19 - 26 Δεκέμβρη 1978: Η σφαγή του Μαράς (φωτο)

Δεν υπάρχει δικαιοσύνη για τα θύματα της σφαγής του Μαράς εδώ και 45 χρόνια

Δεκέμβρης του 1978. Στην πόλη Μαράς της νότιας Τουρκίας ξεσπάει μια σφαγή από Τούρκους εθνικιστές με θύματα Αλεβίτες, Κούρδους στην συντριπτική τους πλειοψηφία, και αριστερούς Τούρκους.

Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΕΝΕΖΑΚΗΣ 

Ένα πογκρόμ που κράτησε από τις 19 έως τις 26 Δεκέμβρη του 1978. Μια ανελέητη σφαγή με εκατοντάδες νεκρούς  - επίσημα η Τουρκία αναγνωρίζει  111 νεκρούς από τις επιθέσεις. Ανεπίσημες πηγές αναφέρουν ότι έχασαν τη ζωή τους  500 έως 1.000 άνθρωποι. 

Εκατοντάδες άλλοι Αλεβίτες τραυματίστηκαν στις επιθέσεις. Εκατοντάδες σπίτια και δεκάδες μαγαζιά καταστράφηκαν, ενώ μια βδομάδα μετά το πογκρόμ δεν υπήρχε πια κανένας Αλεβίτης στην πόλη.

Μια προσχεδιασμένη σφαγή

Στις 19 του μήνα, σε ένα κινηματογράφο του Μαράς, η εθνικιστική οργάνωση «Γκρίζοι Λύκοι» οργανώνει την προβολή μιας αντισοβιετικής ταινίας  («Güneş Ne Zaman Doğacak»  — Πότε θα ανατείλει ο ήλιος). Μια βόμβα που πετάχτηκε στον κινηματογράφο ήταν η αφορμή για να ξεκινήσει η μεγάλη σφαγή.

Αμέσως διαδόθηκαν φήμες ότι αριστεροί είχαν ρίξει τη βόμβα. Την επόμενη μέρα, μια βόμβα ρίχτηκε σε ένα καφενείο που επισκέπτονταν συχνά αριστεροί. Το βράδυ της 21ης ​​Δεκέμβρη 1978 οι δάσκαλοι Hacı Çolak και Mustafa Yüzbaşıoğlu, γνωστοί αριστεροί, σκοτώθηκαν καθώς επέστρεφαν στο σπίτι τους. 

Η κηδεία τους επρόκειτο να γίνει την επόμενη μέρα, αλλά ένοπλες συγκρούσεις ξέσπασαν έξω από το τζαμί όπου ένα εξαγριωμένο πλήθος επιτέθηκε με στόχο να εμποδίσει τη τελετή. Μέχρι το τέλος της ημέρας, συνολικά τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν και περιουσίες και χώροι εργασίας καταστράφηκαν.

Πάνω από το 70% της κοινότητας των Αλεβιτών του Kahramanmaraş πιστεύεται ότι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους ως αποτέλεσμα της σφαγής του Maraş.

Ένα προσχεδιασμένο σχέδιο των Μυστικών Υπηρεσιών της Τουρκίας είχε μπει σε εφαρμογή. Στα αρχεία του Μπουλέντ Ετζεβιτ βρέθηκε έγγραφο το 2006, το οποίο κρατούσε στο αρχείο του ο Ετζεβίτ από το 1979. Σύμφωνα με το έγγραφο, η σφαγή στο Μαράς σχεδιάστηκε από στελέχη της MΙT. 

Το έγγραφο, στο οποίο ήταν γραμμένο το σημείωμα «από πολύ σοβαρή πηγή», περιείχε τις ακόλουθες σημειώσεις: «Από τότε που το CHP ανέλαβε την εξουσία, δεν ενημερώθηκε έγκαιρα 1- 2 μήνες νωρίτερα για τα μεγάλα γεγονότα (Μαλάτια, Σίβας, Μαράς) που έλαβαν χώρα και προκάλεσαν απώλεια ζωών και περιουσίας εκατοντάδων πολιτών μας. Εκτός από την μη προειδοποίηση, έπαιξαν τον πιο ενεργό ρόλο στη δημιουργία του περιστατικού. 

