Είναι πρωινό Κυριακής, 16 Απριλίου 1895 στο Μεσολόγγι. Στη λιμνοθάλασσα κάνει τον συνηθισμένο πρωινό του περίπατο ο Χαρίλαος Τρικούπης. Θα επιστρέψει στο σπίτι του, το αρχοντικό των Τρικούπηδων, και εκεί θα μείνει όλη την ημέρα. Το βράδυ καθισμένος στο γραφείο του περιμένει με στενούς συνεργάτες τη λαϊκή ετυμηγορία.
Η ώρα πήγε δέκα. Στους τέσσερις από τους πέντε δήμους του
νομού πρώτος βουλευτής βγαίνει ο Λεωνίδας Δεληγιώργης, δεύτερος ο Τρικούπης με 171 ψήφους μπροστά από τον Γουλιμή που έρχεται τρίτος.
Ο δήμος που μένει ακόμη είναι ο δήμος του Γουλιμή, η Ωλένεια, με πρωτεύουσα τη Σταμνά. Το τηλεγράφημα για την Ωλένεια αργεί να έρθει και η αγωνία κυριεύει τα πρόσωπα. Ήρθε τελικά και το διάβασμα του έφερε την παγωνιά.
Η Ωλένεια δίνει στον Γουλιμή τρεις ψήφους παραπάνω από τον Τρικούπη... Η εκλογή χάνεται για τρεις ψήφους... Ο Τρικούπης ηττήθηκε... Νεκρική σιγή...
Ήταν η φωνή του Τρικούπη που θύμισε τη ζωή: «Λοιπόν κύριοι, τελειώσαμε», είπε, καθώς σηκώθηκε απ' το γραφείο του. Και αφού ευχαρίστησε τους ανθρώπους του, βαδίζοντας προς την πόρτα γύρισε και καληνύχτισε έτσι: «Ανθ’ ημών Γουλιμής. Καληνύχτα σας».
Γεγονότα γνωστά, γιατί πολλοί ασχολήθηκαν με τις εκλογές της 16ης Απριλίου 1895 και περισσότεροι με την προσωπικότητα του Χαριλάου Τρικούπη. Ο άγνωστος, όμως, παρά τη δημοσιότητα του από τη φράση του Τρικούπη, είναι ο Γουλιμής.
Επειδή συνδέθηκε με την ήττα του μεγάλου πολιτικού στις κρίσιμες εκείνες εκλογές, αντιμετωπίσθηκε σχεδόν από όλους απαξιωτικά. Αυτή η απαξίωση δεν επέτρεψε την ενασχόληση με το πρόσωπό του, με φυσικό επακόλουθο την άγνοια, αλλά και πολλές λαθεμένες αντιλήψεις γι' αυτόν.
«Αμαξάς απ’ το Μεσολόγγι», «κάποιος κομματάρχης που εγκατέλειψε τον Τρικούπη σε εκείνες τις εκλογές», «ένας άξεστος χωρικός» είναι κάποιες από αυτές. Η ιστορία βέβαια δεν είναι οι συναισθηματικές ή οι προσωπικές αντιλήψεις, ούτε οι εύκολοι και οι αστήρικτοι χαρακτηρισμοί για πρόσωπα και γεγονότα.
Ποιος πραγματικά ήταν ο Γουλιμής της περίφημης φράσης;
Ο Μιλτιάδης Γουλιμής, διότι περί αυτού πρόκειται, ούτε αμαξάς υπήρξε, ούτε άξεστος και αγράμματος ήταν, αλλά και η σχέση του με τον Τρικούπη έχει και αυτή την ιστορία της.
Ήταν γόνος οικογένειας αρχοντικής που μαρτυρείται στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου (τώρα Αγρινίου) από το 1637, ηπειρωτικής καταγωγής, η οποία διακρίθηκε στα γράμματα (Γεράσιμος, Φραγκίσκος, Αναστάσιος Γουλιμής), στους αγώνες του έθνους και την πολιτική. Προπάππους του Μιλτιάδη Γουλιμή ήταν ο Γεώργιος Γουλιμής ή Λαχούρης, αρματολός στο Αγγελόκαστρο, ο οποίος στα Ορλωφικά ηγήθηκε με τους Γριβαίους της επανάστασης στη Δυτική Στερεά και έπεσε ηρωικά στη μάχη του Αγγελοκάστρου στις 3 Μαΐου 1770. Στη μάχη αυτή έπεσε και ο αδελφός του Χρήστος Γουλιμής. Το κεφάλι του Λαχούρη καθώς και των Γριβαίων παλουκώθηκαν για φρονηματισμό σε κεντρικό δρόμο του Αγγελοκάστρου.
Και από τον Αγώνα του 1821 δεν έλειψε η συγκεκριμένη οικογένεια. Ο Γεώργιος Γουλιμής, πατέρας του Μιλτιάδη, πολέμησε επικεφαλής χωριανών του με τον Δημήτριο Μακρή και διακρίθηκε και στις τρεις πολιορκίες του Μεσολογγίου. Τα αδέλφια του Κώστας και Πέτρος Γουλιμής έπεσαν ο πρώτος στη μάχη της Κλείσοβας και ο δεύτερος στην Έξοδο.
Ο Γεώργιος Γουλιμής μετά την απελευθέρωση πολιτεύθηκε. Χρημάτισε βουλευτής Αιτωλίας (1844-1847) και Μεσολογγίου (1850-1853, 1853-1856). Ήταν ένας επώνυμος της εποχής του. Αυτό φαίνεται άλλωστε και από τη φιλοξενία που παρέσχε στο Αγγελόκαστρο, στις 8 Αυγούστου 1873, στον Πρώσο δούκα του Σαξ - Μάϊνιγκεν (ομόσπονδου γερμανικού κρατιδίου), στρατάρχη και αντιβασιλιά αργότερα, όπως μας θυμίζει αφιερωματική φωτογραφία του φιλοξενηθέντος στον οικοδεσπότη που έχουμε στα χέρια μας. Ο Γεώργιος Γουλιμής πέθανε τον Ιούλιο του 1876 και η Αθηναϊκή εφημερίδα "Εφημερίς" στις 23.7.1876 δημοσίευσε νεκρολογία του: « Εν Αγγελοκάστρω της Αιτωλίας απεβίωσε προ ολίγων ημερών ο Γεώργιος Γουλιμής. Εκλεγείς πολλάκις βουλευτής, πολλαχώς ωφέλησε την επαρχίαν του».
Από την ίδια οικογένεια ήταν και ο αγωνιστής Πάνος Γουλιμής, μέλος της Συνέλευσης του Μεσολογγίου (4.11.1821) υπό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και έπαρχος Απόκουρου (Τριχωνίδας) το 1825.
Κλάδος αυτής της Αγγελοκαστρίτικης οικογένειας των Γουλιμήδων ήταν οι Γουλιμήδες της Κατοχής, της Γουριάς και του Μεσολογγίου, οι οποίοι κατοίκησαν στα μέρη αυτά μετά το 1750 ύστερα από αγορές που έκαναν εκεί σύμφωνα με συμβόλαια της εποχής. Αυτή ήταν η οικογένεια του Μιλτιάδη Γουλιμή, το αρχοντικό σπίτι της οποίας σωζόταν στο Αγγελόκαστρο μέχρι το 1977.
Ο ίδιος γεννήθηκε το 1844 στο Αγγελόκαστρο. Με την οικονομική άνεση της οικογένειάς του σπούδασε νομικά στο Παρίσι και ύστερα δικηγορούσε στο Μεσολόγγι. Πολιτεύθηκε στις εκλογές της 4/16.1.1887 με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη και εξελέγη βουλευτής Μεσολογγίου (1887-1890).
Με τον Τρικούπη δεν τον συνέδεε μόνον πολιτική αλλά και οικογενειακή φιλία. Η γυναίκα του, Ασπασία Σωτηροπούλου, ήταν Μεσολογγίτισα, γόνος της οικογένειας του πεσόντος κατά την Έξοδο στρατηγού Σωτηρόπουλου. Ο Τρικούπης είχε φιλοξενηθεί στο αρχοντικό των Γουλιμήδων στο Αγγελόκαστρο πολλές φορές - κατά μαρτυρίες των θυγατέρων του Μ. Γουλιμή - και σωζόταν ευχετήρια κάρτα του Τρικούπη «τη εριτίμω κυρία Γουλιμή» στα χέρια του αποβιώσαντος εγγονού του Μ. Γουλιμή, Γεωργίου Τριανταφύλλου του Σπυρίδωνος (από την κόρη του Βασιλική), την οποία ο δεύτερος επέδειξε στον γράφοντα.
Στις κρίσιμες εκλογές τον Απρίλιο του 1895 ο Μ. Γουλιμής επρόκειτο να είναι πάλι με τον Τρικούπη. Έτσι πίστευε και επιθυμούσε. Τι συνέβη όμως; Είναι γνωστό ότι το κλίμα για τον Τρικούπη σε εκείνη την κρίσιμη εκλογική μάχη ήταν πέρα για πέρα αρνητικό. Ο τύπος της εποχής θεωρούσε βέβαιη την ήττα του.
Μέσα σε αυτή την δύσκολη κατάσταση ήρθε και προστέθηκε και ένα σοβαρό πρόβλημα στην Αιτωλοακαρνανία. Ο δήμαρχος του Αιτωλικού Επαμεινώνδας Μπέλιας αξίωσε από τον Τρικούπη να μην συμπεριλάβει στον συνδυασμό του τον Μ. Γουλιμή. Γιατί όμως;
Παλιές διενέξεις και ανταγωνισμοί, μια αντιπαλότητα και φιλονικία του με τον Γουλιμή από τον καιρό που ο δεύτερος ήταν βουλευτής, βρήκαν τον κατάλληλο καιρό να πάρουν ικανοποίηση. Απείλησε πως αν μπει στο συνδυασμό ο Γουλιμής, να μην υπολογίζονται αυτός και οι ψήφοι του στο Αιτωλικό.
Ο Τρικούπης στη δεινή πολιτική κατάσταση που βρισκόταν υπέκυψε στην αξίωση του δημάρχου, γιατί πείστηκε ότι οι ψήφοι του Αιτωλικού του Μπέλια ήταν περισσότερες από αυτές της Ωλένειας του Γουλιμή. Και έτσι παρά την επιμονή του Γουλιμή να είναι και αυτή τη φορά στον συνδυασμό, ο Τρικούπης αρνήθηκε.
Βέβαια σε άλλες εποχές, ούτε θα το σκεπτόταν κανείς να αξιώσει από τον Χαρίλαο Τρικούπη να αποδέχεται τέτοιες συζητήσεις και διλήμματα στη δική του εκλογική περιφέρεια. Ωστόσο κατάληξη αυτής της αποδοχής ήταν η άρνησή του στον Γουλιμή.
Βαθιά πικραμένος ο Γουλιμής αντέδρασε. Προχώρησε στον αντίπαλο συνδυασμό του Θεόδωρου Δηλιγιάννη. Έγραψε τότε η «Ακρόπολις» ότι η κίνηση αυτή του Γουλιμή ίσως αποβεί μοιραία για τον Τρικούπη. Και πραγματικά η μεγάλη δημοτικότητα του Γουλιμή στην περιοχή, η αντίδραση των εκλογέων στον απρόσμενο αποκλεισμό του από τον Τρικουπικό συνδυασμό, δεν εκτιμήθηκαν σωστά και υπερτέρησαν των ψήφων του Αιτωλικού.
