νόμου 1285/82, ως ελάχιστος φόρτος τιμής σε όλους εκείνους που αγωνίστηκαν, βασανίστηκαν κι έπεσαν ηρωικά στη μάχη κατά των στρατευμάτων κατοχής την περίοδο 1941-1944.
Το σαμποτάζ στο Γοργοπόταμο
Η επιχείρηση στο Γοργοπόταμο με την ανατίναξη της γέφυρας (τη νύχτα στις 25 προς 26 Νοεμβρίου του 1942), πραγματοποιήθηκε από αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα, με τη συνεργασία Άγγλων πρακτόρων.
Ηταν μία από τις σημαντικότερες πράξεις αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη την περίοδο του Β' παγκοσμίου πολέμου,η οποία επελέγη να σηματοδοτήσει ολόκληρη την Αντίσταση του ελληνικού λαού και εξαιτίας του ενωτικού χαρακτήρα της,αφού ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που οι αντιστασιακές δυνάμεις στη χώρα μας έδρασαν από κοινού ενάντια στον ξένο κατακτητή.
Σε αντίποινα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, οι Ιταλοί παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες, από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα
"Ο Γοργοπόταμος στην Αλαμάνα
στέλνει περήφανο χαιρετισμό
νέας ανάστασης χτυπάει καμπάνα
μηνάν τα όπλα μας το λυτρωμό."
Ο συμβολισμός του όμορφου αυτού αντάρτικου τραγουδιού δεν είναι τυχαίος.Τα σύμβολα στην ιστορία, αποτέλεσμα καταγραφής μεγάλων έστω και στιγμιαίων γεγονότων, έχουν επιδράσει στη λαϊκή ανάταση, έχουν συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία ψυχολογίας και συνείδησης στις λαϊκές μάζες για να δημιουργήσουν στη συνέχεια ηρωικά κατορθώματα στον αγώνα με σκοπό την επιβολή του δίκιου τους.
Και αν η γέφυρα της Αλαμάνας ήταν για την επανάσταση του 1821 ένα από τα ηρωικά κατορθώματα στον εθνικοαπελευθερωτικό και κοινωνικό αγώνα των Ελλήνων για την ίδρυση δικού τους αστικού κράτους ενάντια στη φεουδαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου καθιέρωσε στις συνειδήσεις του ελληνικού λαού τον ένοπλο αντάρτικο αγώνα του ΕΛΑΣ συνολικά το λαϊκοαπελευθερωτικό αγώνα του ΕΑΜ με ψυχή και αιμοδότη το ΚΚΕ, ως τη δύναμή τους για μια νέα λαοκρατούμενη Ελλάδα μετά την απελευθέρωση από τους Ιταλογερμανούς κατακτητές.
Ηταν με μια έννοια καταλύτης στην απελευθέρωση ανεξάντλητης λαϊκής δύναμης σ' ένα αγώνα άνισο, μα πέρα για πέρα δίκαιο, που ως προς την απελευθέρωση οδήγησε το λαό μας στη νίκη. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο λαϊκός ποιητής αποτύπωσε μια από τις κορυφαίες στιγμές της Αντίστασης με το Γοργοπόταμο, συσχετίζοντάς τον με την Αλαμάνα.
Τι ήταν λοιπόν ο Γοργοπόταμος; 'Η -πιο σωστά- τι έγινε στο Γοργοπόταμο;
Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοέμβρη του 1942, οι αντάρτικες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, μαζί με δυνάμεις του ΕΔΕΣ και μια ομάδα Αγγλων σαμποτέρ, ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου.
Το σαμποτάζ στο Γοργοπόταμο
Η επιχείρηση στο Γοργοπόταμο με την ανατίναξη της γέφυρας (τη νύχτα στις 25 προς 26 Νοεμβρίου του 1942), πραγματοποιήθηκε από αντιστασιακές δυνάμεις του ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη και του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα, με τη συνεργασία Άγγλων πρακτόρων.
Ηταν μία από τις σημαντικότερες πράξεις αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη την περίοδο του Β' παγκοσμίου πολέμου,η οποία επελέγη να σηματοδοτήσει ολόκληρη την Αντίσταση του ελληνικού λαού και εξαιτίας του ενωτικού χαρακτήρα της,αφού ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που οι αντιστασιακές δυνάμεις στη χώρα μας έδρασαν από κοινού ενάντια στον ξένο κατακτητή.
Σε αντίποινα για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, οι Ιταλοί παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες, από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα
"Ο Γοργοπόταμος στην Αλαμάνα
στέλνει περήφανο χαιρετισμό
νέας ανάστασης χτυπάει καμπάνα
μηνάν τα όπλα μας το λυτρωμό."
Ο συμβολισμός του όμορφου αυτού αντάρτικου τραγουδιού δεν είναι τυχαίος.Τα σύμβολα στην ιστορία, αποτέλεσμα καταγραφής μεγάλων έστω και στιγμιαίων γεγονότων, έχουν επιδράσει στη λαϊκή ανάταση, έχουν συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία ψυχολογίας και συνείδησης στις λαϊκές μάζες για να δημιουργήσουν στη συνέχεια ηρωικά κατορθώματα στον αγώνα με σκοπό την επιβολή του δίκιου τους.
Και αν η γέφυρα της Αλαμάνας ήταν για την επανάσταση του 1821 ένα από τα ηρωικά κατορθώματα στον εθνικοαπελευθερωτικό και κοινωνικό αγώνα των Ελλήνων για την ίδρυση δικού τους αστικού κράτους ενάντια στη φεουδαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου καθιέρωσε στις συνειδήσεις του ελληνικού λαού τον ένοπλο αντάρτικο αγώνα του ΕΛΑΣ συνολικά το λαϊκοαπελευθερωτικό αγώνα του ΕΑΜ με ψυχή και αιμοδότη το ΚΚΕ, ως τη δύναμή τους για μια νέα λαοκρατούμενη Ελλάδα μετά την απελευθέρωση από τους Ιταλογερμανούς κατακτητές.
Ηταν με μια έννοια καταλύτης στην απελευθέρωση ανεξάντλητης λαϊκής δύναμης σ' ένα αγώνα άνισο, μα πέρα για πέρα δίκαιο, που ως προς την απελευθέρωση οδήγησε το λαό μας στη νίκη. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι ο λαϊκός ποιητής αποτύπωσε μια από τις κορυφαίες στιγμές της Αντίστασης με το Γοργοπόταμο, συσχετίζοντάς τον με την Αλαμάνα.
Τι ήταν λοιπόν ο Γοργοπόταμος; 'Η -πιο σωστά- τι έγινε στο Γοργοπόταμο;
Τη νύχτα της 25ης προς 26η Νοέμβρη του 1942, οι αντάρτικες δυνάμεις του ΕΛΑΣ, μαζί με δυνάμεις του ΕΔΕΣ και μια ομάδα Αγγλων σαμποτέρ, ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου.
Η επιτυχία του εγχειρήματος ήταν ως πράξη μια μεγάλη ηρωική ενέργεια, για τις τότε δυνάμεις του αντάρτικου, που φλόγισε το νου και τις καρδιές του ελληνικού λαού, δίνοντας ώθηση στην ένταση της απελευθερωτικής πάλης. Μα έκανε εντύπωση και σ' όλους τους υπόδουλους λαούς της Ευρώπης.
Ας δούμε όμως πώς πραγματοποιήθηκε η συγκεκριμένη επιχείρηση.
Τέλος Σεπτέμβρη αρχές Οκτώβρη του 1942, βρετανικά αεροπλάνα μετέφεραν ομάδες σαμποτέρ στην Ελλάδα. Οι ομάδες έπεσαν στην περιοχή της Γκιώνας και μια ομάδα στην περιοχή του Καρπενησίου.
Οι ομάδες των Βρετανών Σαμποτέρ είχαν έρθει στην Ελλάδα ύστερα από απόφαση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, με άμεσο στόχο να εκτελέσουν μια αποστολή με την κωδική ονομασία "HARLING", να ανατινάξουν, δηλαδή, μία από τις τρεις γέφυρες της Παπαδιάς, του Ασωπού ή του Γοργοπόταμου.
Αλλά δεν ήταν αυτή η μοναδική αποστολή τους. Στόχος τους βασικά ήταν να ανοίξουν το δρόμο της εδραίωσης της στρατιωτικής παρουσίας των Αγγλων στην Ελλάδα. Αλλωστε τα συμφέροντά τους διαπλέκονταν άμεσα μ' αυτά της άρχουσας τάξης και ενδιαφέρονταν οι Αγγλοι για το μεταπελευθερωτικό καθεστώς, με δεδομένο μάλιστα ότι την ηγεσία του λαϊκού απελευθερωτικού κινήματος είχε αναλάβει η εργατική τάξη με το Κόμμα της, και η συμμαχία της, το ΕΑΜ, ήταν πραγματικά η μόνη δύναμη αντίστασης που είχε ως στόχο μια άλλη Ελλάδα, του λαού της.
Αρχηγοί των Αγγλων σαμποτέρ ήταν οι Ε. Μάγιερς και Κρις Γουντχάουζ, δύο καθόλου τυχαίοι άνθρωποι, που διατέλεσαν αρχηγοί της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής στο ελληνικό αντάρτικο, κάνοντας ό,τι ήταν δυνατό για την εδραίωση της βρετανικής κυριαρχίας πάνω στις ελληνικές υποθέσεις.
Οι Αγγλοι σαμποτέρ -και κυρίως οι αρχηγοί τους- από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα, έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να έρθουν σε επαφή με τον δικό τους άνθρωπο, τον Ναπ. Ζέρβα, έχοντας την πεποίθηση ότι αυτός και οι ανταρτικές του δυνάμεις ήταν αρκετές για να την εκτέλεση της αποστολής Harling. Για το ΕΑΜ, όπως και τον ΕΛΑΣ, όχι μόνο δεν ήθελαν να έχουν ανάμειξη στην επιχείρηση ανατίναξης, αλλά αυτές τις λαϊκές οργανώσεις τις θεωρούσαν αντιπάλους των απώτερων σκοπών τους.
Αναγκάστηκαν όμως να συνεργαστούν μαζί τους όταν διαπίστωσαν ότι ο Ζέρβας όχι μόνο δεν διέθετε της απαραίτητες δυνάμεις για την ανατίναξη της γέφυρας, άρα δεν μπορούσε να αναλάβει το όλο εγχείρημα, αλλά και οι δυνάμεις του ήταν πολύ μικρότερες απ' αυτές που διέθετε ο ΕΛΑΣ.
Η οργάνωση και εκτέλεση της επιχείρησης
Η γέφυρα που τελικά επιλέχθηκε να ανατιναχτεί ήταν αυτή του Γοργοπόταμου. Την επιχείρηση εκτέλεσαν εκατόν πενήντα αντάρτες του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον Αρη Βελουχιώτη, εξήντα αντάρτες του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Ναπολέοντα Ζέρβα και δώδεκα Αγγλοι σαμποτέρ, με επικεφαλής το συνταγματάρχη Εντι Μάγιερς και υπαρχηγό τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ.
Το σχέδιο ανατίναξης ήταν των Εγγλέζων και συγκεκριμένα του Ε. Μάγιερς, που ήταν ειδικός σ' αυτού του είδους τα σαμποτάζ. Το σχέδιο όμως της επίθεσης για την κατάληψη της γέφυρας - έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανατίναξή της - διατυπώθηκε από τον Αρη, που ο ίδιος υπαγόρευσε στον Κωστούλα Αγραφιώτη (Κώστα Καβρέτζο), στις 25 Νοέμβρη, λίγες ώρες πριν αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, αφού προηγούμενα είχε απορριφθεί σχέδιο του Ζέρβα.
Στη διαταγή - όπως διασώθηκε από ιστορικές μαρτυρίες - προβλέπονταν τα εξής:
Το νότιο βάθρο της γέφυρας με φρουρά 80 Ιταλών και πλήρη οχύρωση ανέλαβε να καταλάβει τμήμα 60 ανταρτών του ΕΛΑΣ, με αρχηγό τον Κωστούλα.
Το βόρειο βάθρο της γέφυρας που φυλασσόταν από 30 Ιταλούς και είχε εγκαταστημένα δύο δίκαννα αντιαεροπορικά, ικανά να χρησιμοποιηθούν και κατά επίγειων στόχων, ανέλαβε τμήμα 20 ανταρτών του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τους ανθυπολοχαγούς Παπαχρήστου και Πετροπουλάκη.
Την υπονόμευση και ανατίναξη της γέφυρας ανέλαβαν οι ειδικευμένοι Βρετανοί σαμποτέρ στους οποίους δόθηκε βοήθεια λίγων εκπαιδευμένων ανδρών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.
Επίσης, δυο ομάδες του ΕΛΑΣ, με 15 άνδρες η κάθε μία και ένα Βρετανό σαμποτέρ, ανέλαβαν να υπονομεύσουν τη σιδηροδρομική γραμμή ένα χιλιόμετρο περίπου προς το νότο κι ένα χιλιόμετρο προς το βορρά, έτσι ώστε να αποκλειστεί η δυνατότητα αποστολής ενισχύσεων στον εχθρό με τρένο. Αρχηγός της μίας ομάδας τέθηκε ο Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) και της άλλης ο Ηρακλής (Κώστας Σκαρμούτσος).
Μια ακόμη ομάδα 15 ΕΛΑΣιτών, με αρχηγό το Χρυσιώτη, ανέλαβε να καταστρέψει με βενζίνη την ξύλινη οδική γέφυρα του ποταμού για την περίπτωση που θα έκαναν την εμφάνισή τους από κει εχθρικές ενισχύσεις.
Μια ομάδα από οκτώ άνδρες του ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον υπασπιστή του Ζέρβα Μ. Μυριδάκη, ανέλαβε να εξουδετερώσει το πολυβολείο, που πιθανόν να υπήρχε. Στην περίπτωση που δεν υπήρχε πολυβολείο αποστολή της ήταν να ενισχύσει την ομάδα Κωστούλα. Επίσης, μια ακόμη ομάδα από δέκα άνδρες του ΕΔΕΣ ανέλαβε να πλευροκοπήσει τους Ιταλούς νοτιότερα της άμυνας του νότιου βάθρου.
Τέλος, γενική εφεδρεία ορίστηκε ομάδα 30 ανδρών του ΕΛΑΣ με αρχηγό το Δ. Δημητρίου - Νικηφόρο. Χρόνος έναρξης της επιχείρησης καθορίστηκε η 11η βραδινή και η γενική αρχηγία ανατέθηκε στο Ναπ. Ζέρβα.
Δυο μέρες μετά την ανατίναξη της γέφυρας οι Ιταλοί, σε αντίποινα, παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα. Τους υπόλοιπους θα τους εκτελέσουν στα Καστέλλια της Παρνασίδας, μαζί με άλλους 10 κατοίκους.
Προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας
Μεταπολεμικά σχετικά με την επιχείρηση, ο Ζέρβας, σε διάφορα γραπτά του υποστηρίζει πως ούτε λίγο ούτε πολύ εκβίασε τον Αρη κι έτσι συμμετείχε ο ΕΛΑΣ στην επιχείρηση. Στο ίδιο περίπου μήκος κύματος κινούνται και οι μαρτυρίες των Εγγλέζων, αν και ο Κρις Γουντχάουζ προσπαθεί να ευτελίσει τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ στην επιχείρηση. «Οταν ο Αρης κατάλαβε - γράφει - ότι η επίθεση θα γινόταν, έστω και χωρίς τις δικές του δυνάμεις, δε διακινδύνευσε ν' αφήσει το Ζέρβα να πάρει όλη τη δόξα: προσφέρθηκε αμέσως να συνεργαστεί».
Η πραγματικότητα βεβαίως είναι εντελώς διαφορετική. Ο Σπ. Μπέκιος - Λάμπρος, που συμμετείχε στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, αναφέρει με στοιχεία πως ο ΕΛΑΣ συνεργαζόταν με τους Εγγλέζους για την επιτυχία της επιχείρησης πολύ πριν συναντηθεί ο Αρης με τον Ζέρβα.
Ετσι όλα αυτά που αναφέρουν οι αντίπαλοι του ΕΑΜ έγιναν για παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας ότι ο ΕΛΑΣ σήκωσε το κύριο βάρος της επιχείρησης, γιατί αυτό αξίωνε η προπαγάνδα του κατεστημένου, προκειμένου να ξεριζώσει από τις λαϊκές συνειδήσεις το ρόλο του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στην απελευθέρωση. Αλλά η Ιστορία δεν παραγράφεται.
Πηγές
1. Σπ. Μπέκιου - Λάμπρου: «Γοργοπόταμος- η αλήθεια που καίει», εκδόσεις «Τελέθριον»
2. Θέμης Μαρίνος: «Αποστολή Harling - 1942 (Η Επιχείρηση του Γοργοπόταμου)», εκδόσεις «Παπαζήση»
3. Στρατηγού Ν. Ζέρβα: «Απομνημονεύματα», εκδόσεις «Μέτρον», σελ. 32-35
4. Κρις Γουντχάουζ: «Το μήλον της Εριδος», εκδόσεις «Εξάντας»
http://www.rizospastis.gr/
Τραγωδία στην 22η επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας στο Γοργοπόταμο
Την 29η Νοεμβρίου του 1964 κατά τη διάρκεια τελετής για τα 22 χρόνια από την ανατίναξη, η έκρηξη νάρκης είχε σαν απολογισμό 13 νεκρούς και 51 τραυματίες, ενώ αν και το επίσημο πόρισμα μιλούσε για έκρηξη παλιάς αμερικάνικης νάρκης από την εποχή του εμφυλίου, παρέμεινε η αμφισβήτηση και οι υποψίες ότι ήταν εσκεμμένη ενέργεια σε βάρος πολιτών αριστερής ιδεολογίας, που είχαν πάρει μέρος στην εκδήλωση.
Ας δούμε όμως πώς πραγματοποιήθηκε η συγκεκριμένη επιχείρηση.
Τέλος Σεπτέμβρη αρχές Οκτώβρη του 1942, βρετανικά αεροπλάνα μετέφεραν ομάδες σαμποτέρ στην Ελλάδα. Οι ομάδες έπεσαν στην περιοχή της Γκιώνας και μια ομάδα στην περιοχή του Καρπενησίου.
Οι ομάδες των Βρετανών Σαμποτέρ είχαν έρθει στην Ελλάδα ύστερα από απόφαση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, με άμεσο στόχο να εκτελέσουν μια αποστολή με την κωδική ονομασία "HARLING", να ανατινάξουν, δηλαδή, μία από τις τρεις γέφυρες της Παπαδιάς, του Ασωπού ή του Γοργοπόταμου.
Αλλά δεν ήταν αυτή η μοναδική αποστολή τους. Στόχος τους βασικά ήταν να ανοίξουν το δρόμο της εδραίωσης της στρατιωτικής παρουσίας των Αγγλων στην Ελλάδα. Αλλωστε τα συμφέροντά τους διαπλέκονταν άμεσα μ' αυτά της άρχουσας τάξης και ενδιαφέρονταν οι Αγγλοι για το μεταπελευθερωτικό καθεστώς, με δεδομένο μάλιστα ότι την ηγεσία του λαϊκού απελευθερωτικού κινήματος είχε αναλάβει η εργατική τάξη με το Κόμμα της, και η συμμαχία της, το ΕΑΜ, ήταν πραγματικά η μόνη δύναμη αντίστασης που είχε ως στόχο μια άλλη Ελλάδα, του λαού της.
Αρχηγοί των Αγγλων σαμποτέρ ήταν οι Ε. Μάγιερς και Κρις Γουντχάουζ, δύο καθόλου τυχαίοι άνθρωποι, που διατέλεσαν αρχηγοί της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής στο ελληνικό αντάρτικο, κάνοντας ό,τι ήταν δυνατό για την εδραίωση της βρετανικής κυριαρχίας πάνω στις ελληνικές υποθέσεις.
Οι Αγγλοι σαμποτέρ -και κυρίως οι αρχηγοί τους- από την πρώτη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα, έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να έρθουν σε επαφή με τον δικό τους άνθρωπο, τον Ναπ. Ζέρβα, έχοντας την πεποίθηση ότι αυτός και οι ανταρτικές του δυνάμεις ήταν αρκετές για να την εκτέλεση της αποστολής Harling. Για το ΕΑΜ, όπως και τον ΕΛΑΣ, όχι μόνο δεν ήθελαν να έχουν ανάμειξη στην επιχείρηση ανατίναξης, αλλά αυτές τις λαϊκές οργανώσεις τις θεωρούσαν αντιπάλους των απώτερων σκοπών τους.
Αναγκάστηκαν όμως να συνεργαστούν μαζί τους όταν διαπίστωσαν ότι ο Ζέρβας όχι μόνο δεν διέθετε της απαραίτητες δυνάμεις για την ανατίναξη της γέφυρας, άρα δεν μπορούσε να αναλάβει το όλο εγχείρημα, αλλά και οι δυνάμεις του ήταν πολύ μικρότερες απ' αυτές που διέθετε ο ΕΛΑΣ.
Η οργάνωση και εκτέλεση της επιχείρησης
Η γέφυρα που τελικά επιλέχθηκε να ανατιναχτεί ήταν αυτή του Γοργοπόταμου. Την επιχείρηση εκτέλεσαν εκατόν πενήντα αντάρτες του ΕΛΑΣ, με επικεφαλής τον Αρη Βελουχιώτη, εξήντα αντάρτες του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τον Ναπολέοντα Ζέρβα και δώδεκα Αγγλοι σαμποτέρ, με επικεφαλής το συνταγματάρχη Εντι Μάγιερς και υπαρχηγό τον ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ.
Το σχέδιο ανατίναξης ήταν των Εγγλέζων και συγκεκριμένα του Ε. Μάγιερς, που ήταν ειδικός σ' αυτού του είδους τα σαμποτάζ. Το σχέδιο όμως της επίθεσης για την κατάληψη της γέφυρας - έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανατίναξή της - διατυπώθηκε από τον Αρη, που ο ίδιος υπαγόρευσε στον Κωστούλα Αγραφιώτη (Κώστα Καβρέτζο), στις 25 Νοέμβρη, λίγες ώρες πριν αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση, αφού προηγούμενα είχε απορριφθεί σχέδιο του Ζέρβα.
Στη διαταγή - όπως διασώθηκε από ιστορικές μαρτυρίες - προβλέπονταν τα εξής:
Το νότιο βάθρο της γέφυρας με φρουρά 80 Ιταλών και πλήρη οχύρωση ανέλαβε να καταλάβει τμήμα 60 ανταρτών του ΕΛΑΣ, με αρχηγό τον Κωστούλα.
Το βόρειο βάθρο της γέφυρας που φυλασσόταν από 30 Ιταλούς και είχε εγκαταστημένα δύο δίκαννα αντιαεροπορικά, ικανά να χρησιμοποιηθούν και κατά επίγειων στόχων, ανέλαβε τμήμα 20 ανταρτών του ΕΔΕΣ με επικεφαλής τους ανθυπολοχαγούς Παπαχρήστου και Πετροπουλάκη.
Την υπονόμευση και ανατίναξη της γέφυρας ανέλαβαν οι ειδικευμένοι Βρετανοί σαμποτέρ στους οποίους δόθηκε βοήθεια λίγων εκπαιδευμένων ανδρών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.
Επίσης, δυο ομάδες του ΕΛΑΣ, με 15 άνδρες η κάθε μία και ένα Βρετανό σαμποτέρ, ανέλαβαν να υπονομεύσουν τη σιδηροδρομική γραμμή ένα χιλιόμετρο περίπου προς το νότο κι ένα χιλιόμετρο προς το βορρά, έτσι ώστε να αποκλειστεί η δυνατότητα αποστολής ενισχύσεων στον εχθρό με τρένο. Αρχηγός της μίας ομάδας τέθηκε ο Διαμαντής (Γιάννης Αλεξάνδρου) και της άλλης ο Ηρακλής (Κώστας Σκαρμούτσος).
Μια ακόμη ομάδα 15 ΕΛΑΣιτών, με αρχηγό το Χρυσιώτη, ανέλαβε να καταστρέψει με βενζίνη την ξύλινη οδική γέφυρα του ποταμού για την περίπτωση που θα έκαναν την εμφάνισή τους από κει εχθρικές ενισχύσεις.
Μια ομάδα από οκτώ άνδρες του ΕΔΕΣ, με επικεφαλής τον υπασπιστή του Ζέρβα Μ. Μυριδάκη, ανέλαβε να εξουδετερώσει το πολυβολείο, που πιθανόν να υπήρχε. Στην περίπτωση που δεν υπήρχε πολυβολείο αποστολή της ήταν να ενισχύσει την ομάδα Κωστούλα. Επίσης, μια ακόμη ομάδα από δέκα άνδρες του ΕΔΕΣ ανέλαβε να πλευροκοπήσει τους Ιταλούς νοτιότερα της άμυνας του νότιου βάθρου.
Τέλος, γενική εφεδρεία ορίστηκε ομάδα 30 ανδρών του ΕΛΑΣ με αρχηγό το Δ. Δημητρίου - Νικηφόρο. Χρόνος έναρξης της επιχείρησης καθορίστηκε η 11η βραδινή και η γενική αρχηγία ανατέθηκε στο Ναπ. Ζέρβα.
Δυο μέρες μετά την ανατίναξη της γέφυρας οι Ιταλοί, σε αντίποινα, παίρνουν από τις φυλακές της Λαμίας 14 πατριώτες από τους οποίους 7 θα εκτελέσουν μπροστά στην γκρεμισμένη γέφυρα. Τους υπόλοιπους θα τους εκτελέσουν στα Καστέλλια της Παρνασίδας, μαζί με άλλους 10 κατοίκους.
Προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας
Μεταπολεμικά σχετικά με την επιχείρηση, ο Ζέρβας, σε διάφορα γραπτά του υποστηρίζει πως ούτε λίγο ούτε πολύ εκβίασε τον Αρη κι έτσι συμμετείχε ο ΕΛΑΣ στην επιχείρηση. Στο ίδιο περίπου μήκος κύματος κινούνται και οι μαρτυρίες των Εγγλέζων, αν και ο Κρις Γουντχάουζ προσπαθεί να ευτελίσει τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ στην επιχείρηση. «Οταν ο Αρης κατάλαβε - γράφει - ότι η επίθεση θα γινόταν, έστω και χωρίς τις δικές του δυνάμεις, δε διακινδύνευσε ν' αφήσει το Ζέρβα να πάρει όλη τη δόξα: προσφέρθηκε αμέσως να συνεργαστεί».
Η πραγματικότητα βεβαίως είναι εντελώς διαφορετική. Ο Σπ. Μπέκιος - Λάμπρος, που συμμετείχε στην ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, αναφέρει με στοιχεία πως ο ΕΛΑΣ συνεργαζόταν με τους Εγγλέζους για την επιτυχία της επιχείρησης πολύ πριν συναντηθεί ο Αρης με τον Ζέρβα.
Ετσι όλα αυτά που αναφέρουν οι αντίπαλοι του ΕΑΜ έγιναν για παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας ότι ο ΕΛΑΣ σήκωσε το κύριο βάρος της επιχείρησης, γιατί αυτό αξίωνε η προπαγάνδα του κατεστημένου, προκειμένου να ξεριζώσει από τις λαϊκές συνειδήσεις το ρόλο του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στην απελευθέρωση. Αλλά η Ιστορία δεν παραγράφεται.
Πηγές
1. Σπ. Μπέκιου - Λάμπρου: «Γοργοπόταμος- η αλήθεια που καίει», εκδόσεις «Τελέθριον»
2. Θέμης Μαρίνος: «Αποστολή Harling - 1942 (Η Επιχείρηση του Γοργοπόταμου)», εκδόσεις «Παπαζήση»
3. Στρατηγού Ν. Ζέρβα: «Απομνημονεύματα», εκδόσεις «Μέτρον», σελ. 32-35
4. Κρις Γουντχάουζ: «Το μήλον της Εριδος», εκδόσεις «Εξάντας»
http://www.rizospastis.gr/
Τραγωδία στην 22η επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας στο Γοργοπόταμο
Την 29η Νοεμβρίου του 1964 κατά τη διάρκεια τελετής για τα 22 χρόνια από την ανατίναξη, η έκρηξη νάρκης είχε σαν απολογισμό 13 νεκρούς και 51 τραυματίες, ενώ αν και το επίσημο πόρισμα μιλούσε για έκρηξη παλιάς αμερικάνικης νάρκης από την εποχή του εμφυλίου, παρέμεινε η αμφισβήτηση και οι υποψίες ότι ήταν εσκεμμένη ενέργεια σε βάρος πολιτών αριστερής ιδεολογίας, που είχαν πάρει μέρος στην εκδήλωση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες