Μικρά μυστικά... φοροδιαφυγής από διάσημους influencers (φωτο & βίντεο)

Οι Αρχές της Ε.Ε. έλεγξαν συνολικά 576 Ευρωπαίους influencers με τους νέους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κανόνες και αποδείχθηκε ότι μόλις 1 στους 5 ενημέρωνε τους followers για την τοποθέτηση προϊόντος - Ανάμεσά τους και 20 Ελληνες.

Είναι η νέα καθεστηκυία τάξη. Βγάζουν χρήματα -κάποιοι αδήλωτα και συνεπώς αφορολόγητα-, έχουν στρατιές από followers, απολαμβάνουν απήχηση και αποδοχή, είναι περιζήτητοι και συχνά ακριβοθώρητοι. Οσο μάλιστα μεγαλώνουν τα παραπάνω μεγέθη τόσο γιγαντώνεται και η τάση τους να επιβάλουν την αισθητική, την άποψη, τον λόγο, τις συνήθειες και το lifestyle τους.

Είναι οι social media influencers. Αλλιώς, οι άνθρωποι στους οποίους οφείλει κανείς να αναγνωρίσει τουλάχιστον την προνοητικότητα να καβαλήσουν έγκαιρα το κύμα της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, να χτίσουν νέες ή να επανεφεύρουν τις υπάρχουσες καριέρες και να αβγατίσουν το βιος τους τοποθετώντας τον εαυτό τους στον ρόλο του μεταμοντέρνας κοπής πλασιέ. 

Κάποτε οι έμποροι και οι πραματευτάδες διαλαλούσαν τα καλούδια τους στα πανηγύρια, τώρα υπάρχει το Instagram, το οποίο εξακολουθεί να προβάλλει ως η αδιαφιλονίκητη φωλιά των influencers, το TikTok, το Facebook, το Snapchat και βέβαια το OnlyFans.

Η δαμόκλειος σπάθη

Μόνο που οι Ευρωπαίοι επιδραστικοί, όπως μάθαμε και τελικά εθιστήκαμε να αποκαλούμε αυτή τη νέα επαγγελματική κάστα, έχουν ένα συγκριτικό μειονέκτημα σε σχέση με τους ομολόγους τους στον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτό γιατί τουλάχιστον όσοι ζουν και δραστηριοποιούνται σε κάποια από τις 27 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν από τον περασμένο Φεβρουάριο μια δαμόκλειο σπάθη πάνω από το κεφάλι τους, τον ιδιαίτερα αυστηρό στις προβλέψεις του νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες και τις ψηφιακές αγορές. Πλέον μάλιστα ίσως αρχίζουν να αναγνωρίζουν και να μυρίζονται τον κίνδυνο.

Δείτε το βίντεο: Oι Big Business των inflencers

Την εβδομάδα που μας πέρασε, το υπουργείο Ανάπτυξης δημοσίευσε τα αποτελέσματα πανευρωπαϊκού ελέγχου που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 576 influencers από 22 χώρες της Ε.Ε., τη Νορβηγία και την Ισλανδία, με σκοπό τον εντοπισμό τυχόν παραπλανητικών πρακτικών τους απέναντι στους followers/δυνητικούς καταναλωτές. 

Στην έρευνα για την οποία συνεργάστηκε το Δίκτυο Συνεργασίας των Εθνικών Αρχών των κρατών-μελών για την επιβολή της καταναλωτικής νομοθεσίας (Consumer Protection Cooperation Network) ελέγχθηκαν και 20 εγχώριοι επιδραστικοί, οι οποίοι αποδείχτηκαν στη συγκεκριμένη περίπτωση απολύτως εναρμονισμένοι με το κεκτημένο των Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Δηλαδή επιρρεπείς στην παραπλάνηση και συνεπείς στην απόκρυψη της εμπορικής δραστηριότητας.

Τα αποτελέσματα της έρευνας, μολονότι ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 14 Φεβρουαρίου, έφτασαν στη χώρα μας με χρονοκαθυστέρηση.

Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Σύμφωνα λοιπόν με τα συμπεράσματα της Επιτροπής, το 97% των επιδραστικών που ελέγχθηκαν προωθούσε εμπορικό περιεχόμενο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, όμως μόλις το 20% αυτών ενημέρωνε τους followers για την τοποθέτηση προϊόντος. Και αυτό παρότι σχεδόν 1 στους 2 (ποσοστό 44%) διαθέτει το δικό του eshop για την πραγματοποίηση των πωλήσεων. 

