Αβέβαιο όφελος, τεράστιο ρίσκο για τους ασφαλισμένους

Για πρώτη φορά η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας παραδέχεται ότι το κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα θα φτάσει τα 56 δισ. ευρώ τις επόμενες δεκαετίες, με άγνωστες επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος αλλά και στις παροχές των ασφαλισμένων, ιδιαίτερα από το 2040 και μετά ● Μόνο οι ιδιωτικές εταιρείες που θα διαχειρίζονται εισφορές 2,5 δισ. είναι οι σίγουρα κερδισμένες της νέας ιδιωτικής επικουρικής σύνταξης ● Ποιοι εντάσσονται υποχρεωτικά στο νέο Ταμείο, πώς διαμορφώνονται οι «ατομικοί κουμπαράδες τους».

της Χριστίνας Κοψίνη 

Ενα βέβαιο όφελος για τις ιδιωτικές εταιρείες, εγχώριες και ξένες, που θα μπορούν να διαχειρίζονται ασφαλιστικές εισφορές επικουρικής ασφάλισης, ύψους 2,5 δισ. ετησίως, ένα αβέβαιο όφελος για τους νέους ασφαλισμένους και ένα υψηλό ρίσκο για τα δημόσια οικονομικά της χώρας συνοδεύουν το δεύτερο νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που αφορά τη δημιουργία του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), στο οποίο θα εντάσσονται υποχρεωτικά όλοι οι νέοι ασφαλισμένοι από την 1.1.2022.

Η χθεσινή παρουσίαση των βασικών αξόνων του νομοσχεδίου, που αναμένεται να αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες ώρες, έγινε σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου από τον υπουργό Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη και τον αρμόδιο υφυπουργό Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Πάνο Τσακλόγλου, χωρίς ωστόσο να πείσει για την αποφυγή του τεράστιου κόστους μετάβασης που θα επηρεάσει το δημόσιο χρέος της χώρας και τις εύθραυστες δημοσιονομικές ισορροπίες.

Παρότι για πρώτη φορά ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων παραδέχτηκε ότι το ακαθάριστο κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα θα αγγίξει -σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής- το ποσό των 56 δισ. ευρώ το 2070 και ότι το ετήσιο κόστος μετάβασης την πρώτη δεκαετία θα φτάνει τα 300 εκατομμύρια ευρώ, η απουσία των σχετικών μελετών (θα κατατεθούν στη Βουλή με την εισαγωγή του σχεδίου νόμου) αποστερεί από τον δημόσιο διάλογο που θα ακολουθήσει για 15 ημέρες τα βασικότερα στοιχεία για την άρση των σοβαρών επιφυλάξεων που προκαλεί το κόστος αυτής της πρωτοβουλίας.

Ενα κόστος, που ακόμη κι αν αρχίσει να αυξάνεται από το 2040 και μετά, δεν αποκλείεται να προκαλέσει ανατροπές ακόμη και στα λιγοστά οφέλη των παροχών που προβλέπονται για τους νέους ασφαλισμένους.

Πάντως, από τις τρεις αναμενόμενες μελέτες, σημαντικότερες είναι δύο, οι προβολές της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής και η Μελέτη Βιωσιμότητας Δημοσίου Χρέους (από τον ΟΔΔΗΧ), ενώ αναμενόμενα προβλέπεται ότι θα είναι τα συμπεράσματα της Μακροοικονομικής Μελέτης του ΙΟΒΕ. 

Αίσθηση προκαλεί, πάντως, η αποσιώπηση χθες των πολύ πρόσφατων δεσμεύσεων Τσακλόγλου για επιστροφή των εισφορών ακέραια σε όλους όσοι δεν συμπληρώνουν το απαιτούμενο όριο συνταξιοδότησης, καθώς και μιας σειράς άλλων θετικών προβλέψεων για τις συντάξεις χηρείας και αναπηρίας.

Ο κ. Τσακλόγλου χαρακτήρισε αμελητέα την επίπτωση της μεταρρύθμισης στον λόγο χρέους/ΑΕΠ έως το 2030 και πολύ μικρή έως το 2040. Σημείωσε ότι η ωρίμανση του νέου συστήματος θα είναι αργή και προέβλεψε ότι το ποσοστό κάλυψης των ασφαλισμένων από τη νέα επικουρική θα ξεπεράσει το 50% το 2045 και το 90% το 2065, ενώ το αποθεματικό του νέου Ταμείου θα είναι ίσο με το 31% του ΑΕΠ στο τέλος της περιόδου αναφοράς (2070).

Μολονότι και οι δύο άνδρες αναφέρθηκαν πολλές φορές στην ανάγκη να ακολουθήσουμε την Ευρώπη, αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι στις χώρες που δεν επιβάλλουν υποχρεωτικά την ένταξη των ασφαλισμένων σε κεφαλαιοποιητικά συστήματα περιλαμβάνονται η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Αυστρία, η Ιταλία, η Πορτογαλία (βλέπε σχετικό γράφημα). Αντιθέτως στην Ελλάδα το σύστημα θα είναι υποχρεωτικό για τους κάτω των 35 ετών κατά τα σουηδικά πρότυπα.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την παρουσίαση:

■ Tο TEKA ως ΝΠΔΔ θα είναι υποχρεωτικό για το σύνολο των μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 1η Ιανουαρίου 2022 και είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης (μισθωτοί Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, δικηγόροι και μηχανικοί). Θα παραμείνει δημόσια (μένει να δούμε στο νομοσχέδιο πώς θα κατοχυρώνεται αυτό), θα υπόκειται σε ισχυρή κρατική εποπτεία και θα επενδύει με αυστηρά και διαφανή κριτήρια.

■ Προαιρετικά, αν δηλαδή το επιθυμούν, μπορούν να ενταχθούν σε αυτό ασφαλισμένοι κάτω των 35 ετών οι οποίοι είτε δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση (π.χ. ένας λογιστής), είτε είναι ήδη ασφαλισμένοι στο υφιστάμενο σύστημα.

■ Το ύψος των εισφορών για το νέο επικουρικό σύστημα παραμένει ως έχει (6% για τους μισθωτούς και βάσει ασφαλιστικής κλάσης για τους αυτοαπασχολούμενους) και δεν επηρεάζεται ούτε η καταβολή ούτε το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος.

■ Οι υφιστάμενες συντάξεις και οι συντάξεις των ασφαλισμένων που θα συνταξιοδοτηθούν με το ισχύον σύστημα θα εξακολουθήσουν να υπολογίζονται με βάση τους υφιστάμενους κανόνες.

■ Η διαχείριση των ατομικών αυτών λογαριασμών -των ατομικών «κουμπαράδων»- θα γίνεται μέσω ενός νέου δημόσιου φορέα, ενός νέου Ταμείου που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες.

Επίσης, σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις Τσακλόγλου, θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων, όπου -με επιλογή του ασφαλισμένου και ανάλογα με το προφίλ του- θα επενδύονται τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά» του.

■ Κάθε εργαζόμενος θα μπορεί να έχει τον πλήρη έλεγχο των εισφορών του και των αποδόσεών τους μέσω πρόσβασης από το κινητό ή τον υπολογιστή του ανά πάσα στιγμή, όπως συμβαίνει και με το e-banking.

Εφ των Συντακτών