Τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Σταύρου Ψυχάρη, ο γιος του Ανδρέας διεκδικεί τη συλλογή αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ που βρέθηκε στο σπίτι του εκδότη στο Κολωνάκι με έργα Πικάσο, Νταλί, Ντελακρουά, Μουνκ κ.ά., ισχυριζόμενος ότι την αγόρασε ο ίδιος και την παρέδωσε στον πατέρα του για φύλαξη.Η χήρα του πατέρα του Χριστίνα Τσούτσουρα αρνείται ότι του ανήκει και υποστηρίζει ότι ήταν του άνδρα της.
Λένε πως η τέχνη ενώνει τους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, όμως, επειδή η τέχνη -και κυρίως η εικαστική- είναι ενταγμένη σε ένα άτυπο χρηματιστήριο αξιών, ενίοτε πυροδοτεί πάθη, μίση, καβγάδες, για τα οποία στο τέλος καλείται η Δικαιοσύνη να δώσει τη λύση.
Και αυτό γιατί όταν μιλάμε για έργα καταξιωμένων ζωγράφων - γλυπτών, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις αποτιμώνται σε μικρές ή και μεγάλες περιουσίες, το ιδιοκτησιακό και τα κληρονομικά δικαιώματα εύκολα μετατρέπονται σε μακροχρόνιο πεδίο μαχών με άδηλο τέλος. Μια τέτοια διαμάχη, που εκτυλίσσεται τα τελευταία χρόνια μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, έρχεται τώρα στο φως και αφορά μια οικογένεια της οποίας ο εκλιπών πατριάρχης Σταύρος Ψυχάρης ήταν για πολλά χρόνια σημείο αναφοράς όχι μόνο στον χώρο του Τύπου και της πολιτικής, αλλά ευρύτερα στην κοινωνία, που παρακολουθεί με ενδιαφέρον τους ισχυρούς του τόπου.
Το επίδικο του ενδοοικογενειακού εμφυλίου, τρία χρόνια μετά τον θάνατο του Σταύρου Ψυχάρη, αφορά τη διεκδίκηση 19 πινάκων γνωστών Ελλήνων και ξένων ζωγράφων του γιου του από τον πρώτο του γάμο Ανδρέα Ψυχάρη από τη δεύτερη σύζυγό του Χριστίνα Τσούτσουρα.
Ανδρέας Ψυχάρης
Μια υπόθεση που μέχρι πριν από λίγα χρόνια θα φάνταζε αδιανόητη για τα ελληνικά media, εκτυλίσσεται πλέον στη σκηνή των πολιτικών δικαστηρίων. Ο Ανδρέας Ψυχάρης, πρώην βουλευτής της Ν.Δ. και γιος του εκλιπόντος εκδότη του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη (ΔΟΛ), στρέφεται δικαστικά κατά της χήρας του πατέρα του Χριστίνας Τσούτσουρα. Αντικείμενο της αγωγής του, οι μεγάλης αξίας πίνακες που κατείχε και φιλοξενούσε στο σπίτι του ο μεγαλοεκδότης: πρόκειται για 19 έργα υψηλής καλλιτεχνικής και οικονομικής αξίας πολύ μεγάλων και διάσημων καλλιτεχνών, όπως οι Πικάσο, Ντελακρουά, Νταλί, Μουνκ, Λύτρας κ.ά., τους οποίους, όπως υποστηρίζει στην αγωγή του, απέκτησε αποκλειστικά ο ίδιος και έδωσε για φύλαξη στον πατέρα του κατά τα χρόνια που υπηρετούσε στο εξωτερικό.
Η εικόνα της ανοιχτής σύγκρουσης δείχνει ότι η κατάρρευση του ΔΟΛ το 2017 και ο θάνατος του Σταύρου Ψυχάρη πέντε χρόνια μετά δεν παρέσυραν μόνο το ιστορικό εκδοτικό οικοδόμημα, αλλά και την ενότητα της οικογένειας που το διοικούσε.
Στα απόνερα εκείνης της οικονομικής και ηθικής διάλυσης, αναδύονται σήμερα προσωπικές και περιουσιακές διεκδικήσεις, απομυθοποιώντας οριστικά μια δυναστεία που άλλοτε κυριαρχούσε στη δημόσια ζωή.
Στην αγωγή του ο Ανδρέας Ψυχάρης περιγράφει με λεπτομέρεια τη ζωή του στο εξωτερικό από το 1995 έως το 2003, οπότε υπηρετούσε ως διπλωματικός υπάλληλος σε Λονδίνο, Λευκωσία και Ουάσινγκτον.
Την περίοδο εκείνη, όπως υποστηρίζει στην αγωγή του (τότε που δεν υπήρχε η υποχρέωση υποβολής «πόθεν έσχες», ούτε απαιτούνταν αποδείξεις για την προέλευση των χρημάτων), αγόραζε ως πλειοδότης από τους οίκους Sotheby’s και Christie’s έργα τέχνης που συγκέντρωναν το προσωπικό του ενδιαφέρον. Η αναφορά του σε αυτούς τους διεθνείς οίκους υποδηλώνει επιπλέον τη γνησιότητα των έργων και τα πιστοποιητικά που τα συνοδεύουν κάθε αγορά.
«Λόγω της σταθερής απουσίας μου στο εξωτερικό και της αξίας των έργων που καθιστά αναγκαία την ασφαλή φύλαξή τους, έδωσα προς φύλαξη τα έργα στον πατέρα μου Σταύρο Ψυχάρη, ο οποίος διέμενε με την εναγόμενη σύζυγό του και τις ετεροθαλείς αδελφές μου σε ιδιόκτητη κατοικία/μεζονέτα επί της οδού Λυκαβηττού 30 στο Κολωνάκι, διαθέτοντας τα αναγκαία μέτρα ασφάλειας, αλλά και φρουρά ως εκ της ιδιότητάς του, του εκδότη των ιστορικών εφημερίδων “Βήμα” και “Νέα”», αναφέρει στην αγωγή του ο γιος του Ανδρέας.
Το πορτρέτο του Σαίξπηρ από τον Πάμπλο Πικάσο (1964) κοσμούσε το γραφείο του Σταύρου Ψυχάρη στην οικία του, στην οδό Λυκαβηττού 30 Πρόκειται για την πολυτελή κατοικία με την άπλετη θέα προς την Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, για την οποία ένιωθε υπερήφανος ο εκλιπών εκδότης και την επεδείκνυε με καμάρι στα στελέχη του ΔΟΛ και τους πολιτικούς του φίλους όταν τους καλούσε στις γνωστές προεκλογικές δεξιώσεις. Μια κατοικία επίδειξης δύναμης και ισχύος, με τα δεκάδες έργα τέχνης να κοσμούν τους τοίχους της και τον οικοδεσπότη σε ρόλο ξεναγού να μιλά για τους πίνακες, την τεχνοτροπία, την ιστορία τους, αλλά και το γενικότερο έργο καλλιτεχνών όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Σαλβαντόρ Νταλί, ο Ευγένιος Ντελακρουά, ο Εντβαρντ Μουνκ και ο Νικηφόρος Λύτρας. Εργα που θα ζήλευαν οι μεγαλύτεροι συλλέκτες, αλλά και βαθύπλουτοι Ελληνες, των οποίων η γνησιότητα και η καλλιτεχνική αξία δεν μπορούν να αμφισβητηθούν, καθώς επιστήθιος φίλος του τότε ήταν ο γνωστός συλλέκτης και εκτιμητής έργων Παναγιώτης Κουβουτσάκης, ο οποίος είχε διατελέσει και σύμβουλος Διοίκησης στον ΔΟΛ.
