Μικρός πήγα κι εργάστηκα…

Η ζωή του εξαρτώμενου να είναι χειρότερη από αυτή του εργάτη. Κοινωνικά και εργασιακά. Αυτή ήταν η βασική αρχή όλων των συστημάτων “εργασιακής πρόνοιας”, από τους Νόμους για τους Φτωχούς (μέσα του 19ου αιώνα) μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν. Μία εξοικείωση με την εργασιακή ηθική του καπιταλισμού, κυριολεκτικά, για ένα κομμάτι ψωμί.

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΛΑΛΗΣ

Η συζήτηση που πυροδότησε η ανακοίνωση του υπουργείου Εργασίας περί αρχικής συμφωνίας του με τον πρόεδρο του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου για την απασχόληση ανηλίκων που διαβιούν σε δομές φροντίδας, έφερε στο προσκήνιο του πολιτικού διαλόγου μνήμες από την εποχή του “παιδομαζώματος” της Φρειδερίκης, αλλά και από την σχεδόν αναγκαστική εργασία των… ατίθασων, του όχι και τόσο μακρινού ευρωπαϊκού παρελθόντος. 

Ωστόσο, εκτός της κομματικής αντιπαράθεσης (καλώς έγινε, κατά την άποψη της στήλης, παρά τις ιστορικές αναντιστοιχίες), οι εξαγγελίες για το νέο σχέδιο νόμου της κυβέρνησης στρέφουν αναγκαστικά τα φώτα της δημοσιότητας στην αθέατη πλευρά της εθνικής στρατηγικής για την προστασία των ανηλίκων στη χώρα.

Υπάρχει; Αν ναι, υπό ποιων την μέριμνα και την εποπτεία, καθώς έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι, ιδιαίτερα μετά το 2010, η χώρα ζει σε ένα καθεστώς “αποικιοκρατίας” των διεθνών οργανισμών, χωρίς δυνατότητα χάραξης αυτόνομων πολιτικών προστασίας.

Στο θέμα όμως και πάλι.

“Μήπως η κυβέρνηση βρήκε τρόπο να καλύψει με φθηνό εργατικό προσωπικό τα ξενοδοχεία;”, αναρωτιόταν σε ανακοίνωσή της στις 8 Σεπτεμβρίου η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στον Τουρισμό (poeet.gr/index.php/news/1098-paidia-ftino-ergatiko-dynamiko). 

Μα, είναι νόμιμη η εργασία ανηλίκων από την ηλικία των 15 έως 18 ετών και μάλιστα επίσημα καταγεγραμμένη στα ευρωπαϊκά στατιστικά δεδομένα, θα μπορούσε να απαντήσουν οι της κυβέρνησης, κουνώντας μάλιστα και τις “προοδευτικές” σημαίες της Κομισιόν που βλέπει τις πολιτικές ένταξης των ανηλίκων μόνο υπό το πρίσμα των πολιτικών απασχόλησης.  Αυτό όμως δεν μπορεί να υπερπηδήσει το ηθικό κομμάτι του πράγματος. Ότι δηλαδή είναι κάπως… άκομψο μια κυβέρνηση των…υπέρκομψων, του πατρίς- θρησκεία- ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, να επιφυλάσσει για τα ευάλωτα παιδιά μια θέση φτηνού εργατικού δυναμικού.

Όσον αφορά το τελευταίο, το υπ. Εργασίας δηλώνει σε ανακοίνωσή του ότι οι συμφωνίες με οικονομικούς κλάδους υψηλής έντασης γίνονται “ώστε οι ενήλικες αυτής της κατηγορίας να βρουν ενδιαφέρουσες και. καλοπληρωμένες δουλειές” (η ορθογραφία όπως εμφανίζεται στο πρωτότυπο – ypergasias.gov.gr/o-syriza-perna-se-anotato-epipedo-fake-news-ischyrizomenos-oti-dithen-i-kyvernisi-proothei-tin-paidiki-ergasia-kai-malista-eis-varos-tis-ekpaidefsis-ton-anilikon-paidion/) Ενώ, σε άλλο σημείο της ανακοίνωσης τονίζεται η πρόθεση κατάρτισης προγραμμάτων μαθητείας ώστε αυτά τα παιδιά “να ενταχθούν ομαλά στο χώρο εργασίας που επιθυμούν”.

