Φαρμακευτικές, φαρμακαποθήκες και φαρμακεία, αλληλοκατηγορούνται για την πραγματική αιτία και την έκταση του φαινομένου, το οποίο έχει ενταθεί στην μετά covid εποχή. Τι συμβαίνει όμως στη πραγματικότητα; Σε πεδίο αντιπαράθεσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων της αλυσίδας διακίνησης φαρμάκων στην Ελλάδα, έχει αναδειχτεί το φαινόμενο των ελλείψεων σημαντικών σκευασμάτων από τα ράφια των φαρμακείων. Φαρμακευτικές εταιρείες, φαρμακαποθήκες και τα ίδια τα φαρμακεία, αλληλοκατηγορούνται για την πραγματική αιτία πρόκλησης του φαινομένου, το οποίο αν και μακροχρόνιο, έχει ενταθεί στην μετά covid εποχή. Το Υπουργείο Υγείας από την πλευρά του, επιδιώκει να διαχειριστεί την υπάρχουσα κατάσταση και να βρει την άκρη του νήματος, σε ένα λαβύρινθο αναφορών, από όλους εκείνους που ασχολούνται με την κυκλοφορία φαρμάκων, παραθέτοντας ως προτεραιότητα τη διαφάνεια αλλά και την ανάλυση αντικειμενικών στοιχείων. Τι συμβαίνει όμως στη πραγματικότητα; Ποιες είναι οι αιτίες πρόκλησης του φαινομένου των ελλείψεων και πια επιχειρήματα ισχύουν ή δεν ισχύουν με βάση τα όσα επικαλούνται οι εμπλεκόμενοι φορείς. Η απάντηση δίνεται μέσα από 5 ερωτήσεις 1. Το φαινόμενο των ελλείψεων στην Ελλάδα αποδίδεται στη διεθνή συγκυρία; Αποδεδειγμένα η ένταση του φαινομένου στην Ελλάδα επηρεάζεται από το παγκόσμιο σκηνικό όπως έχει διαμορφωθεί στην παραγωγή φαρμάκων, όμως υπάρχουν σαφέστατα ελληνικές αιτίες που οδηγούν στη μακρά λίστα των φαρμάκων που απουσιάζουν από τα ράφια. Γενικότερα το πρόβλημα των ελλείψεων μπορεί να διαχωριστεί σε δύο μεγάλες κατηγοριοποιήσεις. Το ένα είναι καθαρά οι παγκόσμιες ελλείψεις που έχει να κάνει με την μείωση της παραγωγής σκευασμάτων αλλά και δραστικών ουσιών στα εργοστάσια τρίτων χωρών όπως πχ. στην Ινδία. Αν για παράδειγμα μια δραστική ουσία για μια χημειοθεραπεία δεν υπάρχει, λόγω προβλημάτων στην παραγωγή της, αυτό είναι ένα καθαρά παγκόσμιο θέμα. Από την άλλη υπάρχουν και ελληνικά θέματα. 2. Για τις ελλείψεις ευθύνεται και η χαμηλή τιμή των φαρμάκων στην Ελλάδα;. Πράγματι η χώρα μας συγκαταλέγεται μεταξύ των κρατών της Ευρώπης που λόγω της νομοθεσίας διατίμησης των φαρμακευτικών προϊόντων που χορηγούνται με συνταγή, έχουν ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, και σε πολλές περιπτώσεις τις χαμηλότερες. Λόγω των χαμηλών τιμών στην Ελλάδα όπως αναφέραμε, έχουμε θέμα με τις παράλληλες εξαγωγές γιατί υπάρχει μεγάλο περιθώριο κέρδους για τις φαρμακοποθήκες.
Δηλαδή μια φαρμακαποθήκη προμηθεύεται φάρμακα από εισαγωγικές εταιρείες, αλλά αντί να τα προωθήσει στην ελληνική αγορά, τα εξάγει αποκομίζοντας σημαντικά κέρδη. Η διαδικασία είναι απόλυτα νόμιμη, με την προϋπόθεση ότι έχουν καλυφθεί οι ανάγκες του πληθυσμού. Ομως αυτό δεν μπορεί να διαπιστωθεί στη πράξη λόγω απουσίας του απαιτούμενου ελεγκτικού μηχανισμού.
Να αναφέρουμε ότι σύμφωνα με πηγές της αγοράς, λόγω ότι την τρέχουσα περίοδο υπάρχει ευρύτατη απαγόρευση παράλληλων εξαγωγών, εκτιμάται ότι αυτές έχουν υποχωρήσει κατά 40% το 2022 σε σχέση με το 2020-21.
3. Οι ελλείψεις προκαλούνται επειδή οι φαρμακευτικές δεν προμηθεύουν την αγορά;
Λόγω των υποχρεωτικών επιστροφών που επιβαρύνουν τις φαρμακευτικές (clawback και rebate) επειδή ο προϋπολογισμός για τη δημόσια δαπάνη φαρμάκων είναι σχετικά σταθερός, πολλές φαρμακευτικές δείχνουν απροθυμία να εισάγουν ποσότητες.
Στην ουσία αν σε μια κατηγορία φαρμάκων εξαντληθεί ο προϋπολογισμός που έχει ορίσει η Πολιτεία για να τα αποζημιώσει, οι επιπλέον ποσότητες διατίθενται ουσιαστικά δωρεάν, καθώς γι’ αυτά δεν τις αποζημιώνει το κράτος. Οι ασθενείς φυσικά πληρώνουν κανονικά τη συμμετοχή που τους αναλογεί.
