1945: Οι Άγγλοι «διορίζουν» Δαμασκηνό και Πλαστήρα

Η σύγκρουση του Δεκέμβρη του 1944, που κράτησε 33 μέρες, στάθηκε ένας ηρωικός αγώνας για τη λευτεριά και αποτέλεσε μια λαμπρή σελίδα στην ιστορία της δημοκρατικής αντιιμπεριαλιστικής πάλη του ελληνικού λαού. 

Οι μαχητές του ΕΛΑΣ, της Εθνικής Πολιτοφυλακής, όλος ο λαός πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση στους καινούριους κατακτητές. Τελικά, μπροστά στις υπέρτερες αριθμητικά δυνάμεις, η αντίσταση του ΕΛΑΣ και του λαού της Αθήνας – Πειραιά κάμφθηκε.

Στις 25 Δεκέμβρη 1944 ήρθε ξαφνικά στην Αθήνα ο πρωθυπουργός της Βρετανίας και αρχιτέκτονας της σφαγής, Ουίστον Τσόρτσιλ. Ηρθε για να επιβλέψει προσωπικά την προετοιμασία για την τελική εξόρμηση με στόχο την εξόντωση του κινήματος της Εθνικής Αντίστασης.

Ο Τσόρτσιλ με τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό στον περίβολο της βρετανικής πρεσβείας, μετά τη συνάντησή τους (27 Δεκέμβρη 1944)

Το απόγευμα της 27 Δεκέμβρη ο Τσόρτσιλ είχε συναντηθεί με τον αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό. Στο πρόσωπο του Δαμασκηνού «είχε εύρει τον άνθρωπο που του χρειαζόταν», γράφει στα απομνημονεύματά του Στρατάρχης Αλεξάντερ. Του ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει από τον Γεώργιο Γλύξμπουργκ να τον διορίσει αντιβασιλιά.

Ο Δαμασκηνός υποσχέθηκε στον Τσόρτσιλ ότι «θα επιχειρήσει το σχηματισμό κυβερνήσεως χωρίς τη συμμετοχή σ’ αυτήν κομμουνιστών», όπως έγραψε ο Βρετανός πρωθυπουργός στα δικά του απομνημονεύματα.

Στις 31 Δεκέμβρη ο Δαμασκηνός ορκιζόταν αντιβασιλιάς. Την ίδια μέρα ο Γεώργιος Παπανδρέουυπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του. Ουσιαστικά απολυόταν από τους Αγγλους. Είχε πια παίξει το μακάβριο ρόλο του. Ο Τσόρτσιλ γνώριζε ότι η περαιτέρω παραμονή του Παπανδρέου στην πρωθυπουργία θα προκαλούσε το ούτως ή άλλως εχθρικό αίσθημα του ελληνικού λαού, ενώ δε θα μπορούσε να έχει πλέον καμιά επαφή με την ηγεσία του ΕΑΜ.

Ετσι, οι Αγγλοι προχωρούν σε έναν ελιγμό: αφού εξασφαλίζουν μέσω του Δαμασκηνού την απόλυτη εποπτεία, στις 4 Γενάρη του 1945 «διορίζουν» πρωθυπουργό το στρατηγό Ν. Πλαστήρα. 

Στόχος τους ήταν μετά τη στρατιωτική νίκη να πετύχουν και την πολιτική θωράκιση του «αποικιακού» καθεστώτος στην Ελλάδα. 

Στο σχέδιο τους χρειαζόταν έναν πολιτικό με λαϊκή απήχηση, όπως ήταν ο Πλαστήρας, που θα έδινε την εντύπωση του «ειρηνευτή» και του εγγυητή της ομαλότητας. 

Εξάλλου, όπως σημείωνε ο Τσόρτσιλ στα απομνημονεύματα του: «αι επιβλητικαί βρετανικαί δυνάμεις, που ευρίσκονταν επί του ελληνικού εδάφους, είχαν μεταβάλει την κατάστασιν».

από ημεροδρόμος