Ένας Πινοσέτ μάς χρειάζεται;

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΛΑΛΗΣ 

ΑΣ ΞΕΚΙΝΗΣΟΥΜΕ με μια παραδοχή. Η κρίση του 2010 αποτέλεσε ιδανική ευκαιρία για το ξήλωμα του ήδη κουτσουρεμένου κράτους πρόνοιας στην Ελλάδα. Αυτό δεν έγινε γιατί οι έχοντες την οικονομική και κατ’ επέκταση πολιτική εξουσία στη χώρα είναι κακοί άνθρωποι.

Μα, γιατί οι με αίμα κατεκτημένες από τους εργαζόμενους παραχωρήσεις του κεφαλαίου εμπόδιζαν την μεγαλύτερη απόδοση της κερδοφορίας του σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης. 

Επομένως, η μισθολογική καθίζηση του κόσμου της εργασίας και από κοντά το πετσόκομμα των συντάξεων ήταν η αναγκαία συνθήκη για τη μετάβαση του ελληνικού καπιταλισμού στη νέα εποχή. Τα μηνύματα είχαν σταλεί άλλωστε καιρό πριν… 

ΗΤΑΝ το 1997, την εποχή της σημιτικής εκσυγχρονιστικής αναγέννησης όταν διάφοροι διαμορφωτές γνώμης  άρχιζαν να μπάζουν από την πίσω πόρτα τα οικονομικά ευεργετήματα αιμοσταγών καθεστώτων,  όπως αυτό του Πινοσέτ. 

Θυμηθείτε τι έγραφε στην Έκθεση της “επιτροπής σοφών”  για τη… σωτηρία των  ασφαλιστικών ταμείων και γενικότερα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης ο κατά δήλωσή του  “αριστερότερος από τους περισσότερους (…)που αριστερίζουν” καθηγητής Γ. Σπράος. Στηριζόμενος εξ ολοκλήρου στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που κυκλοφόρησε με τον τίτλο Averting the  Old Age Crisis τον Ιανουάριο του 1994, ο Σπράος και οι συνεργάτες του πρότειναν τότε ένα σύστημα  “τριών στυλοβατών”: “

1) Το πρώτο επίπεδο αντιστοιχεί στην κοινωνική πρόνοια και  χρηματοδοτείται από γενική φορολογία. 2) Το δεύτερο επίπεδο αντιστοιχεί στην αναπλήρωση  εισοδήματος και χρηματοδοτείται με εισφορές με το διανεμητικό σύστημα. 3) Το τρίτο επίπεδο  αντιστοιχεί στην κλαδική αποταμίευση, συνήθως σαν επαγγελματική ασφάλιση. Χρηματοδοτείται  με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα και είναι συνήθως ιδιωτικό” , διαβάζουμε στις σελίδες XXVIII, 74  και 88.

Η Έκθεση των Ελλήνων ειδικών ακολουθούσε την πεπατημένη δανείζοντας το επιστημονικό της κύρος σε ειλημμένες αποφάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Ανάλογο παράδειγμα ήταν και η ανάθεση Γιαννίτση στον βρετανικό αναλογιστικό οίκο Government Actuary’s, προκειμένου να “ντύσει” επιστημονικά τη μεταρρύθμιση του στο ασφαλιστικό που τελικά δεν πέρασε. 

Την ίδια εποχή, αρκετά διεθνή “θινκ τανκς”, μα και αναλυτές σε θέματα σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπάστρεμα του  μεταπολεμικού κοινωνικού κράτους εκθείαζαν το χιλιανό μοντέλο, τη «Mercedes-Benz» των  συνταξιοδοτικών παροχών. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι τον Μάρτιο του 1995 ήταν το περιοδικό  Time που απέτινε φόρο τιμής στο “θαύμα” της χιλιανής Χούντας, προτείνοντάς το παράλληλα ως  λύση για τις ΗΠΑ. 

Αλλά και ο Σιλβέστερ Σράιμπερ, μέλος τότε του Συμβουλίου Κοινωνικών  Ασφαλίσεων του Κλίντον παρατηρούσε ότι:“Είχαν και κάποια καλά στη Χιλή. Είχαν δικτατορία και  διέθεταν και τον πλήρη έλεγχο των μίντια”.

Αυτός ο επιθυμητός έλεγχος των μίντια, έγραφε παλιότερα ο Ιός της Ελευθεροτυπίας, εξασφαλίζεται με τη συνεχή τροφοδότηση σεναρίων πτώσης του “ισχύοντος ασφαλιστικού  συστήματος και την προβολή σφυγμομετρήσεων της κοινής γνώμης που πολλαπλασιάζουν την  ανησυχία”.

ΚΟΝΤΑ σαράντα χρόνια μετά, το νομοθετικό εξάμβλωμα των δικτατόρων έχει υιοθετηθεί από μια  σειρά χώρες. Όχι μόνο στη Λ. Αμερική, όπως καμάρωναν οι συντάκτες της Έκθεσης Σπράου, αλλά  και από πολλά κράτη της Δύσης. Στα χνάρια τους, χρόνια τώρα, βαδίζει κι η Ελλάδα.

Η περίφημη 16μελής επιτροπή του νομπελίστα κυρίου Πισσαρίδη και η πρόσφατη Έκθεσή της, ήρθε να ντύσει με την πανεπιστημιακή της τήβεννο το προεκλογικό, πάντα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας.

ΠΙΑΝΟΝΤΑΣ το νήμα από την Έκθεση Σπράου, το πόρισμα Πισσαρίδη έρχεται να ικανοποιήσει το πάγιο αίτημα της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών για τη διαχείριση των κεφαλαίων της επικουρικής ασφάλισης από ιδιώτες. Ιδιώτες που θα διαχειρίζονται το 10% του μισθού που επενδύεται και σε ενδεχόμενη κερδοφορία, θα το δίνουν στους συνταξιούχους.

Τουλάχιστον αυτό γινόταν στην αιματοβαμμένη Χιλή του Πινοσέτ.

“Οι περίφημοι τρεις πυλώνες του συνταξιοδοτικού στη χώρα μας  κι αλλού στην Ευρώπη είναι στη γραμμή Πινοσέτ”, μου λέει ο κ. Δήμος Κουμπούρης, πρόεδρος της  Ομοσπονδίας Συνταξιούχων ΙΚΑ Ελλάδας. Για τον κ. Κουμπούρη ο στόχος είναι ένας και προφανής: Η μετατροπή των συντάξεων σε προνοιακά βοηθήματα εντασσόμενα και στη δραστηριότητα  επιχειρηματικών ομίλων.

Οδηγούμαστε δηλαδή σε ένα σύστημα στο οποίο ο κρατικός κουμπαράς (τα αποθεματικά των  επικουρικών στην ΤτΕ) θα δώσει τη θέση του στον ατομικό κουμπαρά, σε ιδιώτες διαχειριστές που  θα τσεπώνουν το παραδάκι των εισφορών αντί για το Ταμείο; Ναι, είναι η απάντηση. Είναι ο  τελικός προορισμός όλων των σχετικών νομοθετημάτων της τελευταίας δεκαετίας. Εξάλλου, δεν  μιλάμε πλέον για ασφάλιση, αλλά για τζογάρισμα. Κανονικό. Με τα όλα του. Τα χρήματα των  εισφορών “θα επενδύονται στον χρηματιστηριακό τζόγο”, επισημαίνει ο κ. Κουμπούρης. Που  σημαίνει ότι διάφορα funds και ασφαλιστικές εταιρείες θα παίζουν στο χρηματιστηριακό  μπαρμπούτι τον ιδρώτα των εργαζομένων για μια χούφτα δολάρια. Δικά μας τα… δολάρια. Δική  τους όμως η χούφτα.

ΚΙ ΑΝ φαλιρίσει η ασφαλιστική ή το fund που διαχειρίζεται το μέλλον των γηρατειών μας;

Τότε, δεν  έχουμε λαμβάνειν τίποτα. 

Δεν απασχολούν αυτά την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Άλλα είναι τα προβλήματα… Όπως μου έλεγαν πρόσφατα καλά ενημερωμένες πηγές, αγκάθι αποτελεί για το Μαξίμου το  γεγονός ότι δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι τα χρήματα που θα λάβουν οι ιδιώτες θα τα επενδύσουν  στην Ελλάδα. Ενώ προβληματισμός επικρατεί σχετικά με το ποιος θα πληρώσει τις επικουρικές των ήδη συνταξιούχων. Το κόστος της μετάβασης αυτής είναι μεγάλο. Θα το φορτωθεί το κράτος; Θα  γίνει νέα περικοπή; Θα γίνουν και τα δύο;

 Άγνωστο ακόμη.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι  περισσότεροι από εμάς θα παρακαλάμε να μην πάθουμε κάτι στα γεράματα μας. Ή θα αναγκαζόμαστε να δουλεύουμε μέχρι το τέλος της ζωής μας. 

SOS: Σαντιάγο καλεί Αθήνα

ΓΙΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΧΙΛΙΑΝΟΥΣ το ιδιωτικοποιημένο συνταξιοδοτικό σύστημα, ακόμη και τώρα, μετά τις  παρεμβάσεις Πινέρα που περιλαμβάνουν εκτός των άλλων την καταβολή εισφοράς εκ μέρους των εργοδοτών της τάξης του 3%, το δίλημμα είναι ακριβώς αυτό που περιγράφω πάνω. Πληρώνεις τις  εισφορές σου και στερείσαι όλων των λοιπών αγαθών στην καθημερινότητά σου ή δεν πληρώνεις  και δουλεύεις μέχρι το φυσικό σου τέλος;

Φυσικά, “δεν μπορώ να αντέξω οικονομικά να πάω διακοπές ή να κάνω οτιδήποτε άλλο εκτός από  τα πιο βασικά έξοδα. Αν μου συμβεί το παραμικρό – πάει! – Καταστράφηκα”, έλεγε στους Financial  Times η 75χρονη Πατρίσια Ασάγκρα, πρώην δημοτική κοινωνική λειτουργός. Η κατάστασή της, αν και επισφαλής, είναι τουλάχιστον καλύτερη από εκείνη του 80% των Χιλιανών συνταξιούχων που  λαμβάνουν λιγότερο από τον κατώτερο μισθό που ανέρχεται περίπου στα 400 δολάρια.

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ «λειτουργεί καλά περίπου για το ένα πέμπτο του πληθυσμού, αλλά όχι για τη συντριπτική πλειονότητα. Η τελευταία είναι ξεχασμένη», λέει ο Άντρας Ούτχοφ, ειδικός στον τομέα  των συντάξεων στο Σαντιάγο. Ενώ για τον Αντρέις Σολιμάνο, οικονομολόγο και πρώην διευθυντή  της Παγκόσμιας Τράπεζας στο Σαντιάγο, το γεγονός ότι η Χιλή δεν άφησε πίσω της το  νεοφιλελεύθερο μοντέλο, της εποχής της δικτατορίας είχε ως αποτέλεσμα να μην υφίσταται  κοινωνική ασφάλιση για τους εργαζόμενους της χώρας.

Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το ποσοστό αποταμίευσης ύψους 10% – σχεδόν το μισό επίπεδο των  εισφορών στις ανεπτυγμένες χώρες – είναι πολύ χαμηλό για να προσφέρει στους συνταξιούχους  ένα αξιοπρεπές εισόδημα. Την ώρα μάλιστα που οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες έχουν μεγάλα κέρδη. Από την άλλη, ο Φερνάντο Λαρέν, γενικός διευθυντής της ένωσης διαχειριστών των  συντάξεων, υποστηρίζει ότι ακόμη και αν τα κέρδη των εταιρειών του κλάδου δίνονταν στους  συνταξιούχους, αυτά δεν θα ξεπερνούσαν τα 13 δολάρια ανά άτομο. Αυτό που χρειάζεται η Χιλή είναι καλύτερες συντάξεις, οι οποίες θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν τουλάχιστον εν μέρει από την  κυβέρνηση, υποστηρίζει, διαλύοντας το success story του πινοσετικού νεοφιλελευθερισμού.

ΑΡΑΓΕ, ακούει η Αθήνα; Πολύ αμφιβάλλω. Δεν αμφιβάλλω όμως καθόλου για το αντικοινωνικό  πρόσημο των αγοριών της Σχολής του Σικάγου. Την οικονομική σκέψη των οποίων ασπάζεται η  σημερινή ελληνική κυβέρνηση. Ίσως, λίγο παραπάνω από τους προκατόχους της. Μια οικονομική  σκέψη που επιστράτευσε τα τανκς για να επιβληθεί. Έναν δικτάτορα (που εξαίρεσε τον εαυτό του  και τους συναδέλφους του, στρατιωτικούς και αστυνομικούς από την ιδιωτικοποίηση του  συνταξιοδοτικού) για να την υπερασπιστεί και χιλιάδες νεκρούς και αγνοούμενους για να  επιβιώσει. Ποιος όμως είπε ότι ο νεοφιλελευθερισμός είχε ποτέ σχέση με τη δημοκρατία;

https://www.imerodromos.gr/