Πότε άρχισε να σκέφτεται ο Αλέξης Τσίπρας την ιδέα για τη διοργάνωση ενός δημοψηφίσματος - Πώς επικράτησε η «γραμμή Βαρουφάκη» στη διαπραγμάτευση με τους δανειστές - Τα τηλεφωνήματα του Ολάντ στο Μέγαρο Μαξίμου και το Προεδρικό Μέγαρο - Γιατί οι Ευρωπαίοι ζητούσαν αποδείξεις για την αλλαγή στάσης της ελληνικής κυβέρνησης όταν το «Oχι» έγινε «Nαι».
Ενα επετειακό κείμενο της Νάντιας Βαλαβάνη στο «manifesto», με αφορμή τη συμπλήρωση επτά χρόνων από το δημοψήφισμα του 2015, επανέφερε μνήμες εκείνων των άγριων ημερών, όταν η Ελλάδα βρέθηκε μέσα σε μία νύχτα με capital controls, ένα βήμα πριν από την έξοδο από την Ευρωζώνη.
Η Βαλαβάνη -μία αγωνίστρια του Πολυτεχνείου, που ήταν αναπληρώτρια υπουργός Οικονομικών στην πρώτη κυβέρνηση Τσίπρα και παραιτήθηκε μετά το δημοψήφισμα- έγραψε το κείμενο με στόχο να μιλήσει για τη «χαμένη ευκαιρία» του «Οχι». Ωστόσο, ουδείς γνωρίζει πού θα βρισκόταν σήμερα η Ελλάδα αν είχε περάσει τότε η «γραμμή Βαρουφάκη» της συνολικής ρήξης με την Ενωμένη Ευρώπη.
Το μεσημέρι της Παρασκευής 26ης Ιουνίου του 2015, τέσσερις ημέρες πριν από την οριστική λήξη του 2ου μνημονίου που είχε ήδη επεκταθεί για τέσσερις μήνες, ο Αλέξης Τσίπρας έμπαινε στο αεροπλάνο της επιστροφής στην Αθήνα από τις Βρυξέλλες, μετά την ολοκλήρωση άλλης μιας άκαρπης Συνόδου Κορυφής για το «ελληνικό ζήτημα».
Είχε ήδη αποφασίσει να κάνει δημοψήφισμα, αλλά στις Βρυξέλλες η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα, με επικεφαλής τον Γιώργο Χουλιαράκη -«τον μόνο λογικό της κυβέρνησης Τσίπρα», σύμφωνα με τον τότε πρόεδρο του Euroworking Group, Τόμας Βίζερ- συνέχιζε να συζητά με τους δανειστές, οι οποίοι αρνούνταν πια να διαπραγματευτούν με τον Γιάνη Βαρουφάκη.=============================================
 |
| Aλέξης Τσίπρας και Πάνος Καμμένος συμπορεύθηκαν όχι μόνο στο δημοψήφισμα αλλά και μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 |
Μάλιστα, κάποια στιγμή αργά εκείνο το μεσημέρι κυκλοφόρησε ότι η διαφορά των δύο πλευρών είχε μειωθεί στα 300 εκατ. ευρώ - ένα ποσό πολύ μικρό σε σχέση με τα όσα διακυβεύονταν σε περίπτωση ασυμφωνίας. «Λεπτομέρειες τους χωρίζουν πια, είναι πιθανόν να τα βρουν ακόμα και σήμερα», ήταν η εικόνα που δινόταν από τις Βρυξέλλες.
Ο Τσίπρας είχε νικήσει στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 υποσχόμενος το τέλος των μνημονίων και της λιτότητας. Μέσα στον πρώτο μήνα της διακυβέρνησής του έπρεπε να βρει έναν τρόπο για την παράταση του προγράμματος - γιατί αλλιώς η χώρα θα οδηγούνταν σε άτακτη χρεοκοπία. Ομως δεν μπορούσε να φανεί ότι παραδίδεται στους δανειστές - και έτσι ξεκίνησε μια σειρά από Συνόδους Κορυφής, όπου η ελληνική πλευρά ζητούσε ελάφρυνση του χρέους και νέο δανεισμό χωρίς ανάλογες νέες υποχρεώσεις, κάτι που αρνούνταν οι Ευρωπαίοι.
Η επέκταση του προγράμματος έγινε πράξη λίγο αργότερα, με πρωτοβουλία του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ - και αφού ο Βαρουφάκης άλλαξε την επιστολή με τις δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη καχυποψία στους δανειστές. Εκείνον τον Ιούνιο, το κλίμα για την Ελλάδα ήταν πια πολύ κακό σε όλα τα επίπεδα.
 |
| Η Ζωή Κωνσταντοπούλου με υψωμένη γροθιά στην συγκέντρωση του «Οχι». Λίγες μέρες αργότερα, ως πρόεδρος της Βουλής, θα έκανε κάθε προσπάθεια για να ματαιώσει την ψήφιση του τρίτου μνημονίου |
 |
| O Γιάνης Βαρουφάκης είχε καταστεί μέσα σε τέσσερις μήνες ανεπιθύμητο πρόσωπο για τους Ευρωπαίους και απομακρύνθηκε από τη θέση του υπουργού Οικονομικών |
Η συννεφιασμένη Κυριακή
Μιλώντας με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ στο τηλέφωνο μερικές ώρες πριν ανακοινώσει το δημοψήφισμα, ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχτηκε ότι επρόκειτο να στηρίξει το «Οχι». Χωρίς να του πουν το παραμικρό, οι συνομιλητές του θεώρησαν δεδομένο από την πρώτη στιγμή ότι το «Οχι» θα επικρατούσε, αφού το ερώτημα του δημοψηφίσματος είχε να κάνει με τα -ούτως ή άλλως αντιδημοφιλή- μέτρα που εκείνοι πρότειναν, ως δανειστές. Και το δεύτερο ερώτημα ήταν τι θα έκανε στη συνέχεια ο Τσίπρας, αλλά το πρώτο ήταν τι θα έκαναν οι ίδιοι…
Η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε πλέον έτοιμο plan b για την περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη - κάτι που για διαφορετικούς λόγους επιδίωκαν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Μετά το 61% «Οχι» που έβγαλε το δημοψήφισμα και αφού ο Αλέξης Τσίπρας είχε διώξει τον Βαρουφάκη από την κυβέρνηση, είχε συναντήσει τους πολιτικούς αρχηγούς και είχαν καταλήξει στο ότι η Ελλάδα ομόθυμα θέλει συνέχιση της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, Ολάντ και Μέρκελ συναντήθηκαν στο Παρίσι για να καταλήξουν αν έπρεπε να εμπιστευτούν τον Τσίπρα και τι θα σήμαινε αυτό για την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό της…
Βοήθησέ με, για να σε βοηθήσω
Ο Ολάντ είχε αναλάβει την απευθείας επαφή με το Μέγαρο Μαξίμου. Το βράδυ της 5ης Ιουλίου, μόλις έγινε σαφές ότι το «όχι» θα επικρατούσε άνετα, τηλεφώνησε στον Αλέξη Τσίπρα και του είπε το περίφημο «βοήθησέ με, για να σε βοηθήσω». Ο Ελληνας πρωθυπουργός μόλις του είχε πει ότι ήταν έτοιμος για νέα διαπραγμάτευση και ότι θα έκανε ό,τι χρειαζόταν για να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ και ο πρόεδρος της Γαλλίας τον προειδοποίησε ότι με το ποσοστό που είχε πάρει το «Οχι», μόλις είχαν αποκτήσει κι άλλα επιχειρήματα όλοι εκείνοι που ήθελαν να σπρώξουν την Ελλάδα εκτός της Ευρωζώνης.
Αμέσως μετά, ο Ολάντ τηλεφώνησε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος είχε διαρρεύσει ότι σε περίπτωση ρήξης με την Ευρώπη, θα παραιτείτο για να προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις. Του ανέφερε τη συζήτησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, για το «ναι» του πρωθυπουργού σε μια νέα διαπραγμάτευση, που θα κόστιζε πολύ περισσότερο στους Ελληνες λόγω του κλεισίματος των τραπεζών και στο τέλος προχώρησε στο «παρασύνθημα»: χρειαζόταν αποδείξεις για να πείσει την Ανγκελα Μέρκελ - τα υπόλοιπα ελληνικά κόμματα έπρεπε να στηρίξουν τη γραμμή Τσίπρα και να συμφωνήσουν και στα πρώτα μέτρα.
Μιλώντας με την Ανγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ στο τηλέφωνο μερικές ώρες πριν ανακοινώσει το δημοψήφισμα, ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχτηκε ότι επρόκειτο να στηρίξει το «Οχι». Χωρίς να του πουν το παραμικρό, οι συνομιλητές του θεώρησαν δεδομένο από την πρώτη στιγμή ότι το «Οχι» θα επικρατούσε, αφού το ερώτημα του δημοψηφίσματος είχε να κάνει με τα -ούτως ή άλλως αντιδημοφιλή- μέτρα που εκείνοι πρότειναν, ως δανειστές. Και το δεύτερο ερώτημα ήταν τι θα έκανε στη συνέχεια ο Τσίπρας, αλλά το πρώτο ήταν τι θα έκαναν οι ίδιοι…
Η Ευρωπαϊκή Ενωση είχε πλέον έτοιμο plan b για την περίπτωση εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη - κάτι που για διαφορετικούς λόγους επιδίωκαν ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αλλά και ο Παναγιώτης Λαφαζάνης. Μετά το 61% «Οχι» που έβγαλε το δημοψήφισμα και αφού ο Αλέξης Τσίπρας είχε διώξει τον Βαρουφάκη από την κυβέρνηση, είχε συναντήσει τους πολιτικούς αρχηγούς και είχαν καταλήξει στο ότι η Ελλάδα ομόθυμα θέλει συνέχιση της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, Ολάντ και Μέρκελ συναντήθηκαν στο Παρίσι για να καταλήξουν αν έπρεπε να εμπιστευτούν τον Τσίπρα και τι θα σήμαινε αυτό για την Ελλάδα και τον πρωθυπουργό της…
Βοήθησέ με, για να σε βοηθήσω
Ο Ολάντ είχε αναλάβει την απευθείας επαφή με το Μέγαρο Μαξίμου. Το βράδυ της 5ης Ιουλίου, μόλις έγινε σαφές ότι το «όχι» θα επικρατούσε άνετα, τηλεφώνησε στον Αλέξη Τσίπρα και του είπε το περίφημο «βοήθησέ με, για να σε βοηθήσω». Ο Ελληνας πρωθυπουργός μόλις του είχε πει ότι ήταν έτοιμος για νέα διαπραγμάτευση και ότι θα έκανε ό,τι χρειαζόταν για να κρατήσει την Ελλάδα στο ευρώ και ο πρόεδρος της Γαλλίας τον προειδοποίησε ότι με το ποσοστό που είχε πάρει το «Οχι», μόλις είχαν αποκτήσει κι άλλα επιχειρήματα όλοι εκείνοι που ήθελαν να σπρώξουν την Ελλάδα εκτός της Ευρωζώνης.
Αμέσως μετά, ο Ολάντ τηλεφώνησε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Προκόπη Παυλόπουλο, ο οποίος είχε διαρρεύσει ότι σε περίπτωση ρήξης με την Ευρώπη, θα παραιτείτο για να προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις. Του ανέφερε τη συζήτησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, για το «ναι» του πρωθυπουργού σε μια νέα διαπραγμάτευση, που θα κόστιζε πολύ περισσότερο στους Ελληνες λόγω του κλεισίματος των τραπεζών και στο τέλος προχώρησε στο «παρασύνθημα»: χρειαζόταν αποδείξεις για να πείσει την Ανγκελα Μέρκελ - τα υπόλοιπα ελληνικά κόμματα έπρεπε να στηρίξουν τη γραμμή Τσίπρα και να συμφωνήσουν και στα πρώτα μέτρα.
 |
| Χοροί στο Σύνταγμα στη συγκέντρωση του «Οχι». Η προσγείωση για τους υποστηρικτές του ήρθε απότομα, αφού μέσα σε μία μέρα έγινε «Ναι» για να μη βρεθεί ή Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης. |
Λίγο αργότερα, ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας επισκεπτόταν τον Προκόπη Παυλόπουλο στο Προεδρικό Μέγαρο - και η αποπομπή Βαρουφάκη, όπως και τα τηλεφωνήματα στους πολιτικούς αρχηγούς δεν άργησαν. Η συνάντηση κλείστηκε για την επόμενη μέρα - μάλιστα, ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης είχε ήδη αντικαταστήσει τον Αντώνη Σαμαρά που είχε παραιτηθεί εκείνο το βράδυ μετά το χαμηλό ποσοστό του «ναι».
Σε εκείνο το συμβούλιο αρχηγών είχε ξεχωρίσει το ερώτημα του Σταύρου Θεοδωράκη προς τον Αλέξη Τσίπρα, που έγινε ο απόλυτος τίτλος σχετικά με το δημοψήφισμα: «Δηλαδή, το “Οχι” έγινε “Ναι”;». Ναι, το «Οχι» έγινε «Ναι» - και αυτός ήταν ο στόχος από την πρώτη στιγμή.
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπήκε ποτέ στη συζήτηση για το plan b του Λαφαζάνη και του Βαρουφάκη, που μετά τα ευφάνταστα σενάρια για έφοδο στο Νομισματοκοπείο και την Τράπεζα της Ελλάδος ζητούσαν ρήξη με την Ευρωζώνη «για να μη γίνει “ναι” το “όχι” των Ελλήνων». Αλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας είχε φροντίσει να είναι το ερώτημα τέτοιο, ώστε να μην μπορεί κανείς -παρά μόνον ο ίδιος- να ερμηνεύσει την ψήφο των πολιτών.
Ακολούθησε «η διαπραγμάτευση των 17 ωρών» και το 3ο μνημόνιο, που έφτασε να υπερψηφιστεί το πρωί της παραμονής του Δεκαπενταύγουστου, μετά τις απίστευτες διαδικαστικές ακροβασίες τής τότε προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία είχε ταχθεί από την πρώτη στιγμή υπέρ της ρήξης με τους δανειστές. Και αμέσως μετά και ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει οι μαζικές αποχωρήσεις από τους «αριστερούς» του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε εκλογές - και τις κέρδισε.
Ακολούθησε «η διαπραγμάτευση των 17 ωρών» και το 3ο μνημόνιο, που έφτασε να υπερψηφιστεί το πρωί της παραμονής του Δεκαπενταύγουστου, μετά τις απίστευτες διαδικαστικές ακροβασίες τής τότε προέδρου της Βουλής Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία είχε ταχθεί από την πρώτη στιγμή υπέρ της ρήξης με τους δανειστές. Και αμέσως μετά και ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει οι μαζικές αποχωρήσεις από τους «αριστερούς» του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε εκλογές - και τις κέρδισε.
Τότε, κάποιοι από τους πολιτικούς αρχηγούς είχαν μείνει με την εντύπωση ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα έμενε να συγκυβερνά με τα υπόλοιπα κόμματα και δεν θα πήγαινε σε πρόωρες εκλογές, για να μη διακινδυνεύσει την εύθραυστη ελληνική οικονομία. Διαψεύστηκαν μέσα σε λίγα 24ωρα…
Το δημοψήφισμα προκάλεσε την ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερο δανεισμό της χώρας - και προφανώς ο λογαριασμός του είναι αρκετά δισεκατομμύρια. Ωστόσο, ο πολιτικός απολογισμός είναι κάτι διαφορετικό: ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε να ρίξει στον ελληνικό λαό τη δική του ευθύνη -δηλαδή τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές- και να δώσει παράλληλα την αίσθηση στην ελληνική κοινωνία ότι έφτασε τα πράγματα «στα άκρα» με την τρόικα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
Παράλληλα, το 3ο μνημόνιο δεν ψηφίστηκε ούτε μονοκομματικά, όπως το πρώτο, ούτε μετά βασάνων, όπως το δεύτερο, αλλά σχεδόν από το σύνολο της Βουλής, ελαφραίνοντας το πολιτικό βάρος για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Το δημοψήφισμα προκάλεσε την ανάγκη για ακόμα μεγαλύτερο δανεισμό της χώρας - και προφανώς ο λογαριασμός του είναι αρκετά δισεκατομμύρια. Ωστόσο, ο πολιτικός απολογισμός είναι κάτι διαφορετικό: ο Αλέξης Τσίπρας κατάφερε να ρίξει στον ελληνικό λαό τη δική του ευθύνη -δηλαδή τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές- και να δώσει παράλληλα την αίσθηση στην ελληνική κοινωνία ότι έφτασε τα πράγματα «στα άκρα» με την τρόικα, σε αντίθεση με τις προηγούμενες κυβερνήσεις.
Παράλληλα, το 3ο μνημόνιο δεν ψηφίστηκε ούτε μονοκομματικά, όπως το πρώτο, ούτε μετά βασάνων, όπως το δεύτερο, αλλά σχεδόν από το σύνολο της Βουλής, ελαφραίνοντας το πολιτικό βάρος για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Και η έγκαιρη προσφυγή στις κάλπες -προτού πληρώσει τη φθορά της υλοποίησης μνημονιακών πολιτικών- του έδωσε άλλα 4 χρόνια στην εξουσία και μάλιστα χωρίς να αλλάξει κυβερνητικό εταίρο. Ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος ήταν αναφανδόν υπέρ της ρήξης με τους δανειστές στη συνεδρίαση των πολιτικών αρχηγών στις 6 Ιουλίου, αγκαλιαζόταν με τον Αλέξη Τσίπρα ως δεύτερος νικητής των εκλογών στα Προπύλαια, το βράδυ της 20ής Σεπτεμβρίου...
Στέφανος Τζανάκης
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου