Κυριακή του Θωμά: Τι γιορτάζουμε σήμερα - Τι είναι τα ταφικά έθιμα (βίντεο)

Η πρώτη Κυριακή μετά το Πάσχα ονομάζεται Κυριακή του Θωμά, του μαθητή του Κυρίου που φάνηκε δύσπιστος στο θαύμα της Ανάστασης και, για να πιστέψει, ζήτησε απτές αποδείξεις και χειροπιαστά τεκμήρια. Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς γιορτάζουμε την Κυριακή του Θωμά.

Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο της ημέρας (Κυριακή του Θωμά-κατά Ιωάννην κ’ 19-31), ο απόστολος Θωμάς, ο οποίος στην ελληνική ονομαζόταν Δίδυμος, απουσίαζε όταν ο αναστημένος Ιησούς επισκέφθηκε τους μαθητές του και τους μετέδωσε το Άγιο Πνεύμα, προκειμένου να συνεχίσουν το έργο του και να μεταφέρουν τη σωτηρία στους ανθρώπους.

Όταν ο Θωμάς πληροφορήθηκε τα σχετικά με την επίσκεψη του Χριστού, ζήτησε να Τον δει και να ψηλαφήσει τις πληγές του Σταυρού στα χέρια και την πλευρά Του, διαφορετικά του ήταν δύσκολο να πιστέψει το μέγα θαύμα της Ανάστασης του Διδασκάλου του.

Και ο Χριστός, όταν επισκέφθηκε και πάλι τους μαθητές Του μετά από οκτώ ημέρες, κάλεσε τον απόστολο Θωμά να ψηλαφήσει τα σημάδια των πληγών στο Σώμα Του. Τότε ο Θωμάς Τον αναγνώρισε και Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό του: «Πιστεύω, Κύριε, ότι συ είσαι ο Κύριός μου και ο Θεός μου».

Και ο Ιησούς αποκρίθηκε: «Επίστευσες, διότι με είδες· μακάριοι θα είναι από εδώ και πέρα, στους αιώνες των αιώνων, εκείνοι οι οποίοι, αν και δεν με είδαν, επίστευσαν»…

Το γεγονός ότι ο απόστολος Θωμάς -που έμεινε στην ιστορία ως ο άπιστος Θωμάς- απουσίαζε κατά την αρχική εμφάνιση του Χριστού στους μαθητές Του φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνει πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθεί κάθε είδους αμφιβολία.

Την ομολογία του Θωμά, από τις πληγές του Σταυρού, οι οποίες αποτελούν σημάδι της αγάπης Του, αλλά και της δυνάμεώς Του, οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο. Και πραγματικά οδηγεί στη σωτηρία όλους εκείνους που την απευθύνουν στον Χριστό εκζητώντας ταπεινά το έλεός Του.

Μετά δε την Πεντηκοστή ο απόστολος Θωμάς κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, τους Πέρσες, τους Μήδους και τους Ινδούς και είχε μαρτυρικό τέλος.

Η κάρα του βρίσκεται στη Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου. Αποτμήματα του ιερού λειψάνου του βρίσκονται στη Μονή Παντελεήμονος Αγίου Όρους, στο Κοπτικό Πατριαρχείο της Αιγύπτου και στον Συρο-Ιακωβιτικό Ναό της Μοσούλης.

Τα έθιμα της Κυριακής του Θωμά

Σύμφωνα με τα έθιμα αυτά την Κυριακή του Θωμά συγγενείς και φίλοι των νεκρών πήγαιναν στα μνήματα να συναντήσουν τους εκλιπόντες. Η παράδοση μας ήθελε τις ψυχές να ανεβαίνουν από τον Άδη την ημέρα της Ανάστασης και να παραμένουν στη γη έως και την Πεντηκοστή.

Τα μνήματα πλένονταν και φαγητά ετοιμάζονταν. τα κεράσματα έδιναν και έπαιρναν. Σε αυτούς που δεν μπορούσαν να παραβρεθούν στέλνονταν τα εδέσματα στο σπίτι. Την τελευταία ημέρα οι καθαροί στην ψυχή αποτολμούσαν να δουν και τα πρόσωπα των πεθαμένων.

Συνήθως ήταν τα παιδιά που με έναν καθρέφτη μέσα στα πηγάδια προσπαθούσαν να συλλάβουν τις νεκρικές μορφές, λίγο πριν την επιστροφή τους στον Άδη.

Τα ταφικά αυτά έθιμα, την Κυριακή του Θωμά, ήταν πολύ διαδεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Τραπεζούντας όπου μεγάλη σημασία δίνονταν στην υστεροφημία του νεκρού. Πέρα από την τέλεση των ορθόδοξων μνημόσυνων και την περιποίηση των μνημάτων οι συγγενείς του νεκρού φρόντιζαν να τακτοποιούν και την όποια οικονομική η ηθική υποχρέωση είχε αφήσει μισοτελειωμένη.

Μετά τον ξεριζωμό και την εγκατάσταση στην Ελλάδα τα έθιμα αυτά εγκαταλείφθηκαν. Ήταν οι Πόντιοι πρόσφυγες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που τα επανέφεραν. Σήμερα τα συναντάμε στην Κομοτηνή, τη Ροδόπη και στα Σούρμενα Αττικής.

Οι ρίζες αυτών των εθίμων, είναι προχριστιανικές και ανάγονται στην αρχαία Ελλάδα. Για παράδειγμα, οι συμβολισμοί του νερού και του καθρέπτη είναι συνδεδεμένοι με την αρχαία δοξασία ότι οι νεκροί κατέβαιναν στον Άδη μέσω των νερών του Αχέροντα ποταμού.

Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο για αυτόν τον λαό που έζησε τόσο μακριά από τον φυλετικό του κορμό και που ανδρώθηκε μέσα από πολύ δύσκολες καταστάσεις το ότι κατάφερε μέσα στο διάβα των χιλιετιών να κρατήσει άσβεστες τις πρώτες του μνήμες.

https://www.ekklisiaonline.gr/