4. Η ελληνική βιομηχανία, συμβάλει ώστε η Ελλάδα να βρίσκεται σε πολύ καλύτερο επίπεδο από άλλες χώρες;
Είναι αλήθεια ότι η ελληνική παραγωγή φαρμάκων μπορεί να καλύψει άνετα τις ανάγκες στο 60-70% (από πλευράς όγκου) των Ελλήνων πολιτών με ποιοτικά φάρμακα, όμως δεν μπορεί να ανταποκριθεί όταν υπάρχουν παγκόσμιες ελλείψεις σε δραστικές. Επίσης καινοτόμες θεραπείες για ιδιαίτερα σοβαρές παθήσεις, όπως πχ οι περισσότερες μορφές καρκίνου, δεν μπορούν να καλυφθούν.
5. Η λίστα ελλείψεων του ΕΟΦ καταγράφει την πραγματική εικόνα;
Πρόκειται για μύθο.Ο ΕΟΦ «βαφτίζει» ως ένα φάρμακο «σε έλλειψη», κατόπιν σχετικής δήλωσης του Κατόχου Αδειας Κυκλοφορίας (φαρμακευτική) για προβληματική τροφοδοσία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει διαφοροποίηση της κατάστασης που επικρατεί στο τέλος της εφοδιαστικής αλυσίδας, δηλαδή στο ράφι του φαρμακείου. Να επισημάνουμε ότι ο ΕΟΦ αναφέρεται σε επώνυμα φάρμακα και όχι σε δραστικές. Σε πολλές περιπτώσεις κάποιο άλλο σκεύασμα και δη γενόσημα μπορεί να καλύψει άνετα τις ανάγκες.
Τι επισημαίνει το υπουργείο Υγείας
Οπως συμπεραίνουμε από τα παραπάνω, οι ελλείψεις φαρμάκων είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, πολυπαραγοντικό. Πριν από μερικές εβδομάδες, δημιουργήθηκε στο υπουργείο Υγείας η Επιτροπή Παρακολούθηση Ελλείψεων Φαρμάκων με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα Στρατηγικού σχεδιασμού κ. Αρη Αγγελή.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει ο κ. Αγγελής στο kathimerini.gr, «είναι η πρώτη φορά που το θέμα των ελλείψεων φαρμάκων αντιμετωπίζεται σοβαρά ως προτεραιότητα και τόσο σύντομα από τον ίδιο τον υπουργό Υγείας. Είναι η πρώτη φορά που γίνονται τόσο γρήγορα ενέργειες και όλοι εμπλεκόμενοι φορείς κάθονται στο ίδιο τραπέζι».
Την ίδια στιγμή σχετικά με τον ΕΟΦ, επισημαίνει ότι ο οργανισμός δεν έχει καταφέρει να ανταποκριθεί. Οπως αναφέρει: «Το πρόβλημα των ελλείψεων μπορεί να περιοριστεί δραστικά, αν υπάρχει γνώση και δημόσια πληροφορία, γιατί θα βοηθήσει να ξέρουμε την ακριβή κατάσταση σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η έλλειψη ελεγκτικών μηχανισμών, επιδεινώνει την όλη κατάσταση».
Για τις ελλείψεις διαπιστώνει πως από τη διάθεση των φαρμάκων από τους Κατόχους Αδειών Κυκλοφορίας (ΚΑΚ), μέχρι το ράφι του φαρμακοποιού, μπορούν να συμβούν διάφορα και το φάρμακο να μην καταλήξει στον πολίτη που το χρειάζεται.
Να σημειώσουμε εδώ ότι σύμφωνα με εκπροσώπους από τους εμπλεκόμενους στην εφοδιαστική αλυσίδα φαρμάκου, ως αιτία μπορεί ναι είναι η μειωμένη τροφοδοσία (εισαγωγή από ΚΑΚ), η παράλληλη εξαγωγή ή το «στοκάρισμα» του φαρμάκου από τις φαρμακαποθήκες επειδή υπάρχει απαγόρευση εξαγωγών, ή τέλος η αγορά σκευασμάτων στα φαρμακεία από επιτήδειους («σκουπάκηδες») που συγκεντρώνουν ποσότητες και προχωρούν σε παράνομες εξαγωγές.
Στον περίπου ένα μήνα λειτουργίας της Επιτροπής, έγινε κατανοητό πως υπάρχει μια ανυπαρξία αξιοποίησης των σημαντικών δεδομένων που συγκεντρώνει ο ΕΟΦ από τους ΚΑΚ και τις φαρμακαποθήκες (εγχώριες πωλήσεις, ενεργό απόθεμα και παράλληλες εξαγωγές) και τα οποία αποτελούν μία σημαντική βάση για το χτίσιμο διαφανών διαδικασιών. Τα στοιχεία αυτά μέχρι σήμερα δεν είχαν αξιοποιηθεί πλήρως.
«Η επιτροπή σε πρώτη φάση προχώρησε στην χαρτογράφηση της κατάστασης με επόμενο βήμα τη δημιουργία ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης διακίνησης φαρμάκων. Πλέον έχουμε το νομοθετικό πλαίσιο για την προώθηση της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων στη συγκέντρωση δεδομένων», περιγράφει ο Γενικός Γραμματέας.
Γιώργος Σακκάς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες