Κτηματολόγιο δύο ταχυτήτων

Σε δύσκολη φάση εισέρχεται πλέον η υπόθεση της ολοκλήρωσης του εθνικού κτηματολογίου. Στην κτηματογράφηση του υπολοίπου της χώρας παρατηρούνται δύο ταχύτητες, με ορισμένες περιοχές να παρουσιάζουν ιδιαιτέρως υψηλή συμμετοχή και άλλες αδικαιολογήτως χαμηλή.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος σκοπεύει να πιέσει τους αμελείς με τη χρήση προστίμων, χωρίς κανείς βέβαια να μπορεί να προβλέψει πόσο αποτελεσματικό θα αποδειχθεί στην πράξη το μέτρο. Πρόσθετη καθυστέρηση δίνει και η αναθεώρηση του συνόλου των δασικών χαρτών, η οποία μάλιστα μπορεί να έχει και απρόβλεπτες συνέπειες για το έργο.

Σύμφωνα με στοιχεία της «Ελληνικό Κτηματολόγιο», μέχρι στιγμής έχει κτηματογραφηθεί το 33% της χώρας. Οσον αφορά την κτηματογράφηση του υπολοίπου 59% της χώρας, στις μελέτες που βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη έχει δηλωθεί το 61,98% των (εκτιμώμενων) ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Υπάρχουν όμως μεγάλες διαφοροποιήσεις: από τα Δωδεκάνησα, που οι δηλώσεις ξεπέρασαν τις εκτιμώμενες (είναι στο... 103%), έως το υπόλοιπο της Δυτικής Αττικής και των νησιών, όπου έχει κατατεθεί λιγότερο από το ένα τρίτο. Προκειμένου μια μελέτη να συνεχίσει στο επόμενο στάδιο, πρέπει να έχει συγκεντρωθεί τουλάχιστον το 50%-60% των δικαιωμάτων, με αρκετές περιοχές να βρίσκονται κάτω από το όριο αυτό.

«Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν δύο ταχύτητες. Απλώς κάποιες περιοχές εξακολουθούν να υστερούν σε συμμετοχή. Η αλήθεια είναι ότι με τον κορωνοϊό άλλαξαν πολύ τα δεδομένα», λέει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της «Ελληνικό Κτηματολόγιο» Στέφανος Κοτσώλης. «Κατά τη γνώμη μου, η συμμετοχή θα αυξηθεί με την καλύτερη επικοινωνία του προγράμματος στους πολίτες και την επιβολή των προστίμων, κάτι που μπορεί να ξεκινήσει προς το τέλος του έτους. Βρισκόμαστε πλέον στο πιο κρίσιμο σημείο της διαδικασίας κτηματογράφησης, γιατί το έργο βαίνει προς ολοκλήρωση».

Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της «Ελληνικό Κτηματολόγιο», μέσα στο φθινόπωρο θα ξεκινήσουν οι πρώτες προαναρτήσεις. «Στόχος μας για την ολοκλήρωση του έργου παραμένει το 2022. Εχουν όντως πέσει οι ρυθμοί, όπως αποτυπώνεται στις δηλώσεις, αλλά αυτό οφείλεται στον κορωνοϊό και στη θερινή περίοδο. Πιστεύω ότι με την απειλή των προστίμων ο κόσμος θα κινητοποιηθεί».

Οσον αφορά τις πέντε «ορφανές» περιοχές, όπου η κτηματογράφηση δεν ξεκίνησε ακόμα, υπολογίζεται ότι η συλλογή δηλώσεων στο Ρέθυμνο θα ξεκινήσει στα τέλη του χειμώνα, ενώ στις Κυκλάδες στο τέλος του καλοκαιριού του 2021. Θα ακολουθήσουν το υπόλοιπο Ηρακλείου και Χανίων, ενώ ερώτημα παραμένει η μελέτη για Θεσπρωτία-Κέρκυρα, που έχει «κολλήσει» στο ΣτΕ.

Οι δασικοί χάρτες

Στα προβλήματα όμως του κτηματολογίου προστέθηκε πρόσφατα και η υπόθεση των δασικών χαρτών (έργο που επηρεάζει την κτηματογράφηση), μετά την απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος (με τον ν. 4685/20) να ανακαλέσει όλους τους δασικούς χάρτες, ακόμα και αυτούς που έχουν κυρωθεί (55% της χώρας), ώστε να αφαιρεθούν από αυτούς διάφορες κατηγορίες εκτάσεων. «Με την επιλογή αυτή, μπαίνει ένας επιπρόσθετος βαθμός δυσκολίας. Ηταν όμως μια πολιτική επιλογή, για την εξάλειψη διαφόρων προβλημάτων», λέει ο κ. Κοτσώλης. «Είναι αλήθεια ότι θα καθυστερήσει την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και δεν γνωρίζουμε τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στις περιοχές που έχουν ήδη κτηματογραφηθεί. Θα το αντιμετωπίσουμε όμως».

Να σημειωθεί ότι οι δασικοί χάρτες του υπολοίπου 45% της χώρας έχουν ολοκληρωθεί και παραδοθεί στην «Ελληνικό Κτηματολόγιο» από τον Φεβρουάριο. Ομως το υπουργείο επέλεξε να μην τους αναρτήσει.

Σοβαρό πρόβλημα σε δέκα περιοχές

Πού βρίσκεται η κτηματογράφηση του υπολοίπου της χώρας; Η εικόνα είναι διαφορετική ανά περιοχές, με τα Δωδεκάνησα να κρατούν τα «σκήπτρα» της συμμετοχής και το υπόλοιπο της Αττικής μαζί με τη Λήμνο και τη Λέσβο να βρίσκονται στον αντίποδα. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της «Ελληνικό Κτηματολόγιο»:

• Στο υπόλοιπο των Δωδεκανήσων (περιφερειακές ενότητες Κω, Ρόδου, Καλύμνου, Καρπάθου) οι δηλώσεις που συλλέχθηκαν (99.290) ξεπέρασαν κατά 3.000 τον εκτιμώμενο αριθμό.

• Στην περιφερειακή ενότητα Λάρισας έχουν υποβληθεί 243.089 δικαιώματα, που αντιστοιχούν στο 85,66% του συνόλου.

• Στη Δράμα και την Ξάνθη συγκεντρώθηκαν 393.583 δηλώσεις ιδιοκτησίας, που αντιπροσωπεύουν το 83,27% του συνόλου.

• Στο Λασίθι έχει συγκεντρωθεί το 79,95% των εκτιμώμενων δικαιωμάτων, με την υποβολή 434.892 δικαιωμάτων ιδιοκτησίας.

• Στη μισή περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου (η κτηματογράφηση της άλλης μισής δεν έχει ξεκινήσει) έχουν υποβληθεί 600.836 δικαιώματα, το 73,92% του συνόλου.

• Στη Χαλκιδική οι δηλώσεις είναι μέχρι στιγμής 513.895, φθάνοντας το 73,77% των δικαιωμάτων.

• Στις περιφερειακές ενότητες Αρτας, Πρέβεζας και Λευκάδας  οι δηλώσεις έφθασαν τις 305.862, το 73,47% των εκτιμώμενων δικαιωμάτων.

• Στα Γρεβενά οι δηλώσεις που κατατέθηκαν είναι 147.632, το 72,13% του συνόλου.

• Στην Καστοριά και τη Φλώρινα κατατέθηκαν 255.333 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 67,38% του συνόλου.

• Στη Βοιωτία και τη Φωκίδα κατατέθηκαν 364.472 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 67,22% του συνόλου.

• Στην Ηλεία κατατέθηκαν 393.069 δηλώσεις, το 65,32% του συνόλου.

• Στην Αρκαδία υποβλήθηκαν 416.865 δικαιώματα ιδιοκτησίας, που αντιστοιχούν στο 64,39% του συνόλου.

• Στην Αιτωλοακαρνανία υποβλήθηκαν 366.160 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 61,44% του συνόλου.

• Στην Πιερία κατατέθηκαν 152.784 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 61,37% του συνόλου.

Στο όριο

Ανάμεσα στο όριο του 50%-60%, που απαιτείται για να θεωρηθεί επιτυχημένη η κτηματογράφηση βρίσκονται οι ακόλουθες περιοχές:

• Στην Εύβοια συγκεντρώθηκαν 460.413 δικαιώματα ιδιοκτησίας, το 59,82% του συνόλου.

• Στην Ευρυτανία και τη Φθιώτιδα κατατέθηκαν 416.296 δηλώσεις, το 59,12% του συνόλου.

• Στο υπόλοιπο της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης συγκεντρώθηκαν 349.720 δηλώσεις, ήτοι το 58,17% του συνόλου.

• Στη Μαγνησία και το υπόλοιπο των Σποράδων υποβλήθηκαν 151.854 δηλώσεις ιδιοκτησίας, το 58,09% του συνόλου.

• Στη Ροδόπη και τη Θάσο κατατέθηκαν 269.841 δηλώσεις ιδιοκτησίας, φθάνοντας το 57,17% του συνόλου.

• Στη Μεσσηνία κατατέθηκαν 361.336 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 56,77% του συνόλου.

• Στο υπόλοιπο Θεσπρωτίας και Ιωαννίνων έχουν κατατεθεί 79.660 δηλώσεις, που αντιστοιχούν στο 51,17% του συνόλου.

•​​​​​​​ Στις περιφερειακές ενότητες Χίου, Σάμου και Ικαρίας η συμμετοχή έφθασε το 50,49%, με 217.075 δικαιώματα.

Κάτω από το όριο

Σοβαρό πρόβλημα υπάρχει σε δέκα περιφερειακές ενότητες, στις οποίες η συμμετοχή δεν έχει καλύψει ούτε το 50% των δικαιωμάτων. Πιο συγκεκριμένα:

•​​​​​​​ Στη Λακωνία έχουν συγκεντρωθεί 279.210 δηλώσεις, που αντιστοιχούν στο 49,63% των εκτιμώμενων δικαιωμάτων.

•​​​​​​​ Στην Αχαΐα κατατέθηκαν 263.134 δηλώσεις, το 49,48% του συνόλου.

•​​​​​​​ Στο υπόλοιπο της Αργολίδας και της Κορινθίας κατατέθηκαν 369.647 δηλώσεις, ήτοι 48,40% του συνόλου.

•​​​​​​​ Στις περιφερειακές ενότητες Ζακύνθου, Κεφαλονιάς και Ιθάκης κατατέθηκαν μέχρι στιγμής 160.399 δηλώσεις, που αντιπροσωπεύουν το 42,67% του συνόλου.

•​​​​​​​ Στη Λέσβο και τη Λήμνο κατατέθηκαν 171.713 δηλώσεις, μόλις το 35,66% του συνόλου. Πάντως και σε παλαιότερα προγράμματα του κτηματολογίου στα δύο νησιά οι πολίτες επέδειξαν... αδιαφορία.

•​​​​​​​ Τέλος, στο υπόλοιπο της Δυτικής Αττικής και των νησιών της Αττικής έχουν δηλωθεί μόλις 113.971 δικαιώματα, που αντιστοιχούν στο 30,58% του εκτιμώμενου αριθμού.

Υπάρχουν, επίσης, σε εξέλιξη πέντε μικρότερες μελέτες κτηματογράφησης, από παλαιότερα προγράμματα (προ του 2016). Η εικόνα σε αυτές είναι η ακόλουθη:

•​​​​​​​ Σε (άλλο) τμήμα της Δυτικής Αττικής έχουν συγκεντρωθεί 11.998 δικαιώματα, ήτοι το 67,09% του συνόλου.

•​​​​​​​ Σε τμήμα της Αχαΐας (ευρύτερη περιοχή Αιγίου) έχουν κατατεθεί 70.040 δικαιώματα, το 62,15% του συνόλου.

•​​​​​​​ Σε τμήμα της Κορινθίας έχουν κατατεθεί 118.649 δικαιώματα, το 66,59% του συνόλου.

•​​​​​​​ ​​​​​​​Σε τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας έχουν κατατεθεί 139.258 δηλώσεις, το 65,32% του συνόλου.

•​​​​​​​ ​​​​​​​Τέλος, σε περιοχή της Μαγνησίας έχουν κατατεθεί 80.836 δικαιώματα, το 59,20% του συνόλου. 

Oσον αφορά την εξέλιξη του έργου, από τον Σεπτέμβριο ξεκινά η υποβολή (από τους αναδόχους των μελετών κτηματογράφησης) των βάσεων δεδομένων τους, προκειμένου να ελεγχθούν για λάθη. Κατόπιν θα μπορεί να ξεκινήσει η προανάρτηση (ένας πρώτος έλεγχος των στοιχείων από τους πολίτες) και ένα εξάμηνο αργότερα η κύρια ανάρτηση. 

Χωριά «κομμένα στα δύο» λόγω λανθασμένων χαρτών

Ο ρόλος του κτηματολογίου είναι φυσικά να λύνει και όχι να δημιουργεί προβλήματα. Υπάρχουν όμως ορισμένες περιπτώσεις ανά την Ελλάδα, κυρίως στις περιοχές που κτηματογραφήθηκαν πρώτες, πριν από 20 χρόνια, όπου τεχνικά ή διοικητικά προβλήματα οδήγησαν (σε συνδυασμό με την αδιαφορία της Αυτοδιοίκησης και την άγνοια των πολιτών) σε ένα απίστευτο κουβάρι. Το οποίο δύσκολα αλλάζει, καθώς οι εγγραφές στο κτηματολόγιο έχουν πλέον οριστικοποιηθεί.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι και εκείνη του Aστρους Κυνουρίας, που κτηματογραφήθηκε με τα πρώτα πιλοτικά προγράμματα στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Η κτηματογράφηση αφορούσε τις περιοχές του Δήμου Αστρους και κοινότητας Παραλίου Αστρους (σήμερα ανήκουν στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας), όπου το κτηματολογικό γραφείο ξεκίνησε να λειτουργεί το 2003 και οι εγγραφές οριστικοποιήθηκαν το φθινόπωρο του 2018.

Τα κύρια προβλήματα ήταν δύο ειδών:

• Σε ορισμένα χωριά της περιοχής (λ.χ. Πλατάνα, Κάτω Βέρβενα), μεγάλα τμήματα εσφαλμένα εντάχθηκαν στο παλαιό πρόγραμμα κτηματογράφησης, ως περιοχές του Δήμου Αστρους. Οταν οι ιδιοκτήτες πρόσφατα επεχείρησαν να δηλώσουν την περιουσίες τους κατά την κτηματογράφηση του υπολοίπου της Αρκαδίας, πληροφορήθηκαν ότι οι περιοχές τους είχαν κτηματογραφηθεί προ εικοσαετίας, ότι τα ακίνητά τους καταχωρίσθηκαν ως αγνώστου ιδιοκτήτη και πλέον έχουν περάσει στην κυριότητα του κράτους. Σύμφωνα με την «Ελληνικό Κτηματολόγιο», στο Αστρος έχουν καταχωρισθεί 1.290 ακίνητα ως αγνώστου ιδιοκτήτη (6,6% του συνόλου) και στο Παράλιο Αστρος 242 (2,85%).

• Οι ορθοφωτοχάρτες της περιόδου είχαν πολλά λάθη (π.χ. στην αποτύπωση ορίων, στις συντεταγμένες) που οδήγησαν σε σειρά δικαστικών διενέξεων.

«Υπάρχουν σημεία στην περιοχή μας όπου το ποσοστό των λαθών βρίσκεται στο 50%-60%, όταν στο γειτονικό Ναύπλιο (που κτηματογραφήθηκε αρκετά χρόνια αργότερα) τα λάθη περιορίστηκαν σε ποσοστό μόλις 2% έως 3%», λέει ο Γιώργος Γαρδικιώτης, που έχει ασχοληθεί με το πρόβλημα ως αντιδήμαρχος Βόρειας Κυνουρίας, αλλά και ως δικηγόρος. «Στα χρόνια που πέρασαν μέχρι και την οριστικοποίηση των αρχικών εγγραφών, η καθημερινότητα έδειξε ότι δεν κατέστη δυνατόν μέσω της δικαστικής οδού να διορθωθούν όλα τα λάθη της κτηματογράφησης, είτε στα όρια και στα γεωμετρικά στοιχεία είτε στα δικαιώματα και τους δικαιούχους. Αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους, που έχουν να κάνουν κυρίως με το κόστος των δικαστικών εμπλοκών και των ιδιαίτερα χρονοβόρων διαδικασιών, αλλά και με την άγνοια πολλών ιδιοκτητών για τις απαιτήσεις του κτηματολογίου και τις συνέπειες».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ
https://www.kathimerini.gr/