του Ανδρέα Δενεζάκη
Από τα μέσα του 1946 συγκροτούνται Πειθαρχικά Τάγματα – στρατόπεδα «επικίνδυνων» φαντάρων στο Λιόπεσι, Λάρισα, Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης.
Κι ήταν επικίνδυνοι τούτοι οι φαντάροι γιατί είχαν πάρει μέρος στην Εθνική Αντίσταση 1940 – 44 μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Τα πειθαρχικά αυτά Τάγματα είναι τα Τάγματα Σκαπανέων Α΄, Β΄ και Γ΄ που συγκροτήθηκαν στις περιοχές αρμοδιότητας των Α΄, Β΄, και Γ΄ Σωμάτων Στρατού αντίστοιχα.
Στις 19 Φεβρουαρίου 1947, το ΓΕΣ εισηγείται στο υπουργείο Στρατιωτικών τη συγκρότηση μιας Διεύθυνσης του ΓΕΣ η οποία θα ασχοληθεί με τα εξής θέματα:
«α) Συγκέντρωσις και οργάνωσις Ταγμάτων Σκαπανέων, διάθεσις των ανδρών αυτών εις διαφόρους επωφελείς απασχολήσεις και προσπάθεια επαναφοράς αυτών εις τους κόλπους της φιλτάτης Πατρίδος.
β) Συνεννόησις μετά των αρμοδίων πολιτικών φυλακών επί της σκοπιμότητος αποσυμφορήσεως των πολιτικών φυλακών, ιδία των ζωνών επιχειρήσεων».[1]
Στις 3 Απρίλη η εισήγηση εγκρίθηκε και το σχέδιο αρχίζει να υλοποιείται. Ένα τρίδυμο τέρας, πιο ισχυρό φόβητρο από τα έκτακτα στρατοδικεία, τις δολοφονίες, τις συλλήψεις, τις φυλακίσεις, τις εκτοπίσεις και τις εκτελέσεις, ένα τρίδυμο τέρας πιο αποτελεσματικό από το θάνατο είχε γεννηθεί: Μακρόνησος για τους στρατιώτες, Γιούρα για τους φυλακισμένους, Τρίκερι για τους ύποπτους των περιοχών όπου διεξάγονται επιχειρήσεις, άντρες και γυναίκες.
Στις 26 – 28 Μάη του 1947 το Β΄ Τάγμα Σκαπανέων (Β.Ε.Τ.Ο. – Β΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών) μεταφέρθηκε από το Πόρτο Ράφτη στην Μακρόνησο. Η κόλαση είχε ανοίξει τις πύλες της. Ο στόχος διακηρυγμένος η «Αναμόρφωση» των παραπλανημένων και παραστρατημένων νεολαίων που είχαν προσβληθεί από το μικρόβιο του κομμουνισμού και συμμετείχαν στον μεγαλειώδη αγώνα της Εθνικής Αντίστασης μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, ή είχαν αδέλφια, γονείς, θείους, αγωνιστές, απροσκύνητοι και αμετανόητοι αρνούνταν να τους αποκηρύξουν, με «δηλώσεις μετανοίας», αποκηρύσσοντας μετά βδελυγμίας και καταδικάζοντας «το ΚΚΕ και τις παραφυάδες του, ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ…».
Για να το πετύχουν προσπάθησαν να αφανίσουν το λαϊκό κίνημα. Οι δολοφονικές δραστηριότητας των παρακρατικών συμμοριών, οι τρομοκρατικές συλλήψεις και τα εκτελεστικά αποσπάσματα, δεν ήταν όσο χρειάζονταν αποτελεσματικά. Χρειαζόταν και ένας πολύ συγκεκριμένος τόπος μαζικού εκβιασμού των συνειδήσεων. Και ως τέτοιος δημιουργήθηκε η Μακρόνησος. Στην αρχή σαν στρατόπεδο οπλιτών, οι οποίοι δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη στο αστικό καθεστώς, και στη συνέχεια κολαστήριο για εκατό και πλέον χιλιάδες κομμουνιστές και άλλους ΕΑΜίτες.
Οι κατηγορίες κρατουμένων που πέρασαν από την Μακρόνησο ήταν: Στρατεύσιμοι που κρίθηκαν ύποπτοι και επικίνδυνοι για το στράτευμα λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων και της συμμετοχής τους στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις οργανώσεις του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος, αξιωματικοί και αντάρτες του ΕΛΑΣ, ανήλικοι πολιτικοί κατάδικοι, εξόριστες γυναίκες από το Τρίκερι και, μια ειδική κατηγορία, Μάρτυρες του Ιεχωβά.
