Κόμματα: θεσμοί πατρωνίας και όχι δημοκρατίας

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Το ξύπνημα της κοινωνίας των πολιτών στηρίζεται στην παραδοχή ότι τα ελληνικά κόμματα δεν είναι θεσμοί της δημοκρατίας, έστω και στην κοινοβουλευτική της μορφή, αλλά αποκλειστικά θεσμοί πατρωνίας. Άρα οποιαδήποτε πρωτοβουλία από την κοινωνία των πολιτών τείνει στην χειραφέτηση κινηματικών ή ακτιβιστικών δράσεων από τα κόμματα, ώστε να απαλλαγεί η πολιτική συμπεριφορά από στάσεις πατρωνίας. Τα κόμματα της αριστεράς, πιο ευαίσθητα στο ζήτημα αυτό, δείχνουν να αντιλαμβάνονται το αίτημα των καιρών και περισσότερο ή λιγότερο διπλωματικά αναδιπλώνονται σε ότι αφορά στο «καπέλωμα», που πριν από λίγο καιρό αποτελούσε κατάδηλο στοιχείο της στρατηγικής τους. Τα κυβερνητικά κόμματα βρίσκονται ούτως ή άλλως πλέον έξω από την κοινωνία. Ο χώρος των τελευταίων βρίσκεται ....

στις επιμέρους παραδοσιακές καθεστωτικές δομές και πουθενά αλλού. Η κοινωνία τους έχει απορρίψει, αλλά οι ίδιοι δεν το γνωρίζουν περιμένοντας να το διαπιστώσουν στην κάλπη, αλλά και εκεί φροντίζουν και θα φροντίσουν να ερμηνεύσουν το αποτέλεσμα με τον κανόνα του δικομματισμού και όχι με τον γνώμονα της γνήσιας πολιτικής νομιμοποίησης. Εστιάζουν και θα εστιάσουν στην σχετική διαφορά των ποσοστών τους και όχι στους επιμέρους ποιοτικούς συντελεστές, που ουσιαστικά ορίζουν την πολιτική νομιμοποίηση στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες.

Κανείς δεν εμπιστεύεται το ΠΑΣΟΚ και την ΝΔ, αλλά οι ηγεσίες και τα στελέχη τους αρκούνται στο ότι η προπαγάνδα τους είναι ικανή να τους εμφανίζει ως το μικρότερο κακό για την κοινωνία. Στις επόμενες εκλογές αυτό θα είναι το λανθάνον μήνυμα: επιλέξτε το μικρότερο κακό. Και το επιμύθιο θα είναι ότι μια κι ο δικομματισμός δεν μπορεί παρά να κυβερνήσει με κάποια μορφή, δεν έχετε παρά να εκφράσετε την ψήφο ανοχής σας στον έναν ή στον άλλο πόλο του, παρότι αποδείχθηκε περίτρανα ότι το δίπολο της διαφθοράς και της διαπλοκής οδήγησε την χώρα στην σημερινή περιπέτεια.

Ο ένας πόλος κατηγορεί τον άλλον για την πτώχευση της χώρας, αλλά η αλήθεια είναι ότι στην πραγματικότητα πτώχευσε το καθεστώς πατρωνίας, την μεταπολίτευση του οποίου καλούμαστε τώρα να εξοφλήσουμε κοινωνικά, οικονομικά και εθνικά. Η πατρωνία και το πελατειακό κράτος υπήρξε η δομή του καθεστώτος που αγωνίζεται να επιβιώσει υπογράφοντας λευκές επιταγές στους τοκογλύφους δανειστές της χώρας και συνομολογώντας κατάπτυστες δανειακές συμβάσεις που καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν τόλμησε να συνάψει, ευρισκόμενη ακόμη και σε πολύ μεγαλύτερη ανάγκη. Το καθεστώς υποθηκεύει το μέλλον των επόμενων γενεών για να εξυπηρετήσει τις δεσμεύσεις και εξαρτήσεις του κράτους πατρωνίας, που όχι μόνον παραμόρφωσε τις κοινωνικές σχέσεις μέσω της διαφθοράς, αναξιοκρατίας και οικογενειοκρατίας, αλλά κατασπατάλησε τον παραγόμενο πλούτο σε εκδηλώσεις συμβολικής επίδειξης της ισχύος του με αποκορύφωμα της Ολυμπιάδα.

Σήμερα η καθεστωτική προπαγάνδα ψελλίζει διάφορα απίθανα πράγματα για να δικαιολογήσει την πολυδιάστατη κατάρρευση της χώρας. Για κάποιους αιτία είναι ο καπιταλισμός, ενώ για κάποιους άλλους η δήθεν διαβρωτική ιδεολογία της αριστεράς, που έκανε τον κόσμο τεμπέλη, ανεύθυνο και ωφελιμιστή. Πέραν του ότι οι «αριστερές» ιδέες δεν έχουν σχέση με αυτά τα πράγματα, θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει αντιληπτό ότι εντός αυτού του καθεστώτος η αριστερά για να μπορέσει να υπάρξει κοινοβουλευτικά, θα έπρεπε να καταστεί μέρος του κράτους πατρωνίας. Έτσι κι έγινε και αυτό σήμερα αποτελεί το μέγιστο πρόβλημα για την μετεξέλιξη των φορέων της.

Η κατάρρευση οφείλεται στο αδιέξοδο του κράτους πατρωνίας, του οποίου ασφαλώς βασικό θεσμό αποτελεί το πολιτικό σύστημα της χώρας. Οι νταβατζήδες για τους οποίους μιλούσε ο Καραμανλής, δεν είναι τίποτε άλλο παρά συγκυριακοί παράγοντες ισχύος που διαμόρφωσε η ανάγκη ανάπτυξης αυτής της εξουσιαστικής χυδαιότητας που ονομάζεται κράτος πατρωνίας. Δίχως νταβάδες η πελατειακή δομή θα ήταν λιγότερο συνεκτική. Να, λοιπόν, γιατί δεν πρόκειται ποτέ να απαλλαγούμε από τους τελευταίους, όσο υφίσταται το συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα, μέσω του οποίου τα κόμματα λειτουργούν ως κύριοι φορείς και βασικοί θεσμοί της πατρωνίας.

Όσοι έχετε επαφή με την πολιτική ιστορία, θα έχετε διαπιστώσει ότι όλες οι μεγάλες αυτοκρατορίες κατέρρευσαν εξαιτίας της ολοκλήρωσης της πατρωνικής δομής. Το σύστημα μεταβαλλόταν από σχετικά ανοικτό σε ολοένα και περισσότερο κλειστό, με αποτέλεσμα να μην  μπορεί να ανανεωθεί κατά την αναπαραγωγή του, να εξασθενήσει πολιτικά και στο τέλος να βουλιάξει οικονομικά. Το ίδιο ακριβώς έπαθαν και τα σοσιαλιστικά καθεστώτα της Ευρώπης και Ευρασίας. Κατέρρευσαν επειδή είχαν μεταβληθεί σε κλειστά συστήματα πατρωνίας.

Η ελληνική κοινωνία θα βρίσκεται σε διαρκές αδιέξοδο και η χώρα σε διαρκή υποβάθμιση στο διεθνές σύστημα, αν δεν πετύχει να υπερβεί την κομματοκρατία και το πελατειακό καθεστώς που έχουν υποκαταστήσει την δημοκρατική θεσμική λειτουργία. Το κράτος πατρωνίας δεν περιορίζεται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και στα όργανα της πολιτείας. Είναι η δομή που συμπεριλαμβάνει ολόκληρο τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Δεν υπάρχει καμία επιχείρηση που να μακροημέρευσε δίχως να καταστεί οργανικό τμήμα αυτού του συστήματος και να το αναπαράγει. Δεν υπήρχε και δεν υπάρχει μέλλον για οποιαδήποτε ιδιωτική πρωτοβουλία που θα αγνοήσει τις σχέσεις πατρωνίας που κυριαρχούν στην χώρα. Αυτές ρυθμίζουν τους κανόνες δικαίου, την απονομή της δικαιοσύνης, την πρακτική των ελεγκτικών και φορολογικών αρχών, αλλά και της αστυνομίας και του στρατού. Ούτε ψιλικατζίδικο δεν μπορεί να λειτουργήσει έξω από αυτό το κύκλωμα, το οποίο επανασυστήθηκε το 1974 και έκτοτε διαμορφώθηκε ώστε να εξυπηρετεί την ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ και να εξυπηρετείται από τον δικομματισμό. Από τα μέσα μάλιστα του 1990 το καθεστώς αυτό απέκτησε συνεκτικότερη δομή με «συμφωνίες κυρίων» μεταξύ των βασικών παραγόντων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στα όργανα του κράτους, στο κοινοβούλιο, στον συνδικαλισμό, στα ΜΜΕ, στα επαγγελματικά επιμελητήρια και σε όλους τους φορείς της επιχειρηματικότητας. Αυτό αποτέλεσε και την αρχή του τέλους του καθεστώτος που σήμερα μεταφέρει τα βάρη της δικής του κατάρρευσης στην κοινωνία.

Η πατρωνία, λοιπόν, και όχι κάποια μορφή δημοκρατίας ή γενικά ο καπιταλισμός κλυδωνίζονται αυτήν την περίοδο στην χώρα. Δεν φτωχοποιείται η ελληνική κοινωνία για να πληρώσει μία δήθεν λάθρα ευημερία της κατά την τελευταία 20ετία, αλλά για να συντηρήσει αυτό το ελεεινό καθεστώς, το οποίο σήμερα μέσω μνημονίων, ξένων και ντόπιων νταβάδων και παραπλανητικής ρητορείας προσπαθεί να βρει τρόπο ανασυγκρότησης και ανανέωσης. Η πατρωνία είναι αυτή που καλλιεργεί το φάσμα αποκλεισμού στην χώρα. Και ο αποκλεισμός, όπως ίσως γνωρίζετε, είναι ο κύριος μοχλός άσκησης πολιτικής. Μέσω αυτής της συγκεκριμένης πολιτικής, όχι μόνον παραμορφώθηκε η δημοκρατική κουλτούρα και απονευρώθηκαν δημοκρατικοί θεσμοί, αλλά εξοβελίστηκαν και προσωπικότητες σε όλους τους επαγγελματικούς χώρους, οι οποίες θα μπορούσαν αν προσφέρουν και στον εκδημοκρατισμό και στον εκσυγχρονισμό. Η πατρωνία είναι και αντιδημοκρατική και εμπόδιο στην ανάπτυξη σύγχρονων θεσμών και τεχνολογίας. Αντιστρατεύεται την διαφάνεια και ενισχύει το ερμαφρόδιτο ή εθνικιστικό lifestyle. Πάντα και παντού αυτό έκανε. Και αυτό «απολαμβάνει» σήμερα ο τηλεθεατής στα κανάλια. 

Εάν οι πολίτες δεν συνειδητοποιήσουμε αυτά τα πράγματα και δεν φροντίσουμε να εξαφανιστεί ο δικομματισμός και να ξεφύγει η αριστερά από τα καθεστωτικά δίχτυα και πελατειακά δίκτυα, δεν πρόκειται να βιώσουμε κανενός είδους κοινωνική χειραφέτηση και δημοκρατική προοπτική. Το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να υπερβεί την δομή της πατρωνίας, συστατικό κομμάτι της οποίας είναι. Εάν συνειδητοποιούμε ότι η πατρωνία μας καταστρέφει ως χώρα και κοινωνία, τότε είναι σαφές ότι θα πρέπει άμεσα να απαλλαγούμε από το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Μόνα τους τα κόμματα δεν είναι ικανά να διαλυθούν! Πρέπει με δημοκρατικό τρόπο να τα … βοηθήσουμε προς αυτήν την κατεύθυνση. Αυτό το κάνουν ήδη οι αγωνιστές συμπολίτες μας που εκδηλώνουν τον ακτιβισμό τους μέσα από την κοινωνία των πολιτών. Δεν αρκεί, όμως, μόνον αυτό. Πρέπει όλοι με την πολιτική συμμετοχή μας να τους στείλουμε στον κάλαθο των αχρήστων, ώστε να γεννηθεί κάτι δημοκρατικό και ελπιδοφόρο. Μόνοι τους κάηκαν και από τις στάχτες τους δεν μπορεί να δημιουργηθεί μια νέα πολιτική και κοινωνική ζωή. Ας τους αφήσουμε να κάνουν την νεκρολογία τους στα διάφορα Μέγαρα!!
http://www.activistis.gr/