Οι πιο περίεργες αμερικανικές εκλογές. Μέχρι τις επόμενες…

Γράφει ο ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΡΗΓΑΣ *

Τα σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα των ΗΠΑ θα πρέπει να αισθάνονται περήφανα για αυτό που κατάφεραν φέτος. Οι δύο υποψήφιοι, στις σημερινές αμερικανικές εκλογές για την προεδρία, είναι:

• Η Χίλαρι Κλίντον, το αγαπημένο παιδί των λόμπι και των τραπεζών (άλλωστε κάποτε πληρώνονταν από την Goldman Sachs για να δίνει λόγους).
• Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο «αντικομφορμιστής» που – ως δισεκατομμυριούχος και ο ίδιος – δεν θα στραφεί ποτέ ενάντια στα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης των ΗΠΑ. 

Το 2015 οι Ρεπουμπλικάνοι εξέλεξαν τον Ντόναλντ Τραμπ ως υποψήφιο τους. Ένας Αμερικανός κωμικός ανέφερε ότι ο Τραμπ μοιάζει με την καρικατούρα του πλούσιου που έχουν οι φτωχοί στο μυαλό τους.

Ο Τραμπ λέει συνεχώς ανακρίβειες και ψέματα, επιτέθηκε στους Μεξικανούς με ξεκάθαρα ρατσιστικό τρόπο. Σε μία ηχογράφηση που βγήκε στο φως της δημοσιότητας παραδέχεται ότι εκμεταλλεύεται το celebrity status του για συμπεριφέρεται στις γυναίκες σαν να ήταν ένα κομμάτι κρέας. Ο Τραμπ, παρόλο που από κάποιους  εμφανίζεται ευφυής, μιλάει  σαν να έχει λεξιλόγιο 300 λέξεων και πολλές φορές απευθύνεται στο κοινό χωρίς να δημιουργεί ολοκληρωμένες προτάσεις. Ποτέ δεν αναφέρεται σε κανένα πραγματικό ζήτημα πολιτικής, εκτός και αν είναι να πει ότι θα αυξήσει τις φοροαπαλλαγές για τους υπέρ-πλούσιους.

Την ίδια στιγμή  αναφέρεται σπάνια στον Θεό και την μία φορά που προσπάθησε να αναφερθεί στην Βίβλο αντί να πει ‘«στην δεύτερη επιστολή προς Κορινθίους» είπε «στο προς Κορινθίους το 2», λες και μιλούσε για το Hunger games. Παρ’ όλα αυτά θεωρείται χαρισματικός, έξυπνος και αντιλαμβάνεται την αποπολιτικοποίηση των συμπολιτών του. Ξέρει να χρησιμοποιεί τα social media και να κερδίζει πάντα το παιχνίδι των εντυπώσεων. Έχει υπάρξει celebrity με δικό του reality show και αντιλαμβάνεται ότι στην αμερικάνικη κοινωνία ο διαχωρισμός ανάμεσα στο ελαφρύ και στο σημαντικό έχει πάψει προ πολλού να υφίσταται. Η στάση του απέδειξε ότι ακόμη και το τελευταίο προπύργιο της αμερικάνικης δεξιάς, δηλαδή η θρησκεία, δεν παίζει ρόλο όταν ο υποψήφιος  έχει χάρισμα και μαγνητίζει τα πλήθη…

Ο Τραμπ μιλάει σχεδόν στο επίπεδο ενός μαθητή της 5ης δημοτικού. Σε μια απάντηση που έδωσε σε έναν δημοσιογράφο χρησιμοποίησε 220 λέξεις. Από αυτές 172 ήταν μονοσύλλαβες, 39 ήταν δισύλλαβες , 4 ήταν τρισύλλαβες και μόνο 2 είχαν τέσσερις συλλαβές. Επίσης οι περισσότερες προτάσεις ήταν κύριες, χωρίς εξαρτημένες προτάσεις, και μιλούσε πολλές φορές  σε δεύτερο πρόσωπο στην προστακτική προκειμένου να εμπλέξει το κοινό στη λογική του. Για να επιβεβαιώσει την άποψη του συνεχώς αναφέρεται σε «φίλους»  του που συμφωνούν μαζί του ή που τον ευχαριστούν για την βοήθεια του. Τέλος, αλλάζει τη δομή των προτάσεων διότι θέλει να τελειώνει όλες τις προτάσεις με δυνατές λέξεις. Στην απάντηση του τελείωνε τις προτάσεις με τις λέξεις «πρόβλημα», «νεκροί», «πεθαίνουν», «βασική αιτία» .

Η όλη απάντηση βασικά δεν βγάζει νόημα όμως ως καλός πωλητής ξέρει ότι αυτό δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι το συναίσθημα που μεταφέρεις στο κοινό σου.  Τελικά ο καλός πωλητής μπορεί να σου πουλήσει ένα αντικείμενο χωρίς να ξέρει απολύτως τίποτα για αυτό, διότι το αντικείμενο δεν έχει σημασία , εσύ έχεις σημασία. Ο Τραμπ δεν πείθει απλά διότι θεωρεί ότι δεν έχει σημασία να πείσει, αλλά αρκεί να πουλήσει την εικόνα του . Μία αμερικανική ενημερωτική ιστοσελίδα έλεγξε  όλες τις δηλώσεις του Τραμπ και απέδειξε ότι σε ποσοστό 60% λέει είτε ανακρίβειες είτε ψέματα , αλλά ούτε αυτό είχε καμία σημασία και η δημοτικότητα του δεν έπεσε.

Όλα αυτά οφείλονται και στην αντίπαλο του Τραμπ.. Ο αμερικάνικος λαός ορθώς κατηγορεί την Ουάσιγκτον για τα δεινά του και εμφανίζεται να αδιαφορεί για το ποιος είναι αυτός τον οποίον ψηφίζει. Μέσα σε μία στρατιά πολιτικών που χρησιμοποιούσαν ιντελεκτουέλ γλώσσα και ήταν μορφωμένοι, αλλά τελικά δεν κατάφεραν τίποτα, ο Τραμπ φαίνεται το αντίθετο τους και σε αυτές τις εκλογές μπορεί και να αρκεί αυτό και μόνο. Ο Τραμπ βέβαια είναι πωλητής και ένας ηθοποιός της πολιτικής. Ως τέτοιος είναι αρκετά πιθανόν να αγνοεί ουσιαστικά ζητήματα της θέσης που ζητά να αναλάβει. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο, ιδίως όταν όλοι ξέρουμε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες και δυνάμεις στα πλαίσια ειδικά των διεθνών σχέσεων..

Από την άλλη πλευρά η  Χίλαρι Κλίντον ξεκίνησε την προεκλογική της εκστρατεία με τον παραδοσιακό τρόπομε τον οποίο την κάνουν οι «σοβαροί» πολιτικοί εδώ και δεκαετίες στην Αμερική. Προσπάθησε να μην πει τίποτα το πολύ επικίνδυνο και να καταφύγει στην ασάφεια και στα απαραίτητα ψέματα προκειμένου να εκλεγεί ως η σοβαρή, γνώστης και μορφωμένη υποψήφιος. Η Κλίντον ποτέ δεν ήταν χαρισματική, ενώ την ίδια στιγμή προέρχεται από το μεγαλύτερο πολιτικό σόι με τον άντρα της να είναι πρώην Πρόεδρος.

Η Κλίντον, όταν ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία, έκανε όλα τα κόλπα που κάνει συνήθως ένας πολιτικός της θέσης της. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι σε μία ομιλία της στο νότο άρχισε να μιλάει με southern προφορά ενώ είναι από το Σικάγο και έχει μεγαλώσει και σπουδάσει στην Βοστόνη. Προσπάθησε να τα έχει καλά με όλους και να συνεχίσει να λαμβάνει τα χρήματα από τα μεγάλα συμφέροντα και τις πολυεθνικές που την στήριξαν από την αρχή. Φαίνεται να μην ανησύχησε, , με το σκεπτικό ότι ο αντίπαλος της ήταν έτσι κι αλλιώς ένας εξαιρετικά ασόβαρος πολιτικός .

Η αμερικάνική κοινωνία όμως διαφέρει σημαντικά από το 1992 όταν και ο άντρας της έγινε Πρόεδρος των ΗΠΑ. Η κρίση του 2008 ξεπεράστηκε στα χαρτιά και στους μέσους όρους, όμως μεγάλα τμήματα της αμερικάνικης κοινωνίας «έπεσαν» από τη λεγόμενη μεσαία τάξη στα λεγόμενα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Η σύνδεση της Χίλαρι με το πολιτικό κατεστημένο είναι εναντίον της, ενώ, την ίδια στιγμή, η «αντισυμβατικότητα» του Τραμπ λειτουργεί υπέρ του. Οι Αμερικάνοι έχουν προβλήματα σοβαρά και δυσεπίλυτα και η Χίλαρι εμφανίζεται ως μία λύση δοκιμασμένη μεν αλλά αποτυχημένη δε. Κανείς δεν πιστεύει ότι θα καταφέρει τίποτα το σημαντικό και η κατάσταση της κοινωνίας στις ΗΠΑ έχει φτάσει στο σημείο όπου οι αλλαγές πρέπει να συμβούν και να συμβούν άμεσα.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στις προκριματικές των Δημοκρατικών βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν αντίπαλο που δεν  είχε υπολογίσει. Ο Μπέρνυ Σάντερς, ένας 75χρονος ανεξάρτητος Δημοκρατικος που χαρακτηρίζει εαυτόν σοσιαλιστή, κατάφερε να πάρει τις 22 από τις 50 πολιτείες στην κούρσα για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Ενδεικτικό του πόσο έχει αλλάξει η πολιτική σκηνή στις ΗΠΑ είναι ότι κατάφερε να κινητοποιήσει περισσότερο κόσμο να συμμετέχει στην εκστρατεία του από αυτόν που κινητοποίησε η Χίλαρι. Στο τέλος, βέβαια, έχασε, αφού η κάλυψη που είχε η Χίλαρι από την τηλεόραση ήταν πολλαπλάσια αυτής που λάμβανε ο ίδιος. Φυσικά, ο Σαντερς, δεν είναι αριστερός ούτε για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, σύμφωνα τα οποία «αριστερός» είναι μέχρι και ο σοσιαλδημοκράτης. Είναι ένας κεντρώος πολιτικός που απλά είχε το θάρρος να μιλήσει για τα προβλήματα της αμερικάνικης κοινωνίας και να δείξει μια ελάχιστη διάθεση να μην παίξει εντελώς το παιχνίδι των πολυεθνικών. 

Ό,τι και να κάνουν ο Τραμπ και η Κλίντον τα προβλήματα της κοινωνίας δεν εξαφανίζονται και το γεγονός είναι ότι ο κόσμος θα βρει έναν τρόπο να αντιδράσει στο προδιαγεγραμμένο πολιτικό τέλος που θα έχουν οι εν λόγω εκλογές . Τελικά αυτές είναι οι πιο περίεργες εκλογές στην ιστορία της αμερικανικές δημοκρατίας, αλλά μόνο μέχρι τις επόμενες, όταν τα ίδια προβλήματα θα ξαναεμφανιστούν. Έτσι, θα εξωθήσουν το αμερικάνικο κοινό σε πιο ακραίες καταστάσεις από αυτές που είδαμε ολόκληρη την τελευταία χρονιά.

*Ο Σταμάτης Ρήγας είναι ιστορικός. 

ημεροδρόμος