«…δεν παραδέχτηκα την ήττα…» - Μεγάλος φάκελος του Ημεροδρόμου: «Από τα Δεκεμβριανά στον Εμφύλιο»

Στις 29 με 30 Αυγούστου 1949 έπεσε και το ύψωμα Κάμενικ. Μια μέρα πριν, στις 28 Αυγούστου, ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας ξεκίνησε να συμπτύσσεται προς το κέντρο του μετώπου του Γράμμου, οργανώνοντας
την υποχώρηση προς την Αλβανία. Ο κυβερνητικός στρατός είχε στα χέρια του την κύρια κορυφή του Γράμμου.

Ακολουθούν στίχοι του Μανόλη Αναγνωστάκη:

Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει. Όμως εγώ

Δεν παραδέχτηκα την ήττα. Έβλεπα τώρα

Πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω

Πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες.

Μιλάτε, δείχνετε πληγές αλλόφρονες στους δρόμους

Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σα σημαία

Καρφώσατε σ’ εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα

Η πρόγνωσις σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις.

Εκεί, προσεχτικά, σε μιά γωνιά, μαζεύω με τάξη,

Φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο

Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω

Με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω

Με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω.

Όρθιος και μόνος σαν και πρώτα περιμένω.

Διαβάστε όλα τα κείμενα του φακέλου - αφιερώματος του «Ημεροδρόμου» «Από τα Δεκεμβριανά στον Εμφύλιο» ΕΔΩ

Ο «Ημεροδρόμος» ανοίγει ένα νέο φάκελο – αφιέρωμα με τίτλο «Από τα Δεκεμβριανά στον Εμφύλιο». Το αφιέρωμα αφορά στη χρονική περίοδο από τις αρχές του 1945 ως το τέλος του 1949. Πρόκειται, ουσιαστικά, για τη συνέχεια του αφιερώματος «Μέρες του Δεκέμβρη ΄44» , το οποίο μπορείτε να βρείτε σε μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου στην ενότητα «Ειδικές εκδόσεις» της ιστοσελίδας μας (εδώ).

Tο αφιέρωμα ξεκίνησε με ένα κείμενο του καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργου Μαργαρίτη, με τίτλο «Εισαγωγή στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο». 

Στο κυρίως σώμα του αφιερώματος καταγράφονται τα γεγονότα και οι εξελίξεις της περιόδου κατά μήνα, από τον Ιανουάριο του 1945 ως το Δεκέμβριο του 1949. 

Ουσιαστικά, από το τέλος των Δεκεμβριανών και την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας ως το τέλος του Εμφυλίου. Παράλληλα, δίνονται στοιχεία για τις διεθνείς εξελίξεις της περιόδου, ώστε ο αναγνώστης να έχει μια πληρέστερη εικόνα για το περιβάλλον μέσα στο οποίο συντελούνταν οι εσωτερικές εξελίξεις. 

Το υλικό στηρίζεται στα αρχεία της κυβέρνησης και του Στρατού, του ΚΚΕ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, στις εφημερίδες της εποχής, σε μαρτυρίες προσώπων που εμπλέκονται με τον ένα, ή άλλο τρόπο στην ιστορία. 

Τα κείμενα έγραψε ο Γιώργος Καραγιάννης.

Δεν είναι τυχαίο ότι ανοίγουμε αυτόν τον φάκελο σήμερα, το 2019, που συμπληρώνονται εβδομήντα χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου, τον Αύγουστο του 1949. 

Τα τελευταία χρόνια συντελείται στη χώρα μας μια συστηματική προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας με κύριο στόχο τη μείωση και τη διαστρέβλωση του ρόλου και της σημασίας του ΕΑΜικού κινήματος της Εθνικής Αντίστασης και του ΚΚΕ στην περίοδο της κατοχής, αλλά και μετά την απελευθέρωση. 

Γενικότερα, η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια εργαλειοποίησης της Ιστορίας, με σκοπό (όσοι την επιχειρούν) να την φέρουν στα μέτρα των σημερινών επιδιώξεων τους. Μια τέτοια προσπάθεια, όπως είναι φανερό, υπονομεύει την επιστημονική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων. 

Ο «Ημεροδρόμος» ανοίγει λοιπόν το φάκελο «Από τα Δεκεμβριανά στον Εμφύλιο» με την πίστη ότι η ιστορία δεν γράφεται ούτε με διαταγές και αποφάσεις, ούτε με ψηφοφορίες. Γράφεται με την επίπονη επιστημονική διερεύνηση της ιστορικής αλήθειας.

Διαβάστε συγκεντρωμένα όλα τα κείμενα του νέου φακέλου του «Ημεροδρόμου»: 

Εισαγωγή στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο

1945 Ιανουάριος – Φεβρουάριος: Τελευταίες μάχες στην Αθήνα – Ο ΕΛΑΣ και χιλιάδες άμαχοι εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα – Η συμφωνία της Βάρκιζας και οι πρώτες παραβιάσεις της

1945 Μάρτιος – Απρίλιος: Μαζικές διώξεις αγωνιστών της Αντίστασης – Η τρομοκρατία και η «διαλυτική μανία της Δεξιάς»

1945 Μάιος- Ιούνιος: O Νίκος Ζαχαριάδης επιστρέφει την Αθήνα – Το ΚΚΕ αποκηρύσσει τον Άρη Βελουχιώτη που αυτοκτονεί περικυκλωμένος από συμμορίτες στη Μεσούντα

1945 Ιούλιος – Αύγουστος: Το ΚΚΕ για αποχή του ΕΑΜ από τις εκλογές αν δεν σταματήσει η τρομοκρατία και δεν σχηματισθεί αντιπροσωπευτική κυβέρνηση

1945 Σεπτέμβριος- Οκτώβριος: Έβδομο Συνέδριο του ΚΚΕ που καταγγέλλει τους Βρετανούς για το κύμα τρομοκρατίας

1945 Νοέμβριος- Δεκέμβριος: Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ: «Αναγκαστική συμφωνία συμβιβασμού» η Βάρκιζα- Ο Νίκος Ζαχαριάδης από τη Θεσσαλονίκη καλεί σε μαζική λαϊκή αυτοάμυνα

1946 Ιανουάριος- Φεβρουάριος: H Ελλάδα Σε Κατάσταση Εμφυλίου Πολέμου – Προσφυγή Της Σοβιετικής Ένωσης Στον ΟΗΕ Για Την Αποχώρηση Των Βρετανικών Στρατευμάτων

1946 Μάρτιος- Απρίλιος: Οι Εκλογές Τρομοκρατίας Και Νοθείας Με Αποχή Της Αριστεράς Και Δυνάμεων Του Κέντρου. Ο Ζαχαριάδης Για Την Επίθεση Ανταρτών Στο Λιτόχωρο: «Θα ‘Ρθει Στιγμή Που Ο Λαός Θα Πάρει Τ’ Άρματα»

1946 Μάιος- Ιούνιος: Οι «επιτροπές ασφαλείας» σε δράση –Το ΕΑΜ καλεί σε «συναγερμό για τη Δημοκρατία»- Το Γ΄ Ψήφισμα

1946 Ιούλιος- Αύγουστος: Οι πρώτες εκτελέσεις-Παύεται η εκλεγμένη διοίκηση της ΓΣΕΕ-Η δολοφονία του δημοσιογράφου Κώστα Βιδάλη

1946 Σεπτέμβριος- Οκτώβριος: Ο Γεώργιος Β΄ επιστρέφει στην Ελλάδα- Ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο των ανταρτών υπό τον Μάρκο Βαφειάδη

1946 Νοέμβριος- Δεκέμβριος: Το ΚΚΕ προτείνει σχηματισμό κυβέρνησης με συμμετοχή και του ΕΑΜ- Τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης- Πρώτη αναφορά στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας

1947 Ιανουάριος- Φεβρουάριος: Μαζικές συλλήψεις και μπλόκα στην Αθήνα και τον Πειραιά-Ανακοινώνεται η ίδρυση τριών στρατοπέδων συγκέντρωσης σε Μακρόνησο, Γιούρα και Τρίκερι

1947 Μάρτιος- Απρίλιος: Το δόγμα Τρούμαν- Δολοφονία του Γιάννη Ζέβγου- Πεθαίνει ο Γεώργιος Β΄, ο Παύλος βασιλιάς

1947 Μάιος – Ιούνιος: Συνάντηση Ζαχαριάδη, Στάλιν, Μολότωφ, Ζντάνωφ – Πεθαίνει ο Γιώργης Σιάντος- Το σχέδιο Μάρσαλ

1947 Ιούλιος – Αύγουστος: Πογκρόμ συλλήψεων και κακοποιήσεων – Η Σοβιετική ‘Ενωση ζητά την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων – Οι «Καταστατικές Διατάξεις για την Ελεύθερη Ελλάδα»

1947 Σεπτέμβριος – Οκτώβριος: Η κρίση των καυσίμων – Ο Σοφούλης πρωθυπουργός – Το «σχέδιο Λίμνες» – Απαγόρευση κυκλοφορίας του «Ριζοσπάστη» και της «Ελεύθερης Ελλάδας»

1947 Νοέμβριος – Δεκέμβριος: Ανακοινώνεται η συγκρότηση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης – Η μάχη της Κόνιτσας – Νόμος 509, το ΚΚΕ και το ΕΑΜ τίθενται εκτός νόμου

1948 Ιανουάριος – Φεβρουάριος: Ψηφίζεται ο νόμος 509 – Και τυπικά εκτός νόμου το ΚΚΕ και το ΕΑΜ – ΚΚΕ: «Όλοι στ’ Άρματα. Όλοι στον Αγώνα»- Ο Aμερικανός στρατηγός Βαν Φλητ στην Αθήνα

1948 Μάρτιος- Απρίλιος: Η σφαγή των κρατουμένων στρατιωτών στη Μακρόνησο – Οι νεκροί ξεπερνούν τους εκατό – Επιχείρηση «Χαραυγή» του κυβερνητικού στρατού στη Ρούμελη, χωρίς επιτυχία

1948 Μάιος – Ιούνιος: H δολοφονία του υπουργού Δικαιοσύνης Χρήστου Λαδά- H υπόθεση της δολοφονίας του Aμερικανού δημοσιογράφου Τζωρτζ Πολκ στη Θεσσαλονίκη

1948 Ιούλιος – Αύγουστος: Σοφούλης: «Παράδοσις άνευ όρων, άλλως συντριβή δια των όπλων»- Ο Νίκος Ζαχαριάδης επικεφαλής του Πολεμικού Συμβουλίου του ΔΣΕ

1948 Σεπτέμβριος – Οκτώβριος: Υπόμνημα της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης στον ΟΗΕ – Οι άθλιες συνθήκες ζωής των εξορίστων στα νησιά – Στρατιωτικός νόμος στην Πελοπόννησο

1948 Νοέμβριος – Δεκέμβριος: Kυβερνητική κρίση στην Αθήνα – Σχέδια για δικτατορία – Ο ΔΣΕ στην Καρδίτσα – Επιχείρηση «Περιστερά» του κυβερνητικού στρατού στην Πελοπόννησο

1949 Ιανουάριος – Φεβρουάριος: Ο ΔΣΕ καταλαμβάνει το Καρπενήσι- Το ΚΚΕ για τους σλαβομακεδόνες- Δαμασκηνός: «Εθνική κολυμβήθρα η Μακρόνησος»

1949 Μάρτιος – Απρίλιος : Κανελλόπουλος: «Οριστικώς εκκαθαρισθείσα η Πελοπόννησος» – Ο ΔΣΕ ανακαταλαμβάνει το Γράμμο – Έκκληση της ΠΔΚ στον ΟΗΕ: «Έτοιμοι να κάνουμε τις πιο μεγάλες υποχωρήσεις για την ειρήνη»

1949 Μάιος – Ιούνιος: Στη Μακρόνησο οι πρώτοι ανήλικοι κρατούμενοι – Η επιχείρηση «Πύραυλος» του κυβερνητικού στρατού σε Στερεά και Θεσσαλία – Πεθαίνει ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, πρωθυπουργός ο Αλέξανδρος Διομήδης

1949 Ιούλιος – Αύγουστος: Oι τελευταίες μάχες στο Γράμμο-Βίτσι – Το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου – Ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας περνάει στην Αλβανία

1949 Σεπτέμβριος- Οκτώβριος: Συνάντηση Ζαχαριάδη-Στάλιν- Το «ντοκουμέντο της λίμνης Ρίτσα»- 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ: «Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα»

1949 Νοέμβριος – Δεκέμβριος: O πρωθυπουργός Αλ. Διομήδης δηλώνει: «H ανακίνησις του Κυπριακού δύναται να βλάψη διεθνώς τη χώρα»- Συμπλοκές δυνάμεων του στρατού με μικρές ομάδες ανταρτών που είχαν παραμείνει σε αρκετές ορεινές περιοχές

https://www.imerodromos.gr/