Τα έργα «Ariadne» του Γκέοργκ Κόλμπε και «Portrait de garçonnet» του Ντελακρουά ήταν μέρος της συλλογής Πάντως, ο γιος του διεκδικεί με τιμολόγια αγοράς στο όνομά του μόνο 19 πίνακες από τους δεκάδες που εμφάνιζε ο πατέρας του. Απορία όμως στον αναγνώστη της λίστας των έργων προκαλούν οι αναγραφόμενες τιμές αγοράς, καθώς τα έργα αυτών των καλλιτεχνών κοστίζουν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Κατά τους ισχυρισμούς του Ανδρέα Ψυχάρη και βάσει των παραστατικών που έχει στη διάθεσή του, δαπάνησε 346.312,40 λίρες και επιπλέον 8.804,11 ευρώ, φτάνοντας στο συνολικό ποσό των 421.499,18 ευρώ. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις ανθρώπων της αγοράς τέχνης, η πραγματική αξία των 19 έργων που περιλαμβάνονται στη συλλογή του εκτιμάται σήμερα σε πολλαπλάσια ποσά. Αρκεί να αναφερθεί ότι στην εικαστική αγορά υπολογίζεται ότι ακόμα και κάποιο μικρό έργο των Πικάσο, Νταλί, Μουνκ, Ντελακρουά εκτιμάται 2 εκατ. ευρώ και άνω.
Στη συλλογή Ψυχάρη υπήρχε και ένα έργο του Σαλβαδόρ Νταλί Οι ίδιοι κύκλοι επισημαίνουν επίσης ότι το χρηματικό ύψος που εμφανίζεται ως αρχικό κόστος απόκτησης δεν αντανακλά με κανέναν τρόπο την εμπορική τους αξία, ειδικά εφόσον πρόκειται για πίνακες που αποδίδονται σε δημιουργούς παγκόσμιου κύρους, οι οποίοι σπάνια εμφανίζονται σήμερα στην αγορά κάτω από εξαψήφιες τιμές. Ωστόσο, αξίζει να δούμε την εξέλιξη αυτού του εμφυλίου μέσα από την κατατεθείσα αγωγή του Ανδρέα Ψυχάρη κατά της χήρας του πατρός του, Χριστίνας Τσούτσουρα.
«Το φθινόπωρο του 2017 απέκτησα για πρώτη φορά ιδιόκτητη κατοικία επί της οδού Λυκαβηττού 34 και έκτοτε διαμένω εκεί οικογενειακώς. Ζήτησα τα έργα μου από τον πατέρα μου, ο οποίος ασφαλώς μου είπε να τα παραλάβω όποτε επιθυμώ. Η εναγόμενη, πληροφορηθείσα την επικείμενη παραλαβή των έργων μου και εκμεταλλευόμενη την κακή σωματική και ψυχολογική κατάσταση του πατέρα μου και συζύγου της, μου διεμήνυσε ότι οι πίνακες είναι δικοί της, αρνούμενη έκτοτε οιαδήποτε επαφή και επικοινωνία μαζί μου».
«Σταθμίζοντας την υγεία του πατέρα μου», συνεχίζει ο Ανδρέας Ψυχάρης στην αγωγή του, «και την αφόρητη στενοχώρια που θα του προκαλούσε η έριδα με την εναγόμενη, δεν έσπευσα να παραλάβω τους πίνακες και απέφυγα δικανικές ενέργειες που κατ’ ανάγκη εμπλέκουν επιδόσεις, επιμελητές κ.λπ. Αλλωστε η υγεία του πατέρα μου έβαινε επιδεινούμενη καθώς έπασχε από Πάρκινσον, ενώ απώλεσε σταδιακά από το 2018 έως λίαν προσφάτως άπασα την κινητή και ακίνητη περιουσία του (πλην των έργων μου ασφαλώς, καθώς δεν του ανήκαν) προς εξόφληση δανειακών υποχρεώσεων που είχε εγγυηθεί ατομικώς».
Στη συνέχεια αναφέρεται στη μετακόμιση του πατέρα του στο Πόρτο Ράφτη μετά την έξωση από την κατοικία του στο Κολωνάκι, η οποία πωλήθηκε από τη δανείστρια τράπεζα Alpha Bank χωρίς πλειστηριασμό. Την περίοδο εκείνη και μέχρι τον θάνατο του μεγαλοεκδότη (2/8/2022) ο ενάγων υποστηρίζει ότι δεν είχε καμία επαφή με τον πατέρα του, καθώς φρουρούνταν από την εναγόμενη και δεν επικοινωνούσε μαζί του.
Στις 20/7/2020 μέσω πληρεξούσιου δικηγόρου γίνεται μια ύστατη προσπάθεια ειρηνικής επίλυσης της διαφοράς και αποστέλλεται επιστολή στον δικηγόρο της Χριστίνας Τσούτσουρα, η οποία, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Ο Ανδρέας μού έθεσε υπόψη τον κατάλογο έργων που έχει αγοράσει προ 20ετίας σε δημοπρασίες του οίκου Sotheby’s και είχε παραδώσει προς φύλαξη στον πατέρα του. Αντιλαμβάνομαι ότι λόγω της κατάστασης της υγείας του πατέρα του η σύζυγός του Χριστίνα αρνείται την παράδοσή τους στον Ανδρέα, πράγμα που έχει προκαλέσει σοβαρές τριβές μεταξύ τους ήδη από το 2017.
Η άρνηση της Χριστίνας είναι ακατανόητη ενόσω ακόμα και οι επιμελείς πιστωτές του πατέρα του έχουν αναγνωρίσει τη συλλογή ως ιδιοκτησία του Ανδρέα. Προς αποφυγή και μόνο των σχετικών δικαστικών ενεργειών, ο Ανδρέας θα ήταν πρόθυμος να δωρίσει συμβολαιογραφικώς ορισμένα έργα εκ της συλλογής του στις ετεροθαλείς αδελφές του, κατά την απόλυτη κρίση του».
Ωστόσο, και αυτή η προσπάθεια έπεσε στο κενό καθώς μέχρι σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες, η Χριστίνα Τσούτσουρα υποστηρίζει ότι τα συγκεκριμένα έργα αγοράστηκαν με χρήματα που δαπάνησε ο εκλιπών σύζυγός της, και ως εκ τούτου της ανήκουν.
Η θέση αυτή αποτελεί και τον πυρήνα της διαφωνίας, καθώς στην αγωγή του ο Ανδρέας Ψυχάρης επιμένει ότι τα έργα αποκτήθηκαν αποκλειστικά με δικά του κεφάλαια κατά την περίοδο που εργαζόταν στο εξωτερικό και ουδέποτε μεταβίβασε τα δικαιώματα ή την κατοχή τους.
Η συλλογή που έγινε μήλον της Εριδος
Αν κάποιος αναζητήσει την αιτία της έντασης, θα τη βρει μέσα στις ίδιες τις επιλογές του Ανδρέα Ψυχάρη. Η συλλογή δεν αποτελείται από διακοσμητικά έργα, αλλά από ονόματα που φιγουράρουν σε διεθνείς δημοπρασίες και μουσεία. Σύμφωνα με τα παραστατικά της αγωγής, η αρχή έγινε με το έργο υψηλής τεχνικής και ιστορικής σημασίας, υδατογραφία «Ακρόπολη» από τον Αγγελο Γιαλλινά, αξίας 8.804 ευρώ.
Ακολούθησαν δύο έργα του Old Master School, το ένα αποδιδόμενο στον Αλεξάντερ Κέιρινξ, αγορασμένο στις δημοπρασίες του 1997 με τίμημα 8.804 ευρώ, και το δεύτερο, της αυστριακής σχολής, σε αξία 4.890 ευρώ. Η συλλογή εμπλουτίστηκε με τον εντυπωσιακό πίνακα λάδι «Σκηνή Εκκλησίας» του Χοσέ Γαλιέγος ι Αρνόσα του 19ου αιώνα, που απέκτησε με 23.293 ευρώ, και το «Shop assistant» του Νικηφόρου Λύτρα, έργο χαρακτηριστικό της ελληνικής ηθογραφικής σχολής.
Ακολουθεί ο πίνακας «Visite inattendue» του Απόστολου Γεραλή με τίμημα 13.870 ευρώ και στη συνέχεια ένα από τα πιο ιδιαίτερα έργα της συλλογής: το λάδι του Ρίχαρντ Μίλερ, αγορασμένο προς 27.033 ευρώ, με τη δραματικότητα και την οξυδερκή λεπτομέρεια που χαρακτήριζε τον Γερμανό ζωγράφο.
Στη λίστα με τα διεκδικούμενα έργα αναγράφεται το «In the church» του Ελληνοαιγυπτιώτη ζωγράφου Θεόδωρου Ράλλη, που αποκτήθηκε αντί 41.924 ευρώ. Ακολουθεί το έργο «Καραβάνι» του Ιβάν Αϊβαζόφσκι, ενός από τους κορυφαίους θαλασσογράφους της παγκόσμιας τέχνης, με τίμημα 37.033 ευρώ. Από τις δημοπρασίες του 2000 προέρχονται δύο πίνακες του Εντβαρντ Μουνκ («The ship» και «The man from the sea»), αποκτημένοι προς 8.890 ευρώ και 5.327 ευρώ, αντίστοιχα. Εργα με έντονη ψυχογραφική διάσταση, που συνδέονται με την πιο ώριμη φάση του κορυφαίου Νορβηγού δημιουργού, στην οποία εντάσσεται και το εμβληματικό με την παγκόσμια απήχηση και αναγνώριση έργο, «Κραυγή».
Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελούν τα τρία έργα του Ευγένιου Ντελακρουά: «La Justice», «La guerre» και «Portrait de garçonnet». Ο Ανδρέας Ψυχάρης, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, τα απέκτησε όλα στην ίδια δημοπρασία του 2000, τα δύο πρώτα προς 19.563 ευρώ το καθένα και το τρίτο προς 10.525 ευρώ.
Στην τελική φάση της δημιουργίας της συλλογής, το 2001-2002, συναντάμε τον Πολ Σινιάκ («Voiliers à quai», περίπου 28.000 ευρώ), τον Πάμπλο Πικάσο («Portrait of Shakespeare», 16.070 ευρώ), τον Γκέοργκ Κόλμπε («Ariadne») και, τέλος, τον Σαλβαδόρ Νταλί με τη «Statue équestre sur socle», αγορασμένη προς 42.623 ευρώ. Η υπόθεση που ήδη σκιαγραφεί μια πρωτοφανή οικογενειακή ρήξη αποκτά ακόμη πιο εντυπωσιακές διαστάσεις καθώς αποκαλύπτεται μέσα από τις σελίδες της αγωγής του Ανδρέα Ψυχάρη. Με λεπτομέρειες που μέχρι σήμερα δεν είχαν δει το φως της δημοσιότητας, η διαμάχη γύρω από τους 19 πίνακες ζωγραφικής αποκτά ένα βαρύ συναισθηματικό και ηθικό αποτύπωμα.
Η αγωγή υπογραμμίζει πως στο ίδιο σπίτι βρίσκονταν και άλλα έργα που είχε αγοράσει ο πατέρας του μέσω δημοπρασιών κατά τη δεκαετία 1990-2000, όλα με πιστοποιητικά αυθεντικότητας. Ο Ανδρέας Ψυχάρης επιλέγει για την ώρα να διεκδικήσει μόνο τα 19 έργα της δικής του κυριότητας, επιφυλασσόμενος όμως να επανέλθει στο μέλλον για τα υπόλοιπα.
Στις 19 Δεκεμβρίου του 2024 απέστειλε νέα εξώδικη πρόσκληση στη χήρα Ψυχάρη. Και πάλι, σύμφωνα με όσα καταγράφονται, δεν έλαβε καμία απάντηση. Μετά από σιωπή ετών, εντάσεις και άκαρπες προσπάθειες εξώδικης επικοινωνίας, ο ενάγων απευθύνεται πλέον στη Δικαιοσύνη ζητώντας την αναγνώριση της αποκλειστικής κυριότητάς του επί των 19 έργων τέχνης και την άμεση επιστροφή τους.
Η απαίτηση
Σύμφωνα με το κείμενο της αγωγής, ο Ανδρέας Ψυχάρης ισχυρίζεται ότι η σύζυγος του πατέρα του Χριστίνα Τσούτσουρα «νέμεται και κατέχει παρανόμως» τα έργα, αρνούμενη να τα αποδώσει παρά τις επανειλημμένες κλήσεις προς τούτο. Ο ενάγων καλεί το δικαστήριο να αναγνωρίσει ότι τα έργα αποτελούν αποκλειστικά δική του ιδιοκτησία και ότι η εναγόμενη οφείλει να τα επιστρέψει.
Σε περίπτωση αδυναμίας φυσικής επιστροφής των πινάκων, κάτι που υπονοείται ως πιθανό, ζητά να επιδικαστεί αποζημίωση ίση με τη συνολική αξία αγοράς: 421.499,18 ευρώ, ποσό που προκύπτει από τις 346.312,40 λίρες που κατέβαλε σε δημοπρασίες μεταξύ 1997-2002, καθώς και τα 3 εκατ. δραχμές της ίδιας περιόδου, όλα μετατρεπόμενα στο σημερινό αντίτιμο. Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, ο ενάγων εσχάτως πληροφορήθηκε ότι κάποια από τα έργα που διεκδικεί ενδέχεται να έχουν ήδη πωληθεί από την εναγόμενη Χριστίνα Τσούτσουρα.
Ενα ακόμα ενδιαφέρον στοιχείο της αγωγής είναι ότι ο Ανδρέας Ψυχάρης ενεργοποιεί επικουρικά και τη διάταξη περί «αδικαιολόγητου πλουτισμού». Με απλά λόγια, ακόμη κι αν το δικαστήριο δεν εισέλθει στην ουσία της κυριότητας, ακόμη κι αν προκύψει ότι για οποιονδήποτε λόγο τα έργα δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν, η εναγόμενη, σύμφωνα με το επιχείρημα της αγωγής, δεν μπορεί να παραμένει κάτοχός τους, ούτε να ωφελείται από την αξία τους.
Πρόκειται για ένα από τα ισχυρότερα νομικά στηρίγματα αυτού του τύπου υποθέσεων: όταν κάποιος έχει στα χέρια του περιουσιακά στοιχεία που δεν του ανήκουν, υποχρεούται να τα επιστρέψει ή να αποδώσει την αξία τους. Ετσι, η υπόθεση κλείνει τουλάχιστον σε επίπεδο αγωγής, εκεί όπου αναπόφευκτα θα κατέληγε, τις αίθουσες των δικαστηρίων.
Από τη μια, ένας γιος που δηλώνει ότι για χρόνια απέφυγε τη σύγκρουση για να προστατεύσει τον πατέρα του. Από την άλλη, η χήρα του εκδότη του ΔΟΛ, η οποία, σύμφωνα με τις καταγγελίες, παραμένει αμετακίνητη.
Η Μαριζάννα Κίκιρη, δικηγόρος του Ανδρέα Ψυχάρη Η δικηγόρος του Ανδρέα Ψυχάρη Μαριζάννα Κίκιρη δήλωσε στο «ΘΕΜΑ» ότι ο εντολέας της, αφού ζήτησε με εξώδικη ανακοίνωση την παράδοση των έργων τέχνης που αποδεδειγμένα του ανήκουν και δεν έλαβε καμία απάντηση από την αντίδικο, αναγκάστηκε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Στόχος του είναι να του αποδοθούν οι πίνακες ζωγραφικής που αποτελούν ιδιοκτησία του.
Ανδρέας Ψυχάρης
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου