Ο αγωγιάτης... Ενα ηθογραφικό πορτρέτο εποχής...

φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα

Για ένα επάγγελμα -που σήμερα πια έχει σβήσει- μας πληροφορεί ο Ευρυτάνας λογοτέχνης Δημοσθένης Γ. Γούλας (1916-1990) σκιαγραφώντας με τη γλαφυρή πένα του το "ηθογραφικό πορτρέτο" του αγωγιάτη, μέσα από το βιβλίο του που κοσμεί και την προσωπική μας βιβλιοθήκη και φέρει τον τίτλο "οι χωριανοί μου", εκδ. Στέφανος Α. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1978.

Κατά τη μεταφορά διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτοτύπου.

Απολαύστε το...

*****

Ο ΑΓΩΓΙΑΤΗΣ

Εδώ η επαγγελματική κατοχύρωση πάει περίπατο.Δεν υπάρχει η αποκλειστικότητα ούτε χρειάζεται άδεια για εξάσκηση επαγγέλματος, ούτε κορεσμός.

Ο καθένας μπορεί να γίνει αγωγιάτης, αρκεί νάχει μουλάρι στη διάθεσή του και ν' αντέχει στις πορείες.

Δεν χρειάζεται να γεννήθηκε ή νάναι πλασμένος για να γίνει. Μπορεί χτες νάτανε ψάλτης, προχθές μαραγκός, αύριο να γίνει μπακάλης του χωριού, μεθαύριο κουρέας, την άλλη αγροφύλακας και να ξαναγίνει σγωγιάτης ύστερα από κάμποσο καιρό.

Ακόμη μπορεί νάχει κι άλλο επάγγελμα επικουρικό χωρίς να υπάρχει το... ασυμβίβαστο.

Ο φτωχός βουνήσιος τόπος δε δίνει ποτέ στους κατοίκους του, το ψωμί τους. Γι' αυτό, όσοι δεν εξαναγκάζονται κυνηγημένοι απ' το φάσμα της πείνας να τραβήξουνε για ξένα μέρη, μένουν στα χωριά και μηχανεύονται κάθε τέχνη για να ζήσουν. Μια τέχνη ακόμη είναι το να μεταφέρνουν τα τρόφιμα με τα ζώα τους απ' τα κοντινότερα κέντρα.

Δεν έχει σημασία αν για τους εύπορους το ζωντανό είναι το μουλάρι και για τους φτωχούς ο γάιδαρος, αρκεί που ο καθένας κάτι έχει. Όσο για τ' άλογο, αυτό ξετοπίστηκε σχεδόν, γιατί δε σηκώνει πολύ φορτίο και δεν αντέχει στις ανηφοριές, κατηφοριές, τα τραχιά στεφάνια, τα μονοπάτια και τις γιδόστρατες, φορτωμένο. Με μια λέξη τ' άλογα δεν τα σηκώνει ο βουνήσιος τόπος. Ο κάμπος θρέφει άλογα και τα βουνά λεβέντες, όπως λέει η λαϊκή σοφία.

Για τα τρόφιμα ξεκινάει μαζύ με τ' άλλο χωριό. Στο δρόμο ανταμώνονται τα καραβάνια και γίνονται ένα σχοινί απλωμένο από τ' ακρινότερα χωριά ως τα πλησιέστερα κέντρα. Το βαρύ περπάτημα απ' τα πεταλωμένα φορτιάρικα, που τα πέταλά τους τριζοβολούν στις πέτρες, τα κύπριά τους, τα σαλαγίσματα με τα ντε - ντε, οι φωνές και τα τραγούδια που αντηχούν στα χάνια και στις ρεματιές, τ' ανέκδοτα και τ' αστεία που λέγονται, δίνουν σ' όλο αυτό το "πανηγύρι" έναν ξεχωριστό τόνο.

Τις περισσότερες φορές όμως ξεκινάει κανένας και μόνος του. Βάζει το σαμάρι στο ζώο, κρεμάει τον τρουβά που έχει μέσα λίγη μπομπότα πιο σκληρή κι απ' το τσιμέντο, μερικές ελιές, λίγο κλοτσοτύρι και κανένα σκόρδο ή κρεμμύδι.

Φορτώνει το ζώο με σανό, καλαμποκιές ή άχυρο για να μην πληρώσει στα χάνια που θα μείνει, βάζει στην τσέπη του κάμποσο καπνό δικής του παραγωγής, μερικά καλαμποκόφυλλα για τσιγαρόχαρτο, ένα βελόνι με κλωστή, μήπως κατά τύχη σπάσει το τσουβάλι και χυθεί το καλαμπόκι και πριν ακόμα ξημερώσει ξεκινάει για τον προορισμό του, που είναι συνήθως η πρωτεύουσα της επαρχίας του, και μαζί το εμπορικό της κέντρο.

Εκεί θα πάει να μεταφέρει τα ψώνια για το μπακάλικο του χωριού, το καλαμπόκι της θειά - Γάκαινας, τα τρόφιμα της διανομής ή ό,τι άλλο βρεθεί. Το βράδυ, κι αν ακόμη μπορούσε να μπει στην πόλη, δεν θα το κάνει, παρά θα μείνει κάπου παραόξω για να βοσκήσει το ζώο και να γλυτώσει κάμποσα έξοδα. Μόνο αν βρέχει θα πάει σε κανένα χάνι για να περάσει τη βραδιά.

Την άλλη μέρα πρωί - πρωί θα μπει στην πόλη και χωρίς άργητα θ' αρχίσει να ταχτοποιεί τις δουλειές, γιατί πρέπει τ' απόγιομα να ξαναβγεί απ' την πόλη. Λες και κάτι τον διώχνει από κει μέσα και δε μπορεί να σταθεί ούτε λεπτό.

Εκτός απ' την κύρια αποστολή του ο αγωγιάτης έχει να εκτελέσει και παρά πολλές άλλες μικροπαραγγελίες Δεν πρέπει να ξεχάσει τα παπούτσια που του είπε ο μπάρμπα - Θανάσης, τις ενέσεις της κυρά Χρήσταινας, το νήμα για τη Φρόσω, την εφημερίδα του δάσκαλου, τις καραμέλλες για τα παιδιά και τόσα άλλα ακόμη.

Κι όμως όλα θα γίνουν και τίποτα δεν θα ξεχάσει, χωρίς να διαθέτει σημειωματάριο και χωρίς να τάχει γραμμένα πουθενά αφού δεν ξέρει γράμματα.

Ύστερα δεν πρέπει να ξεχάσει να μάθει και κανένα νέο, γιατί μόλις γυρίσει στο χωριό θα τον περιμένουν όλοι για να μάθουν πώς πάνε τα πράγματα, αν στέκεται καλά η Κυβέρνηση, τι είπε ο Νομάρχης, τι δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος και τι γνώμη έχει για τον πόλεμο.

Μ' όλη την κούρασή του, το κέφι του δε χαλάει ποτέ. Κι' όταν ακόμα είναι μόνος του, θα τραγουδάει ή θα σφυρίζει κι αν σε ανταμώσει στο δρόμο του, θα σου πει πρώτος την καλημέρα και θάναι πρόθυμος να σταθεί ν' ανάψει τσιγάρο και να σου διηγηθεί τι είδε και τι άκουσε εκεί που πήγε.

Ξέρει καλά πως όσο γίνονται οι δρόμοι με τη συγκοινωνία, τόσο η ακτίνα της δράσης του μικραίνει. Ισχύει και εδώ οικονομικός νόμος που η ανάπτυξη ενός αγαθού καταστρέφει ένα άλλο. Αυτό όμως δεν φαίνεται να τον πειράζει καθόλου, γιατί για το επάγγελμά του αυτό, εκτός από το ζώο του, δεν διαθέτει κανένα άλλο κεφάλαιο κι έτσι μπορεί εύκολα να μεταστραφεί όπου δήποτε αλλού ήθελε ή και να τραβήξει σ' άλλα δρομολόγια. 

Αν σήμερα πηγαίνει στη πρωτεύουσα της επαρχίας, αύριο μπορεί πολύ εύκολα να τον δεις να μεταφέρει καβάλλα στο ζώο του τον ειρηνοδίκη, το γεωπόνο ή το μηχανικό στο διπλανό χωριό, την άλλη στο πανηγύρι για ψώνια και την άλλη να σέρνει το ζώο που θάναι καβάλλα η νύφη του χωριού.

Ο αγωγιάτης ξέρει να ζει τη ζωή του, να την αντιμετωπίζει με κέφι και να μην αφήνει τίποτε άπιαστο, φτάνει να βγάζει το ψωμί της φαμελιάς του.

blog "Ευρυτάνας ιχνηλάτης"

Από ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