Από τους πέντε δήμους της εκλογικής του περιφέρειας ο Χαρίλαος Τρικούπης πλειοψήφησε στους τέσσερις, υστέρησε όμως του Μιλτιάδη Γουλιμή στον δήμο Ωλένειας και το τοπικό αυτό αποτέλεσμα ανέτρεψε το τελικό. Οι τρεις μόλις ψήφοι (3009-3006) στάθηκαν ικανές - με τρεις πάλι λέξεις ! - να δώσουν το αποτέλεσμα: « Ανθ’ ημών Γουλιμής».
Η φράση αυτή έδειχνε σίγουρα την πικρία, το παράπονο, έδειχνε όμως και το σεβασμό του Χ. Τρικούπη στη λαϊκή ετυμηγορία. Δεν ήταν η προσωπικότητα του μεγάλου πολιτικού τέτοια, ώστε να θεωρήσουμε ότι τα λόγια του αυτά υποδήλωναν υπεροψία έναντι του Μ. Γουλιμή.
Όχι, βέβαια, ότι ο Μ. Γουλιμής ήταν πολιτικός του μεγέθους του Χ. Τρικούπη - αλλοίμονο! - αλλά η προσωπικότητά του και η πλούσια πολεμική και πολιτική προσφορά της οικογένειάς του σίγουρα δεν επέτρεπαν υπεροπτική, ειρωνική, ή χλευαστική κρίση από έναν πολιτικό του ήθους του Χ. Τρικούπη, συμπατριώτη του και παλαιό πολιτικό φίλο, αλλά ούτε και από άλλον.
Ωστόσο είναι αναντίρρητο το γεγονός ότι το Ελληνικό κοινοβούλιο σε κρίσιμες για τη χώρα περιστάσεις στερήθηκε τον πιο ολοκληρωμένο πολιτικό του 19ου αιώνα, τον Χ. Τρικούπη, και ένα μερίδιο της ευθύνης βαραίνει τον Μ. Γουλιμή. Υπό το κράτος συναισθημάτων απογοήτευσης, πικρίας και παραπόνου μετά την άρνηση του Τρικούπη να τον συμπεριλάβει στον συνδυασμό του, δεν διείδε την κρισιμότητα των καιρών και προσχώρησε στον αντίπαλο.
Θυμική αντίδραση; Γινάτι; Ωφελιμισμός και καιροσκοπισμός; Όπως και να έχει η αλήθεια, αφού το ανάστημα του επτά φορές διατελέσαντος πρωθυπουργού της χώρας και πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη και η κρισιμότητα των εκλογών του 1895 δεν στάθηκαν ικανά να παραμερίσουν τα συναισθήματα του Γουλιμή, όχι άδικα η ιστορία έκρινε ότι με την επιλογή του αυτή ο Γουλιμής έβλαψε την πατρίδα. Αλλά πόσοι πολιτικοί την έβλαψαν και την βλάπτουν…
Για να είμαστε όμως δίκαιοι με την ιστορία πρέπει να γνωρίζουμε ότι, όχι πολύ αργά, «αποζημίωσε» την ιστορία και την πατρίδα για το λάθος του πατέρα, ο γιος, ο Γεώργιος Γουλιμής με τη θυσία του.
Σπούδαζε στο Παρίσι και στον αγώνα της Ελλάδος το 1910-1913 για την απελευθέρωση του αλύτρωτου ελληνισμού από τους Τούρκους προσήλθε εθελοντής στην επιστράτευση που έγινε από 7 έως 30.10.1910. Ως έφεδρος αξιωματικός έπεσε ηρωικά στις μάχες του Μπιζανίου, τον Ιανουάριο του 1913. Μάλιστα, η εφημερίδα της Αθήνας "ΣΚΡΙΠ" στις 8.2.1913 δημοσίευσε μαζί με την φωτογραφία του νεκρολογία στην οποία εξαίρεται η ένδοξη καταγωγή του (βλ. στο βιβλίο μας, Το Αγγελόκαστρο της Αιτωλίας, τόμ. Α΄, σελ.175).
Γράφτηκε ότι οι Μεσολογγίτες πίεσαν τον Μ. Γουλιμή να παραιτηθεί από το βουλευτικό αξίωμα, ώστε να μεθοδεύσουν εκλογή του Χ. Τρικούπη. Ίσως ο Μ. Γουλιμής να διαμήνυσε μια τέτοια πρόθεση προς την Τρικουπική παράταξη, προφανώς όμως συνάντησε την άρνηση του Χ. Τρικούπη, ο οποίος μέχρι τις αρχές Μαΐου ήταν ακόμη στην Ελλάδα.
Δεν είναι όμως σίγουρο ότι γνωστοποίησε την πρόθεσή του αυτή και εγγράφως τόσο προς τον ίδιο τον Χ. Τρικούπη όσο και προς την Βουλή. Κάτι τέτοιο δεν προκύπτει, ως τώρα, ούτε από τα πρακτικά της Βουλής του έτους 1895 ούτε από τον τύπο της εποχής (Εστία, Εφημερίς, Ακρόπολις, Άστυ κλ.π.).
Ο Χ. Τρικούπης στις 5 Μαΐου 1895 αναχωρεί στο εξωτερικό και εγκαθίσταται στις Κάννες, ενώ η Βουλή στις 27 του ίδιου μήνα επικύρωσε το έγκυρο της εκλογής Μεσολογγίου και τους βουλευτές Λεων. Δεληγιώργη και Μ. Γουλιμή.
Περίπου ένα χρόνο μετά, στις 17 Μαρτίου 1896, ο Χαρίλαος Τρικούπης εκλέγεται σχεδόν παμψηφεί βουλευτής στην επαρχία Βάλτου Ακαρνανίας κατά τις αναπληρωματικές εκλογές, ύστερα από υποψηφιότητα που κατέθεσαν πολιτικοί του φίλοι.
Ήταν η τελευταία πικρή ικανοποίηση για τον μεγάλο πολιτικό… Λίγες ημέρες αργότερα, το Σάββατο 30 Μαρτίου 1896, αφήνει την ύστατη πνοή του στις Κάννες. Στις 9 Απριλίου η σορός του μεταφέρθηκε στην Αθήνα και δύο ημέρες μετά κηδεύτηκε στο Α΄ νεκροταφείο.
Στο τέλος του ίδιου χρόνου, το 1896, πέθανε και ο Μιλτιάδης Γουλιμής και ετάφη στο μοναστήρι του Παντοκράτορα στο Αγγελόκαστρο. Άφησε απογόνους πέντε παιδιά. Τον προαναφερθέντα Γεώργιο, τη Μαρία (σύζυγο Γρηγορίου Καράτσαλου), την Αρσινόη (σύζυγο Κωνσταντίνου Λέλου), τη Βασιλική (σύζυγο Σπυρίδωνος Τριανταφύλλου) και την Ελπίδα (σύζυγο Χαρίλαου Λάσκαρη).
Εμείς, σήμερα, εκατόν είκοσι χρόνια μετά, με διαφορετικές εμπειρίες, δυσκολευόμαστε να ερμηνεύσουμε πλήρως εκείνα τα γεγονότα, τα πρόσωπα και τα πάθη. Τα χρόνια που πέρασαν είναι πολλά και οι δρόμοι του παρελθόντος είναι κι αυτοί καμιά φορά σκοτεινοί. Ας μας φωτίζουν όμως οι αλήθειες που φαίνονται, η γνώση και τα διδάγματα της έρευνας, η ίδια η πραγματικότητα και η ζωή, όπως χρωματίστηκαν απ’ τους ανθρώπους και τις πράξεις τους.
Ευθύμιος Πριόβολος*
http://aggelokastro-news-aggelokastro.blogspot.gr/
*Ο Ευθύμιος Ανδρ. Πριόβολος γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο της Αιτ/νίας. Σπούδασε Θεολογία και Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και παρακολούθησε επί διετία μεταπτυχιακά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. Εργάζεται ως Διευθυντής σχολείου στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Είναι συγγραφέας,μέλος διαφόρων επιστημονικών σωματείων και αρθρογραφεί στον τοπικό και επαρχιακό τύπο.
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου