχοι), αλλά το Ισλάμ έχει αριστεύσει σε όλες τις τέχνες, απ’ τη ζωγραφική και την εικονογράφηση έως τη μουσική, την αρχιτεκτονική και την ποίηση. Γνωρίζουμε επίσης ότι οι φονταμενταλιστές μουσουλμάνοι γυρίζουν την πλάτη τους σε ό,τι θεωρούν δυτικό, δηλαδή σατανικό, ακόμα κι αν πρόκειται για μουσική απ’ το ραδιόφωνο ή για το κάπνισμα. Ολα αυτά όμως δεν εξηγούν το μένος με το οποίο καταστρέφουν όλα τα έργα τέχνης απ’ την αρχαϊκή εποχή έως και τη μουσουλμανική. Δεν είναι ένα μουσουλμανικό μένος. Δεν είναι ένα χαρακτηριστικό του Ισλάμ.

Η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός που οδηγούν σε κάψιμο βιβλίων,καταστροφή μνημείων και δολοφονίες ανθρώπων (ή για την καταγωγή τους, ή για την πίστη τους, ή προς «παραδειγματισμόν» όλων των άλλων), δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο φασισμός. Κάτι άκρως ειρωνικό για τους φονταμενταλιστές μουσουλμάνους: απ’ όλους τους δυτικούς τρόπους που απεχθάνονται, να υιοθετούν έναν, τον απεχθέστερο!

Κατά τα άλλα (και καλημέρα σας) ο κ. Βενιζέλος, λέει, δεν ξέρει να χειρίζεται κομπιούτερ (και συνεπώς στικάκια Παπακωνσταντίνου ή Λαγκάρντ ήάλλα). Λογικόν! Τα κομπιούτερ γέρνουν...

ο Στάθης στον Ενικό