Σχετικά έχουμε δημοσιεύσει το άρθρο «Μακρόνησος. Το θανατονήσι των θυσιών και των αγώνων».
Στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων (1912 – 1913) είχαν μεταφερθεί στο νησί αρκετοί Τούρκοι αιχμάλωτοι που έμειναν μέχρι την υπογραφή ειρήνης και επέστρεψαν στην Τουρκία. Δέκα χρόνια αργότερα (1922 – 1923) δεκάδες χιλιάδες Πόντιοι πρόσφυγες «φιλοξενήθηκαν» στην Μακρόνησο, η οποία λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο. Αρκετοί πρόσφυγες δεν άντεξαν και έχασαν τη ζωή τους εκεί.
Σύντομα ιστορικά στοιχεία για τα στρατόπεδα της Μακρονήσου [2]
Μακελειό στη Χαράδρα. Χαρακτικο του Φαρσακίδη, σχέδιο 1949
1946: Δημιουργούνται Πειθαρχικά Τάγματα – Στρατόπεδα «επικίνδυνων» δημοκρατικών φαντάρων στο Λιόπεσι, Λάρισα, Ντουντουλάρ Θεσσαλονίκης.
1947: Μεταφέρονται αυτά τα Τάγματα διαδοχικά στο Μακρονήσι, προς αναμόρφωσιν. Ετσι δημιουργείται το ΑΕΤΟ (Α΄ Ειδικό Τάγμα Οπλιτών), το ΒΕΤΟ, το ΓΕΤΟ. Ταυτόχρονα δημιουργείται και το Γ΄ Κέντρο Παρουσιάσεως Αξιωματικών.
1948: Στις 29 Φλεβάρη και 1η Μάρτη γίνεται η μεγάλη σφαγή στο ΑΕΤΟ. Εκατοντάδες οι νεκροί (πάνω από 300) και οι τραυματίες. Μετά τη σφαγή των στρατιωτών ο Βασιλικός Επίτροπος παραπέμπει 116 στρατιώτες – κρατούμενους του ΑΕΤΟ στο Εκτακτο Στρατοδικείο για… σύσταση μαχητικής ένοπλης ομάδας, κατάληψη της στρατιωτικής εξουσίας, βιαιοπραγίες εις βάρος αξιωματικών κλπ. Επιβλήθηκαν βαριές ποινές. Σχετικά με τη Σφαγή στο ΑΕΤΟ έχουμε δημοσιεύει εδώ.
Τον Μάρτη δημιουργείται η ΣΦΑ (Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών) για τα Εκτακτα Στρατοδικεία. Εποίσης δημιουργείται το Στρατόπεδο Πολιτικών Εξορίστων. Τον Νοέμβρη αρχίζει το μεγάλο όργιο βασανισμών στη ΣΦΑ που συνεχίστηκε μέχρι τον Γενάρη του 1950 οπότε δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον ήρωα Δημήτρη Τατάκη, συνδικαλιστικό στέλεχος των ναυτεργατών.
1949: Μεταφέρονται προς αναμόρφωσιν ομαδικά οι χιλιάδες εξόριστοι από Ικαρία, Λήμνο, ΑηΣτράτη, με βάση το ΟΓ Ψήφισμα που πρόβλεπε τη βαθμιαία μεταφορά στο θανατονήσι όλων των κρατουμένων από όλες τις φυλακές της χώρας. Από τους πρώτους μεταφέρονται στη ΣΦΑ οι ανήλικοι κρατούμενοι από τη Γιούρα.
Τον Οκτώβρη αρχίζει το πογκρόμ εναντίον των πολιτικών εξόριστων.
1950: Τον Γενάρη μεταφέρονται και οι γυναίκες εξόριστες από το Τρίκερι (περίπου 1200 γυναίκες. Ανάμεσά τους μωρομάνες, ηλικιωμένες, βαριά άρρωστες).
1954: Ουσιαστική κατάργηση του Μακρονησιού, το οποίο όμως με ελάχιστους στρατιώτες διατηρείται ως το 1958.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Ημερησία Διαταγή Δ/του ΓΕΣ/ΒΧΙ της 3/4/49 του συνταγματάρχη Πυροβολικού Γ. Μπαϊρακτάρη «προς τας υπ’ αυτόν μονάδας» — Μακρόνησος – Ιστορικός Τόπος, τόμος Α΄, εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ.
[2] Από Ενημερωτικό φυλλάδιο της ΠΕΚΑΜ.
* Στη φωτογραφία που συνοδεύει το θέμα, το άγαλμα του «Δεσμώτη Μακρονησιώτη», έργο του γλύπτη και αρχιτέκτονα Γρηγόρη Ριζόπουλου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες