Η Αγία Τριάδα του Μαύρικα: Το βυζαντινό εκκλησάκι που «δακρύζει» - Η ανασκαφή που δεν ολοκληρώθηκε (φωτο & βίντεο)

του Γιάννη Γιαννακόπουλου
Εορτή του Αγίου Πνεύματος σήμερα. Ας θυμηθούμε την ανασκαφή της Αγίας Τριάδας του Μαύρικα Αγρινίου που πραγματοποίησε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων το διάστημα 2002 - 2006 υπό τον αείμνηστο καθηγητή Θανάση Παλιούρα.

Η Αγία Τριάδα είναι βυζαντινό μνημείο του 6ου αιώνα και βρίσκεται στην περιοχή του Μαύρικα της Αιτωλικής πεδιάδας, δύο χιλιόμετρα νότια του Αγρινίου, κοντά στη λίμνη Λυσιμαχία. Πρόκειται για σταυροπηγιακό ναό μικρών διαστάσεων, περίτεχνης κατασκευής και εξαιρετικής σπανιότητας.

Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι λειτούργησε για περίπου 1.000 χρόνια, από τον 6ο μέχρι τον 16ο αιώνα. Ένας σεισμός τότε ή κάποια γεωλογική μεταβολή, έστρεψε τα νερά του ποταμού Ερημίτσα στη γη που στεκόταν το εκκλησάκι. Η Αγία Τριάδα άρχισε να βυθίζεται στα νερά και στην λάσπη…

Οι παλαιότεροι κάτοικοι θυμούνται να φαίνεται μόνο ο τρούλος της Αγίας Τριάδας μέσα στην πυκνή βλάστηση, που γέννησαν τα λασπωμένα χώματα. Η ολοκληρωτική απώλεια του βυζαντινού μνημείου φαινόταν αναπόφευκτη…

Μέχρι που το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με επικεφαλής τον αείμνηστο καθηγητή της Βυζαντινής Ιστορίας Αθανάσιο Παλιούρα, ανέλαβε να το κρατήσει στη ζωή με μία διασωστική ανασκαφή, που κράτησε από το 2002 έως το 2006…

Ήταν μια ανασκαφή με πολλές δυσκολίες, καθώς έπρεπε να απομακρύνονται συνεχώς τα νερά. Κάθε φορά που σταματούσε η αποστράγγιση, η Αγία Τριάδα βυθίζονταν και πάλι στη λάσπη…

Μετά τις εργασίες υποστήριξης, ο καθηγητής Παλιούρας προσπάθησε να βρει οριστική λύση για την πλήρη αποκάλυψη και αναπαλαίωση του μνημείου. Η τελευταία πρόταση, που κατέληξε με τη συμφωνία ειδικών, ήταν να μεταφερθεί το μνημείο σε διπλανό χώρο, ώστε να σταματήσει οριστικά να απειλείται από τα νερά…

Δυστυχώς ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας δεν πρόφθασε να ξεκινήσει την οριστική διάσωση της βυζαντινής εκκλησίας. Πέθανε αιφνιδιαστικά, όπως και οι δύο συνεργάτες του στην ανασκαφή, αρχαιολόγοι Νίκος Καπώνης και Κώστας Βάτσιος. Το μνημείο παραδόθηκε και πάλι στον υγρό του τάφο.

Θα είναι δύσκολο να βρεθούν ειδικοί, που να δείξουν το ίδιο πάθος με τον Παλιούρα για τη διάσωση της Αγίας Τριάδας. Αποτελεί όμως έγκλημα για την ιστορία του τόπου να αφήσουμε να χαθεί αυτό το μοναδικό δημιούργημα της ανθρώπινης τέχνης, σε μία εποχή που η επιστήμη έχει στα χέρια της μυριάδες τεχνικές λύσεις. Άντεξε 15 αιώνες και θα σβήσει τώρα;

Είχα την τύχη και την τιμή να παρακολουθήσω και να καταγράψω όλη τη διαδικασία της δύσκολης αλλά και γοητευτικής (όπως την αποκαλούσε ο ίδιος, ο Παλιούρας) ανασκαφής. Το βίντεο, που θα παρακολουθήσετε, είναι αφιερωμένο στη μνήμη του, όπως και στις μνήμες των Νίκου Καπώνη και Κώστα Βάτσιου. Η αφήγηση είναι του Αθανάσιου Παλιούρα.


Ο αείμνηστος καθηγητής Κώστας Τριανταφυλλίδης μιλά για την βυθισμένη στα λασπόνερα του Μαύρικα Αγρινίου βυζαντινής εκκλησία της Αγίας Τριάδας, το 1993 στο Mega, αρκετά χρόνια πριν ο επίσης αείμνηστος Θανάσης Παλιούρας πραγματοποιήσει την ανασκαφή του μνημείου.

Δείτε το βίντεο


Γιάννης Γιαννακόπουλος