Στην πραγματικότητα, τα γεγονότα του Kahramanmaraş πραγματοποιήθηκαν από η MIT με κοινό σχεδιασμό. Εάν η MIT δεν είχε εμπλακεί στο περιστατικό, θα είχαν λάβει κάθε είδους πληροφορίες από το Maraş πριν από μήνες και δεν θα επέτρεπαν να συμβεί το περιστατικό» (από Zaman Gündem).

Η Σφαγή

Τις επόμενες πέντε ημέρες γειτονιές του Maraş καταστράφηκαν τελείως και στη συνέχεια επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας στην πόλη. Όμως ούτε ο στρατός ούτε η αστυνομία επιχείρησαν να σταματήσουν τις επιθέσεις.

Στις 23 Δεκέμβρη, εξαγριωμένα πλήθη εισέβαλαν στις συνοικίες όπου ζούσαν οι Αλεβίτες, επιτέθηκαν σε ανθρώπους και κατάστρεφαν σπίτια και καταστήματα. Πολλά γραφεία, ανάμεσά τους αυτά της Συνομοσπονδίας Προοδευτικών Συνδικάτων της Τουρκίας (DİSK), της Ένωσης Δασκάλων της Τουρκίας (TÖB-Der), της Ένωσης Αξιωματικών Αστυνομίας (Pol-Der) και του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) καταστράφηκαν.

Στις γειτονιές των Αλεβιτών, τα καταστήματα δέχονταν συστηματικές επιθέσεις, οι άνθρωποι σύρονταν έξω από τα σπίτια τους και σφαγιάζονταν με κτηνώδεις τρόπους. Γυναίκες βιάστηκαν, παιδιά και ηλικιωμένοι δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ.

Τα σπίτια των Αλεβιτών είχαν σταμπαριστεί με ναζιστικό τρόπο λίγο νωρίτερα. Ηταν μια στοχευμένη και καλά σχεδιασμένη μαζική δολοφονία.

Το κράτος δεν επενέβαινε για μέρες, οι δυνάμεις ασφαλείας παρακολουθούσαν από τα παράθυρά τους.

«Φύγε Αλεβίτη»

Για μέρες, ένας φασιστικός όχλος οργίαζε καθοδηγούμενος από τα συνθήματα του ιμάμη Μουσταφά Γιλντίζ:

«Η νηστεία και η προσευχή δεν θα σου σώσουν την ψυχή — όποιος σκοτώνει έναν Αλεβή κερδίζει τόση ελεημοσύνη σαν να έκανε πέντε προσκυνήματα στη Μέκκα. Όλοι οι αδελφοί μας, η πίστη πρέπει να σταθεί ενάντια στην κυβέρνηση, τους κομμουνιστές και τους απίστους. Πρέπει να καθαρίσουμε τις γειτονιές μας από τους Αλεβίτες και τους άπιστους Σουνίτες υποστηρικτές του CHP».

«Πόλεμος για τον Αλλάχ»

Στις 26 Δεκέμβρη 1978, η πόλη και η κατάσταση τέθηκαν υπό έλεγχο και η κυβέρνηση έθεσε δεκατρείς επαρχίες σε στρατιωτικό νόμο. Ο στόχος είχε επιτευχθεί:  ο δρόμος για το πραξικόπημα της 12 Σεπτέμβρη 1980 είχε ανοίξει.

Ο Fevzi Gümüş, Πρόεδρος των Πολιτιστικών Συλλόγων Pir Sultan Abdal δήλωσε:

«Ο κύριος σκοπός των διοργανωτών ήταν να σφαγιάσουν αλεβίτες, αριστερούς και δημοκρατικούς ανθρώπους στο Maraş, τον κήπο των λαών και των ιδεολογιών, να προετοιμάσουν το έδαφος για το στρατιωτικό πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου και να αναγκάσουν τους επιζώντες να μεταναστεύσουν…»

Θύματα της Σφαγής του Καχραμάν Μαράς το 1978

Επισήμως 111 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία οι νεκροί είναι ανάμεσα στου 500 – 1000.

Οι δολοφόνοι δεν οδηγήθηκαν ποτέ στη δικαιοσύνη.