Είναι ακόμα χαρακτηριστικό ότι μόλις το 36% όσων ελέγχθηκαν είχε δηλώσει την επιχειρηματική του δραστηριότητα στις χώρες στις οποίες το επιβάλλει η εθνική νομοθεσία, ενώ μόλις το 30% έδινε στους καταναλωτές κάποια επιπλέον πληροφορία για την εμπορική υπόσταση, όπως διεύθυνση, τηλέφωνο ή email επικοινωνίας.

Στα καθ’ ημάς, και οι 20 Ελληνες επιδραστικοί βρέθηκε πως ασκούν εμπορική δραστηριότητα, όμως μόλις 5 από αυτούς (1 στους 4) το γνωστοποιούν στις αναρτήσεις τους, οι μισοί αποκρύπτουν την εμπορική τους ταυτότητα, ενώ μόνο ο 1 στους 2 επιβεβαίωσε ότι είναι εγγεγραμμένος στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο της χώρας. 

Και οι 20 ντόπιοι επιδραστικοί, που αποδεικνύονται υπέροχοι στην απόκρυψη και το παιχνίδι της μίμησης κάτι άλλου από αυτό που στ’ αλήθεια είναι, τις προσεχείς εβδομάδες θα λάβουν επιστολή από το υπουργείο Ανάπτυξης προκειμένου να συμμορφωθούν με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ακόμη, τα στοιχεία του πανευρωπαϊκού ελέγχου μεταβιβάστηκαν και στις κατά τόπους Αρχές ώστε να διαπιστωθούν τυχόν φορολογικές παραβάσεις. Σαν να λέμε, θα αρχίσει να ιδρώνει το αυτί των influencers. Ή και όχι.

Οι κατηγορίες

Η απάντηση είναι ότι όλοι τους είναι ή τέλος πάντων αντιμετωπίζονται από brands και εταιρείες που θέλουν να προωθήσουν (και τελικά να πουλήσουν) τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους ως επιδραστικοί. Μόνο που καθένας παίζει σε διαφορετική κατηγορία -και εισπράττει τις ανάλογες αμοιβές-, βάσει όχι μόνο του πλήθους των v που διαθέτει, αλλά και της διείσδυσης που έχουν οι αναρτήσεις του στο κοινό.

Η επιδραστικότερη influencer της Ιταλίας, Κιάρα Φεράνι, που κατηγορήθηκε για απάτη

Αλλωστε στον ψηφιακό κόσμο τα πάντα είναι μετρήσιμα. Υπάρχουν οι mega influencers με ποίμνιο άνω των 500.000 followers, οι macro influencers με κοινό από 100.000 έως 500.000 followers, οι micro influencers με ακροατήριο από 3.000 έως 30.000 followers και οι nano influencers, η απήχηση των οποίων δεν ξεπερνά το κατώφλι των 3.000 followers. Λέγεται μάλιστα ότι οι δύο τελευταίες κατηγορίες είναι οι πλέον ανερχόμενες και προτιμητέες από πολλούς διαφημιζόμενους, αφού θεωρείται ότι οι άνθρωποι με τέτοιους λογαριασμούς μπορούν να διατηρούν πιο στενή και προσωπική σχέση με όσους τους ακολουθούν και άρα να τους επηρεάζουν πιο δραστικά στην καταναλωτική συμπεριφορά τους.

Τα κέρδη

Αν και κανείς -ούτε η ΑΑΔΕ- δεν μπορεί να είναι βέβαιος αναφορικά με τα ποσά που καταλήγουν στον τραπεζικό λογαριασμό των influencers, υπάρχει η κοινή αντίληψη πως το ποσό των 10.000 ευρώ είναι το ταβάνι της αμοιβής για μια ανάρτηση από σοσιαλμιντιακές προσωπικότητες που έχουν όχι μόνο πλατιά βάση κοινού, αλλά και φέρνουν απτά αποτελέσματα στο ταμείο. Βεβαίως, αν μιλάμε για καμπάνιες ή διαφημιστικές δράσεις που ξεδιπλώνονται σε σειρά αναρτήσεων, τότε η ταρίφα εύλογα ανεβαίνει. Ωστόσο, ακόμα και αυτά τα ποσά, τα οποία πιθανώς μοιάζουν εξωφρενικά σε κάποιον που εργάζεται μια ολόκληρη χρονιά για να τα αποκτήσει, κρίνονται ως μηδαμινά σε σχέση με το εμπορικό αποτέλεσμα και αποτύπωμα που μπορούν να έχουν. Κοινώς, οι διαφημιζόμενοι πληρώνουν ψίχουλα, αλλά απολαμβάνουν άρτο πολυτελείας.

Αυτή τη στιγμή ο μέσος όρος αμοιβών στη χώρα μας φαίνεται να κυμαίνεται στις 6.000 ευρώ. Θεωρούνται ένα τίμιο αντίτιμο για μια ανάρτηση, χωρίς όμως να ξεχνάμε πως υπάρχουν και εκείνοι -ακόμα και οι εγνωσμένης αξίας επιδραστικοί- που διαθέτουν τον εαυτό τους και παρέχουν υπηρεσίες προώθησης και διαφήμισης δωρεάν. Είναι άλλωστε κάτι σαν θέσφατο, ότι το τζάμπα είναι το ήμισυ του παντός για κάθε εκκολαπτόμενο influencer ο οποίος οραματίζεται τον εαυτό του στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας του είδους του. Προτού στο ταμείο του αρχίσει να εισρέει ρευστό (ή συχνά κρυπτονόμισμα) η αμοιβή του είθισται να είναι σε είδος.

Κι αυτό μπορεί να περιλαμβάνει από προϊόντα όπως είδη ένδυσης ή προσωπικής περιποίησης, και να φτάνει ακόμα και σε υπηρεσίες όπως μια δωρεάν επίσκεψη στον οδοντίατρο -με μοστράρισμα πάλλευκης οδοντοστοιχίας σε story και αναφορά στον γιατρό-, ένα δωρεάν γεύμα, φιλοξενία σε κάποια ξενοδοχειακή μονάδα, ένα ταξίδι που θα καταγραφεί καρέ-καρέ στο Instagram, ώσπου οι followers να αναφωνήσουν «ήμαρτον!». 

Θέλει αρετή, τόλμη και κυρίως αρκετή δωρεάν εργασία για να χτίσει κανείς την έξωθεν καλή μαρτυρία του, να δημιουργήσει το σωστό περιβάλλον και να προωθήσει τελικά πελάτες επ’ αμοιβή. Τη δουλειά, δηλαδή το πάντρεμα influencers και brands, αναλαμβάνουν βέβαια πια ειδικοί διαμεσολαβητές -να ένα ακόμα επάγγελμα που ανθεί!- ενώ ακόμα και η Meta (βλ. Μαμά εταιρεία του Instagram) έχει δημιουργήσει μια πλατφόρμα-δίαυλο επικοινωνίας (το λες και προξενιό) ανάμεσα στους διαφημιζόμενους και τους ιδανικούς διαφημιστές του διπλανού account. Κάπως πρέπει να μπει μια σειρά στο αενάως διαστελλόμενο σύμπαν των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Στο Instagram

Αυτή ακριβώς η γιγάντωση είναι που έχει διεγείρει και τα αντανακλαστικά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία πέρα από τους ελέγχους έχει θέσει σε λειτουργία από την περσινή χρονιά έναν διαδικτυακό μπούσουλα για μαθητευόμενους influencers. Πρόκειται για το Influencers Legal Hub, το οποίο κάνει κατά το κοινώς λεγόμενο «λιανά» όσα επιτρέπεται και όσα επιβάλλεται να κάνει ένας επιδραστικός τοποθετητής προϊόντων και όσα θεωρούνται από faux pas έως ποινικά κολάσιμα σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Είναι πάντως απειράριθμες οι ευκαιρίες να γίνει κανείς επιδραστικός οποιουδήποτε μεγέθους και βεληνεκούς, όπως και αμέτρητοι οι τρόποι που μπορεί να χρησιμοποιήσει το σοσιαλμιντιακό κονάκι του για την έμμεση προώθηση ειδών ή υπηρεσιών.

Η Κένταλ Τζένερ με «ποίμνιο» που προσεγγίζει τα 300 εκατομμύρια στο Instagram

Μάλιστα, εκτός από τα παραδοσιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης -αν και το μεγάλο παιχνίδι εξακολουθεί να παίζεται στο Instagram και λιγότερο στο TikTok, στο Facebook και το Χ-, πλέον στην εξίσωση έχει μπει τόσο ο παράγοντας OnlyFans όσο και οι αντίστοιχες πλατφόρμες που φιλοξενούν κατά κόρον και δημιουργούς περιεχομένου για ενηλίκους (βλ. πορνογραφία). 

Τα χρήματα στο εν λόγω Μέσο που διανέμει το 80% των συνδρομών στους δημιουργούς και κρατά ως προμήθεια το 20% ενδεχομένως να είναι κατ’ αναλογίαν πολλαπλάσια από εκείνα που βγαίνουν στο Instagram. 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το OnlyFans διαμοίρασε 5 δισ. δολάρια στους δημιουργούς του μέσα σε μια επταετία, ενώ οι ενεργοί χρήστες του (που εδώ ισοδυναμούν με συνδρομητές) έχουν φτάσει στα 420 εκατομμύρια μηνιαίως από μόλις 7 το καλοκαίρι του 2019.

Κώστας Μπουρούσης 

https://www.protothema.gr/