ΡΟΥΜΠΑΓΙΑΤ, τα τετράστιχα του Ομάρ Καγιάμ

Άλλο ένα βιβλίο του Μπαμπινιώτη (Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας) ποιητή Αρη Μπιτσώρη,που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΤΑΔΕ ΕΦΗ.

Ο Ομάρ Καγιάμ ήταν σπουδαίος επιστήμονας της εποχής του∙ Μαθηματικός, Αστρονόμος και Φιλόσοφος, είχε μελετήσει την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και πολλοί τον θεωρούν ισάξιο με τον Αβικέννα. Οι μελέτες του για τις παράλληλες ευθείες, για την επίλυση τριτοβάθμιων εξισώσεων και για τους άρρητους αριθμούς συνέβαλαν σημαντικά στην εξέλιξη των μαθηματικών.

Διετέλεσε διευθυντής Αστεροσκοπείου του Merv και το 1074 ήταν επικεφαλής επιστημονικής ομάδας που μεταρρύθμισε το Μουσουλμανικό Ημερολόγιο υιοθετώντας την αρχή του δίσεκτου έτους. Αξίζει να σημειώσουμε ότι προηγήθηκε από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το οποίο θεσπίστηκε μετά από πέντε αιώνες στη Δύση.

Πολυπράγμων, λοιπόν, ο Ομάρ Καγιάμ, διάσημος για το επιστημονικό και ποιητικό έργο του στην Ανατολή. Όμως η φήμη του και η δόξα του στη Δύση οφείλεται στα τετράστιχά του, που στα Περσικά ονομάζονται Ρουμπαγιάτ που είναι ο πληθυντικός του ρουμπάι. Ρουμπάι λέγεται το τετράστιχο ποίημα με ολοκληρωμένο νόημα, ένας ποιητικός επιγραμματικός στοχασμός. Ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος ομοιοκαταληκτούν ενώ ο τρίτος είναι ελεύθερος ή λυτός όπως τον έλεγαν παλαιότερα.

Τα ρουμπαγιάτ, λοιπόν, ό,τι έχουν να πουν το λένε μέσα σε τέσσερις στίχους, και αμέσως, όπως και τότε που πρωτοήρθα σε επαφή με τα επιγράμματα, μου γεννήθηκε η επιθυμία να διασκευάσω έναν ικανό αριθμό από αυτά τα τετράστιχα χρησιμοποιώντας τον δεκαπεντασύλλαβο στίχο της ελληνικής παραδοσιακής ποίησης ακολουθώντας, όμως, τη φόρμα της ομοιοκαταληξίας της Περσικής ποίησης.

Ταυτόχρονα, νιώθω την υποχρέωση να καταθέσω την άποψή μου για την προσωπικότητα του ποιητή, πώς τον αποκρυπτογράφησα μέσα από τα ρουμπαγιάτ.

Κατά τη γνώμη μου ο Καγιάμ ήταν ένας άνθρωπος που ασφυκτιούσε μέσα στο στενό παπούτσι της θρησκοληψίας, που δυσανασχετούσε στον κορσέ του φαρισαϊσμού. Ως θετικός επιστήμων έψαχνε να βρει λογικές απαντήσεις στα μυστήρια της ζωής, δυσφορούσε για το δογματισμό των σοφών της εποχής του, δεν τον έπεισαν οι διάφορες θρησκείες ότι υπάρχει μεταθανάτια ζωή.

Πίστευε ότι μετά το θάνατό του ο άνθρωπος γίνεται συστατικό του χώματος και θεωρώ ευρηματική και άκρως ποιητική τη σύλληψή του ότι το πήλινο σταμνί και η κούπα του κρασιού μπορεί να προέρχεται και από ανθρώπινα σώματα.

Άρα, σύμφωνα με τον Καγιάμ, ο άνθρωπος πρέπει να χαρεί τα δώρα και τις απολαύσεις που του προσφέρει η ζωή, να μη ζει έξω από τους νόμους της φύσης, να γεύεται τον έρωτα και το κρασί.

Αρης Μπιτσώρης