Τα περισσότερα από τα θύματα προέρχονταν από τον μικρό πληθυσμό των Κούρδων Αλεβιτών που ζούσαν σε σουνίτικες συνοικίες της πόλης. Αυτοί οι Αλεβίτες ήταν πρόσφυγες που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους στην μεγάλη σφαγή των Αλεβιτών στο Ντερσίμ το 1938.

Οι διωγμοί και οι σφαγές των Αλεβιτών δεν είναι κάτι σπάνιο στην Τουρκία. Ηδη με την ίδρυση του νέου τουρκικού κράτους, το 1922, ο Κεμάλ επιχειρεί να επιβάλλει «μια χώρα με μια γλώσσα, μια θρησκεία, μια νοοτροπία και με ενότητα συναισθημάτων».  Στην αντίδραση των Κούρδων Αλεβιτών που παλεύουν να υπάρξουν και σαν εθνότητα, με την κουλτούρα τους και τη γλώσσα τους, και σαν θρησκεία, το κεμαλικό κράτος οργανώνει στρατιωτική εκστρατεία το 1937 – 38, η οποία καταλήγει στη Σφαγή του Ντερσίμ, με πάνω από 13.000 νεκρούς και 10.000 εκτοπισμένους.

Η πόλη του Μαράς σήμερα ονομάζεται Καχραμάν Μαράς. Το 1973 η τουρκική κυβέρνηση πρόσθεσε στο όνομα της πόλης τη λέξη Καχραμάν που σημαίνει «ήρωας» – «ηρωικό» τιμώντας την τουρκική αντίσταση στη γαλλική κατοχή μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη νίκη των τουρκικών στρατευμάτων του Κεμάλ τον χειμώνα του 1920.

Σήμερα, εκτός από την πλήρη ατιμωρησία των υπεύθυνων της σφαγής, από το  Kahramanmaraş, που κατοικείται πλέον σχεδόν αποκλειστικά από σουνίτες Τούρκους, λείπει ένα μνημείο στη μνήμη των θυμάτων της Σφαγής του Μαράς.

Οι Αλεβίτες - Μια διαφορετική θρησκεία

Οι Αλεβίτες αποτελούν μια θρησκευτική μειονότητα στην Τουρκία που αριθμεί περίπου 25.000.000 ανθρώπους. Πρόκειται για θρησκευτικά μυστικιστικά ρεύματα, με σημαντικές ομοιότητες αλλά και διαφορές μεταξύ τους, με πανάρχαιες αναφορές στους νεοπλατωνικούς, στον ζωροαστρισμό , τον χριστιανισμό και με επιρροές από τη φιλοσοφία των Σούφι και τον σιιτισμό, με εξαίρεση τους Μαβλεβί που έχουν σουνίτικη επιρροή. Επέζησαν στην επικράτηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποδεχόμενοι την κυριαρχία και την επιρροή του Ισλάμ. Εχουν τους δικούς τους χώρους λατρείας, τα τζεμεβί, παρόλη την προσπάθεια του κοσμικού κράτους του Κεμάλ να τους μετατρέψει σε πολιτιστικά σωματεία.

Τιμούν και αναφέρονται ιδιαίτερα στον Αλή, τον γαμπρό του Μωάμεθ, σέβονται όλους τους ανθρώπους και είναι ανεκτικοί απέναντι σε άλλες θρησκείες και εθνικές ομάδες και πιστεύουν στην ισότητα ανδρών και γυναικών.

Σήμερα βασικός στόχος τους είναι να αναγνωριστούν σαν επίσημη θρησκεία διαφορετική από το Ισλάμ.

Οι Αλεβίτες ζουν κυρίως στην Τουρκία, αλλά υπάρχουν σε όλο τον αραβικό κόσμο, και στα Βαλκάνια (Μπεκτασήδες και κιζιλμπάσηδες κυρίως στην Αλβανία, την Βόρεια Μακεδονία, την βόρεια Ελλάδα – ιδιαίτερα στη Θράκη – και την Βουλγαρία).

Ο Τουρμπές (μαυσωλείο) του Σεγίτ Αλή Σουλτάν στη Ρούσσα στον Εβρο/Photo: Παναγιώτης Σαββίδης

https://www.imerodromos.gr/