Παλεύοντας για το πτυχίο σε κελί 10 τ.μ.

Μία σειρά από συμπτώσεις, τυχαίες συναντήσεις, ατυχείς συγκυρίες. Τα παραπάνω παίζουν τον δικό τους ρόλο στη ζωή όλων μας, σε άλλους μεγαλύτερο και σε άλλους μικρότερο.

Ο 33χρονος Δημήτρης Πετρέλης για παράδειγμα, μολονότι δεν μπορεί να αποδώσει στην ατυχία του ή στην κακιά στιγμή την έστω περιφερειακή εμπλοκή του στη ληστεία που τον οδήγησε στη φυλακή («έφταιξα», μας λέει, «θα πληρώσω»), ήταν από καθαρή σύμπτωση που σήμερα έχει βρεθεί να διεκδικεί με μαχητικότητα τα δικαιώματά του ως κρατούμενος φοιτητής.

Ο Πετρέλης βρίσκεται στις φυλακές Τρικάλων από τον Απρίλιο του ’14. Από τον Σεπτέμβριο του ’16, φοιτά στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, έχοντας λάβει μία από τις 20 υποτροφίες που χορήγησαν το ΕΑΠ σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης σε κρατουμένους που πληρούσαν κάποια κριτήρια.

Για τον επόμενο ενάμιση χρόνο, όλα έβαιναν ομαλά, με την έννοια φυσικά που έχει η λέξη στη φυλακή: δύσκολα, εξαντλητικά. Χωρίς πρόσβαση στο Ιντερνετ, χωρίς ειδικό χώρο μελέτης, χωρίς καμία βοήθεια, ο Πετρέλης πάσχιζε να ολοκληρώνει τις εργασίες του, να μη μένει πίσω στην ύλη.

Συνήθως, έγραφε το κείμενο στο χέρι, το έστελνε με γράμμα στον πατέρα του στην Αθήνα, εκείνος το «πέρναγε» στον υπολογιστή και τα έστελνε εκ μέρους του παιδιού του στο πανεπιστήμιο. Εξετάσεις έδινε στη φυλακή, χωρίς καν τη δυνατότητα διευκρινιστικής ερώτησης στον καθηγητή. Κουτσά στραβά, αλλά έτσι «ομαλά», πέρασε το πρώτο έτος.

Πριν από λίγους μήνες, τον περασμένο Μάρτιο, μετήχθη στον Κορυδαλλό προκειμένου να παραστεί στο εφετείο του. Το εφετείο του φυσικά πήρε μία ακόμη αναβολή – εκτοξεύοντας τον συνολικό αριθμό αναβολών της δίκης του στις 17.

Εντελώς τυχαία, όμως, στον Κορυδαλλό, πέφτει στα χέρια του ένα βιβλίο. Ηταν ο σωφρονιστικός κώδικας. Αρχίζει να διαβάζει με μανία. Με έκπληξη διαπιστώνει ότι τίποτα από αυτά που ζει αυτόν τον ενάμιση χρόνο που είναι φοιτητής δεν προβλέπονται από τον νόμο. Το αντίθετο.

Ο νόμος προβλέπει μία σειρά διευκολύνσεων για τους κρατουμένους που είναι φοιτητές, από απομόνωση σε δικό τους κελί, δηλαδή ησυχία, πρόσβαση στο Ιντερνετ, παρακολούθηση online μαθημάτων, εκπαιδευτική άδεια για τις εξετάσεις κ.ά. Κάπως έτσι ξεκινάει ο αγώνας του.

Ο αγώνας

«Αμέσως ξεκίνησα τις καταγγελίες», λέει στην «Κ» μέσα από τη φυλακή. «Ζητούσα μόνο ό,τι πρόβλεπε ο νόμος, τίποτα περισσότερο. Στην αρχή με αγνοούσαν, αλλά κάποια στιγμή άρχισαν να μου δίνουν κάποιες παροχές. Τον περασμένο Απρίλιο μου έδωσαν Ιντερνετ. Μπήκα στο Ιντερνετ για πρώτη φορά από το ’16 που είμαι φοιτητής».

Ειδικότερα, του δόθηκε ένα δίωρο τρεις φορές την εβδομάδα σε χώρο απομόνωσης ώστε να διαβάζει, καθώς και μία ώρα πρόσβαση στο Ιντερνετ εβδομαδιαίως. Ομως, πια γνώριζε τα δικαιώματά του – και ήταν περισσότερα. Οταν ήρθε η ώρα, τον Μάιο, να δώσει εξετάσεις, άρπαξε την ευκαιρία να γράψει στις λευκές κόλες που είχε μπροστά του όλα αυτά που ζούσε, τι σημαίνει να είσαι κρατούμενος φοιτητής στην Ελλάδα.

«Εγώ ως κρατούμενος φοιτητής, εδώ στο Κ.Κ. Τρικάλων, χθες, δεν κοιμήθηκα όπως όλος ο υπόλοιπος φοιτητικός κόσμος», έγραψε. «Δεν ξύπνησα όπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι που πάνε να δώσουν εξετάσεις (...) Ζω σε ένα κελί με άλλα δύο άτομα, σε έναν χώρο 10 τ.μ. όπου το φως κλείνει στις 9 το βράδυ, χωρίς να μπορώ να κάνω έστω μια επανάληψη στα μαθήματά μου.

Χθες, στο κελί μου επικρατούσε ένα χάος, και μέσα και έξω. Φασαρία, φωνές, τηλεοράσεις που παίζουν μέρα-νύχτα, μέσα στον ίδιο χώρο που υποτίθεται πρέπει να διαβάσω. (...) Είναι συνθήκες αυτές να είμαι εγώ τώρα εδώ και να γράφω εξετάσεις; Είμαι εγώ τώρα φοιτητής αυτού του κράτους, ίσος με τους υπόλοιπους όπως λέει ο νόμος για φοίτηση εξ αποστάσεως;», κατέληγε η κραυγή αγωνίας. Δεν πέρασε στις εξετάσεις του, κόπηκε.

Ο Δημήτρης Πετρέλης ισχυρίζεται ότι είναι ο μόνος από τους 20 εκείνους κρατουμένους που έλαβαν υποτροφία το ’16, που συνεχίζει την προσπάθεια. Οι άλλοι, λέει, τα παράτησαν, είδαν ότι είναι ανώφελο.

Αυτό δεν επιβεβαιώνεται από το ΕΑΠ, μολονότι είναι δύσκολο να «μετρηθεί» ο αριθμός όσων συνεχίζουν, αφού μπορεί να είναι ακόμα εγγεγραμμένοι αλλά να μην παρακολουθούν τα μαθήματα ή να ολοκληρώνουν τις εργασίες τους (συνολικά σε κρατουμένους και μη φοιτητές του ΕΑΠ, το drop out αγγίζει το 46%).

Πάντως, μιλώντας στην «Κ», ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου καθηγητής Βασίλης Καρδάσης, είπε ότι «συνεχίζουν πάνω από τους μισούς». Αναγνωρίζει, ωστόσο, τις δυσκολίες. «Υπάρχουν προβλήματα» λέει, «το γνωρίζουμε. Γιατί μπορεί να υπάρχει η διάθεση από το υπουργείο και το ΕΑΠ, αλλά υπάρχει και η κουλτούρα των υπευθύνων στις φυλακές». Για τη διευκόλυνση των φοιτητών-κρατουμένων, το ΕΑΠ πρόσφερε 30 ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο υπουργείο Δικαιοσύνης για να διατεθούν στις φυλακές της χώρας.

«Με χίλια ζόρια»

«Σου ανοίγει το κράτος την πόρτα, αλλά δεν σε αφήνουν να την περάσεις» λέει ο Δημήτρης Πετρέλης στην «Κ» από το τηλέφωνο της φυλακής. Από το ’16 σπουδάζει στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Διοίκηση Επιχειρήσεων και Οργανισμών. Εχει υποχρέωση να παραδίδει τέσσερις εργασίες κάθε έτος, να περνά τις εξετάσεις και να παρακολουθεί πέντε online συναντήσεις τον χρόνο.

«Τόσο καιρό διάβαζα μέσω τηλεφωνημάτων με τους γονείς μου που τους έδινα τους κωδικούς ώστε να μου στέλνουν τα θέματα των εργασιών ταχυδρομικώς και με τον ίδιο τρόπο τα έστελνα κι εγώ πίσω. Δεν είναι συνθήκες αυτές.

Με τα χίλια ζόρια και παρακαλετό από καθηγητές μου ανταποκρινόμουν στις απαιτήσεις, αλλά το θέμα δεν είναι απλώς να περνάω. Εγώ θέλω να περνάω με αξιώσεις. Εφόσον το κράτος μου κάνει αυτό το ευεργέτημα και μου επιτρέπει να σπουδάζω, θέλω να το εκμεταλλευθώ και να προοδεύσω. Ε, είναι αδύνατον».

Μέχρι σήμερα δεν έχει καταφέρει να παρακολουθήσει καμία από τις online συναντήσεις στο ΕΑΠ, αφού δεν του επετράπη η πρόσβαση στο Ιντερνετ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το επίπεδο των εργασιών του ήταν καλό, είχε προοπτικές. Ομως στις τελευταίες εξετάσεις, η πίεση τον λύγισε. Εγραψε μονάδα και θα χρειαστεί να επαναλάβει τη χρονιά.
http://www.kathimerini.gr/