Η αλλόκοτη επανάσταση του Γουδή, που την γνώριζαν όλοι

του Δημήτρη Καμπουράκη
Οι συνωμότες αξιωματικοί συνεδρίαζαν ανοικτά επί έναν χρόνο, είχαν εφημερίδα όπου έγραφαν τις απόψεις τους και αρνούνταν από πολύ νωρίτερα να υπακούουν σε διαταγές του βασιλιά και του πρωθυπουργού.
Όταν πήγαιναν για να στασιάσουν, ο συγκεντρωμένος κόσμος τους φώναζε «καλή επανάσταση».

Η στρατιωτική επανάσταση του 1909, γνωστή ως επανάσταση του Γουδή καθώς εκεί συγκεντρώθηκαν οι επαναστάτες αξιωματικοί και υπαγόρευσαν τους όρους τους στην κυβέρνηση και τον βασιλέα, ήταν αυτή που δημιούργησε τη μεγάλη Ελλάδα του 20ου αιώνα. Διέλυσε το παλιό κομματικό σύστημα, έφερε από την Κρήτη τον Ελευθέριο Βενιζέλο, αναδιοργάνωσε και εξόπλισε το στράτευμα που σε τρία χρόνια ήταν έτοιμο για τους βαλκανικούς πολέμους και έφερε γενικό εκσυγχρονισμό στη χώρα.

Το άκρως ενδιαφέρον γι αυτή την επανάσταση ήταν πως δεν επρόκειτο για αποτέλεσμα της δράσης μιας κλειστής συνωμοτικής ομάδας όπως θα ταίριαζε άλλωστε σε αξιωματικούς, αλλά ότι επρόκειτο για ένα κοινό μυστικό που γνώριζε ολόκληρη η πρωτεύουσα, από τον βασιλιά μέχρι τον τελευταίο λούστρο του Ζαππείου. Το εκπληκτικότερο ήταν ότι η επανάσταση προετοιμαζόταν σχεδόν δημοσίως για σχεδόν έναν χρόνο, δίχως οι απειλούμενοι απ’ αυτήν να πάρουν κανένα μέτρο για να την προλάβουν ή να την καταστείλουν. Μόνο τις δυο τελευταίες μέρες πήγαν κάτι να κάμουν, αλλά ήταν πια αργά.

Και πως άλλωστε να μείνει κρυφό ένα επερχόμενο στρατιωτικό κίνημα όταν ο περίφημος Στρατιωτικός Σύνδεσμος που το οργάνωνε είχε ως μέλη του 1268 αξιωματικούς του στρατού ξηράς και 132 του ναυτικού; Αυτοί αποτελούσαν τα τέσσερα πέμπτα του στρατού και τα εννέα δέκατα του ναυτικού. Οι συνεδριάσεις του Συνδέσμου γίνονταν στα σπίτια των αρχισυνομωτών και κυρίως του Πάγκαλου, ενώ η κίνηση διέθετε και εφημερίδα στην οποία οι αξιωματικοί έγραφαν τις απόψεις τους περί του τι μέλλει γενέσθαι στην πατρίδα. Ήταν η εφημερίδα «Χρόνος» του Κωστή Χαιρόπουλου.

Ήταν μάλιστα τόσο γνωστό ότι ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος θα κινηθεί κατά της κυβέρνησης και του Βασιλιά, που το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου που άρχισαν να μαζεύονται στο Γουδί, οι δρόμοι προς το στρατόπεδο είχαν γεμίσει κόσμο που τους επευφημούσε. Μεγάλες ομάδες αξιωματικών με τον Ζορμπά επικεφαλής ανηφόριζαν προς το στρατόπεδο, με τους συγκεντρωμένος να τους χειροκροτούν και να τους εύχονται «καλή επανάσταση». Είναι κι αυτό ένα από τα παράδοξα της ελληνικής ιστορίας.

Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος δημιουργήθηκε τον Οκτώβρη του 1908 και έκανε την επανάσταση τον δεκαπενταύγουστο του 1909, άρα λειτουργούσε επί δέκα μήνες. Ο Βασιλιάς, ο πρωθυπουργός Θεοτόκης, οι υπουργοί και το επιτελείο φυσικά γνώριζαν τα πάντα, απλώς ήλπιζαν ότι οι κινηματίες αξιωματικοί θα το μετάνιωναν ή ότι θα έβαλαν κατά της κυβέρνησης όχι όμως και κατά του στέμματος στο οποίο θα έμεναν πιστοί. Μόνο λίγες βδομάδες πριν ξεσπάσει η κίνηση, ο Γεώργιος Θεοτόκης παρέδωσε την πρωθυπουργία στον Ιωάννη Ράλλη που ήταν πιο επιθετικός και αποφασιστικός, ελπίζοντας ότι αυτός θα αντιμετωπίσει τους στρατιωτικούς, πλην τα πράγματα είχαν πάρει πια τον δρόμο τους.

Ο Ράλλης έστειλε έναν ταγματάρχη να πάει απρόσκλητος σε μια συνεδρίαση του Συνδέσμου και να προσπαθήσει να περάσει ένα υπόμνημα υπέρ του βασιλέως, αλλά οι συνάδελφοι του τον πλάκωσαν στις κλωτσιές και τον έδιωξαν. Σε άλλη συνεδρίαση παρουσιάστηκε αιφνιδιαστικά ο φρούραρχος Αθηνών Σχινάς, αλλά ο ιδιοκτήτης του σπιτιού Χατζημιχάλης έβγαλε το πιστόλι του και τον διέταξε να φύγει διότι παραβίαζε το οικογενειακό του άσυλο. Την ώρα που συνόδευαν έξω τον φρούραρχο με το πιστόλι στον κρόταφο, οι υπόλοιποι έδερναν με κλωτσιές και μπουνιές τον υπασπιστή του ίλαρχο Μπενηψάλτη, επειδή τον θεωρούσαν ρουφιάνο.

Ο πρωθυπουργός Ράλλης περιμένοντας από μέρα σε μέρα την κίνηση του Συνδέσμου, μετέθεσε σε μονάδες της επαρχίας τους αρχηγούς του αλλά κανένας τους δεν πήγε. Συνέλαβε και δυο λοχαγούς, αλλά ο Πάγκαλος εισέβαλε μέρα μεσημέρι στο τμήμα μεταγωγών στο Ρουφ και τους απελευθέρωσε απ’ τη φυλακή δίχως κανένας να τον σταματήσει. Δεν υπήρχε πια επίσημη ιεραρχία στο στράτευμα, ήταν ολοφάνερο.

Η τελευταία διαταγή του Ράλλη ήταν τη βραδιά της επανάστασης, όταν οι αξιωματικοί μαζεύτηκαν στο Γουδί. Ο πρωθυπουργός διέταξε τον υπουργό Άμυνας «να κανονιοβοληθούν», αλλά εκείνος αρνήθηκε. Άλλωστε, με τι να τους βομβάρδιζαν, όλα τα κανόνια τα είχαν οι επαναστάτες. Τότε η κυβέρνηση παραιτήθηκε και ο βασιλεύς, για να παραμείνει στη θέση του, δέχτηκε όλα τα αιτήματα των επαναστατών. Η επανάσταση είχε επικρατήσει πλήρως.

από τη στήλη Μία σταγόνα ιστορία