Το πρώτο ερώτημα που εγείρεται εδώ είναι γιατί τα προγράμματα μαθητείας γίνονται αποκλειστικά- τουλάχιστον προς ώρας- στον κλάδο των ξενοδοχείων; 

Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες επί του θέματος πηγές, έχουμε επαναφορά του μοντέλου κοινωνικής “ένταξης” νέων που προέρχονται από τις δομές, αποκλειστικά μέσω κακοπληρωμένων θέσεων εργασίας. Όπως στο παρελθόν κάποιοι περηφανεύονταν ότι τροφοδοτούσαν με εφήβους μετανάστες τις αγροτικές κοινότητες, στις οποίες υφίσταντο άγρια εκμετάλλευση, σήμερα “απεγκλωβίζουν” τα παιδιά μεγαλύτερα των 16 ετών που ζουν σε δομές φροντίδας ή εκείνα με αναπηρία μέσω της απασχόλησής τους στη βαριά βιομηχανία του τουρισμού.

Εκτός αυτού, εκτός δηλαδή ότι το θέμα της εξόδου από τη φροντίδα δεν έχει σε τίποτα να κάνει με την αποϊδρυματοποίηση, στην περίπτωση των εξαγγελιών της υφυπουργού, κυρίας Μιχαηλίδου,  μάλλον έχουμε να κάνουμε με την επαναφορά του μητσοτακέϊκου δόγματος περί “ψυκτικού από το Περιστέρι”(capital.gr/epikairotita/3581372/domna-mixailidou-ofeiloume-na-bgaloume-ola-ta-paidia-apo-ta-idrumata-stoxos-i-apoidrumatopoiisi). 

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ενώ με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων συνεχίζεται η πρακτική του ιδρυματισμού των ανηλίκων στην Ελλάδα (σε αντίθεση με ό, τι ισχύει στην υπόλοιπη ΕΕ, γεγονός που αποστερεί από  τα συγκεκριμένα παιδιά την ευκαιρία ανάπτυξης των δεξιοτήτων τους κατά την παιδική και προεφηβική τους ηλικία), η κυβέρνηση έρχεται να οριοθετήσει, αν όχι να προδιαγράψει το επαγγελματικό και κατ’ επέκταση κοινωνικό τους μέλλον. 

Με λίγα λόγια, το μέλλον σου είναι να αλλάζεις σεντόνια και να πλένεις πιάτα, λένε στους πιτσιρικάδες των δομών φροντίδας. Προς θεού, δεν είναι ντροπή η δουλειά, ούτε η επαγγελματική κατάρτιση μέσα στο σύστημα.  Ντροπή είναι να θεωρείς προδιαγεγραμμένη την προοπτική ενός νέου ανθρώπου, λόγω της ευαλοτότητας του, χωρίς προηγουμένως να του έχεις δώσει ως Πολιτεία κανένα εφόδιο ώστε να έχει εναλλακτική.

Άλλωστε, στη μη ύπαρξη ενιαίων πολιτικών που θα βοηθούσαν στην ανάπτυξη των γνωσιακών, κοινωνικών και άλλων δεξιοτήτων αναφερόταν μεταξύ άλλων και η Ειδική Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη με τίτλο: “Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα- Διαπιστώσεις και Προτάσεις του Συνηγόρου για την λειτουργία των ιδρυμάτων παιδικής προστασίας”.  

Σύμφωνα με την Έκθεση:

“Η πολιτική των ιδρυµάτων ως προς την παροχή εκπαιδευτικής υποστήριξης στα φιλοξενούµενα παιδιά διαφέρει. Πολλά από αυτά συνεργάζονται συστηµατικά µε σχολεία και µε διαγνωστικούς και υποστηρικτικούς φορείς (…) ή παρέχουν στα παιδιά πρόσθετη εκπαιδευτική υποστήριξη µέσω ειδικών συνεργατών, εθελοντών, συνεργασίας µε φροντιστήρια, κλπ. Ωστόσο, η πολιτική αυτή δεν ακολουθείται από όλα τα ιδρύµατα, µε αποτέλεσµα να µην διασφαλίζεται σε όλα τα παιδιά η παροχή ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών, ή η δυνατότητα συνέχισης της φοίτησης στο λύκειο ή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση”. Ακόμη, σε ότι αφορά την συµµετοχή στην κοινωνική ζωή και τις σχέσεις µε συνοµηλίκους, οι συντάκτες της Έκθεσης υπογραμμίζουν ότι “πολλά ιδρύµατα επιδιώκουν ενεργά την ανάπτυξη δεσµών µε την κοινότητα και σχέσεων των παιδιών µε συνοµηλίκους εκτός ιδρύµατος, την ανταλλαγή επισκέψεων και τη συµµετοχή των παιδιών σε κοινωνικές εξόδους και δραστηριότητες. (…) Ωστόσο η πολιτική αυτή δεν είναι ενιαία και σε ορισµένες περιπτώσεις ιδίως ιδιωτικών και εκκλησιαστικών ιδρυµάτων η κοινωνική ζωή και συµµετοχή των παιδιών παρεµποδίζεται, είτε άµεσα (απαγόρευση) είτε έµµεσα”. Ομοίως, ανομοιογένεια παρατηρείται και στα ζητήματα πρόσβασης στην ενημέρωση και την επικοινωνία, τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες και την επιδίωξη ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων ελεύθερου χρόνου. (Ολόκληρη η Έκθεση, εδώ:  https://www.synigoros.gr/ ).

Τώρα, σε ό, τι αφορά τη μαθητεία,  η κ. Μιχαηλίδου δηλώνει ότι πρόκειται για προγράμματα  που αποσκοπούν οι έφηβοι “να βρουν τι πραγματικά τους ταιριάζει μετά ή και πριν από τις όποιες σπουδές τους” (moneyreview.gr/opinion/47494/ises-eykairies-stin-ergasia-gia-ta-paidia-ton-domon/). 

Τα πράγματα θα μπορούσαν να έχουν όπως ακριβώς τα περιγράφει η υφυπουργός, αν φυσικά μιλούσαμε για μια πραγματικά ριζοσπαστική πολιτική στον τομέα της προστασίας ανηλίκων στην Ελλάδα, αλλά κι αν η ίδια δεν αποτελούσε μέλος μιας κυβέρνησης που χωρίς ενδοιασμό έχει αποκαλύψει τον ταξικό προσανατολισμό της στο ζήτημα της επαγγελματικής εκπαίδευσης, όταν τον περασμένο Νοέμβριο, σε νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας αυτή τη φορά, επεδίωκε  να παραδώσει πλήρως την Επαγγελματική Εκπαίδευση στις ανάγκες της αγοράς και να προωθήσει την ανήλικη μαθητεία, δημιουργώντας ανειδίκευτους, κακοπληρωμένους ή εργαζόμενους αμισθί τεχνίτες μέσω του “μεταγυμνασιακού επιπέδου”. 

Σε τι λοιπόν  διαφέρει η πολιτική-δώρο της κυρίας Κεραμέως προς τις επιχειρήσεις από αυτή της κυρίας Μιχαηλίδου; Κάτω από την ίδια ομπρέλα των ακριβών ξενοδοχείων διαμονής του κυρίου Μητσοτάκη δεν βρίσκονται κι οι δυο; (nostimonimar.gr/nomoschedio-epaggelmatikis-ekpaideysis-kai-katartisis-kke/)

***

Όπως γράψαμε προηγουμένως, η έξοδος από τη φροντίδα δεν σχετίζεται με την αποϊδρυματοποίηση. Αυτό, η κυβέρνηση κάνει πως δεν το βλέπει. Τι κι αν οι επιστήμονες που ασχολούνται ενεργά με το πεδίο το υπογραμμίζουν σε κάθε ευκαιρία επί σειρά ετών; Το επιτελικό κράτος του κ. Μητσοτάκη, τους αγνοεί επιδεικτικά και περί άλλων τυρβάζει. Όπως έκαναν κι οι προηγούμενοι.  

Μικρές, τεχνικές διευκολύνσεις (όπως η νομοθετική πρόβλεψη για τις στέγες ημιαυτόνομης διαβίωσης) ίσως και λόγω της πρεμούρας να εισπραχθούν οι δεσμευμένοι για την αποϊδρυματοποίηση πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης· κατ’ ουσίαν όμως τίποτα.  

Τα ίδια συμφέροντα, οι ίδιες κατεστημένες αντιλήψεις, οι ίδιες περσόνες από τον πολιτικό, εκκλησιαστικό και επιχειρηματικό χώρο που χτίζουν το κοινωνικό τους προφίλ πάνω στις πλάτες των “αοράτων”· οι ίδιοι θύλακες εξουσίας που συνεχίζουν και χαϊδεύουν ένα σύστημα που βυθίζει χιλιάδες νέους και εφήβους στα λιμνάζοντα νερά των ιδρυμάτων, των αστυνομικών τμημάτων και των νοσοκομείων, πετώντας τα στη συνεχεία  στα βαθιά νερά του μεροκάματου, χωρίς σωσίβιο. Χωρίς εφόδια. Χωρίς προοπτική.

Άραγε, θα φέρονταν  έτσι σε παιδιά που διαβιούν με τη φυσική τους οικογένεια; Αν κρίνουμε από την ΕΒΕ της κ. Κεραμέως, το ρατσιστικό μένος εναντίον πεντάχρονων αλλοδαπών από τους κατ’ εξακολούθηση χαφιέδες της ΝΔ, αλλά και την κυνικότητα με την οποία ο κ. Μητσοτάκης εφαρμόζει πολιτικές που οξύνουν τις κοινωνικές ανισότητες, η απάντηση δίχως άλλο είναι θετική. 

Κι αν αυτά ισχύουν για τους…προστατευμένους νέους της χώρας, αλήθεια, τι περιμένει τους απροστάτευτους; Φαντάζεστε; Μάλλον, ναι. Για αυτό και θα επανέλθουμε.

https://www.imerodromos.gr/