Ενδέκατος είναι στο τωρινό ημερολόγιο ο Νοέμβρης.
Ο Νοέμβριος που θα πει ένατος παράγεται απ' τη λατινική λέξη Novem-ber.
Αττικός μήνας: ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ 15 Νοεμβρίου - 15 Δεκεμβρίου.
Για τις λαϊκές ονομασίες του έχουν τον κύριο λόγο οι καιρικές συνθήκες, οι γεωργικές δουλειές κι οι γιορτές των Αγίων, που η μνήμη τους γιορτάζεται τον Νοέμβρη.
Ο Νοέμβριος που θα πει ένατος παράγεται απ' τη λατινική λέξη Novem-ber.
Αττικός μήνας: ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ 15 Νοεμβρίου - 15 Δεκεμβρίου.
Για τις λαϊκές ονομασίες του έχουν τον κύριο λόγο οι καιρικές συνθήκες, οι γεωργικές δουλειές κι οι γιορτές των Αγίων, που η μνήμη τους γιορτάζεται τον Νοέμβρη.
Από τις γεωργικές δουλειές και τις καιρικές συνθήκες έχει πάρει τα ονόματα:
Βροχάρης, γιατί πέφτουν πολλές βροχές.
Σποριάς ή Σπορίτης, εξαιτίας της σποράς.
Μεσοσπορίτης, γιατί μέχρι 21 Νοεμβρίου πρέπει να έχει τελειώσει
τουλάχιστον η μισή σπορά.
Κρασομηνάς, λέγεται στα μέρη που τότε ανοίγουν τα κρασιά και
Τρυγομηνάς εκεί που αργεί ο τρυγητός.
Σκιγιάτη, γιατί μεγαλώνει η νύχτα και η γη σκιάζεται (φοβάται)
Χαμένο,επειδή η διάρκεια της ημέρας είναι μικρή κι η δουλειά χάνεται.
Παχνιστή, γιατί κλείνουν τα ζώα στο παχνί και
Νιαστή, επειδή γίνονται τα τελευταία οργώματα (νεάσματα).
Εξαιτίας των γιορτών ονομάζεται:
Αι-Στράτηγος και Αι-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης απ' την γιορτή των
Ταξιαρχών στις 8.
Αι-Φίλιππας ή Φιλιππιάτης απ' του Αγίου Φιλίππου στις 14.
Αγι-Αντρέας ή Αντριάς ή Αγι-Αντριάς απ' την γιορτή του Αγίου Ανδρέα στις 30.
Αι-Στράτηγος και Αι-Ταξιάρχης ή Αρχαγγελιάτης απ' την γιορτή των
Ταξιαρχών στις 8.
Αι-Φίλιππας ή Φιλιππιάτης απ' του Αγίου Φιλίππου στις 14.
Αγι-Αντρέας ή Αντριάς ή Αγι-Αντριάς απ' την γιορτή του Αγίου Ανδρέα στις 30.
Έθιμα Ελλήνων της Μικράς Ασίας το μήνα Νοέμβριο
Το Αδραμύτη στα παράλια της Μ. Ασίας ήταν γνωστό για την εύφορη γη του, τα νερά και τα δάση του, αλλά και για το εξαιρετικό λάδι του. Ας δούμε λοιπόν πώς γινόταν το μάζεμα της ελιάς στην περιοχή αυτή.
Το Νοέμβριο, όταν οι ελιές μαύριζαν πια, οι αγρότες άρχιζαν την ντέμπλα, δηλ. το μάζεμα. Οι άντρες ανέβαιναν πάνω στα δέντρα και χτυπούσαν με την ντέμπλα, δηλαδή μ' ένα ξύλινο ραβδί τα κλαδιά.
Έπρεπε όμως να χτυπούν το δέντρο με τέχνη «για να μη βλάψουν το κλαρί». Έτσι οι γενωμένες ελιές πέφτανε στη γη. Αυτές δίνανε και το πιο καλό λάδι. Οι γυναίκες μάζευαν σε καλάθια τις ελιές που έπεφταν και ο κεχαγιάς, δηλ. ο επικεφαλής, τα έπαιρνε και τα άδειαζε σε τσουβάλια.
Οι ραφ'στάδες, δηλ. οι άντρες που ράβδιζαν τις ελιές, τραγουδούσαν καθώς δούλευαν, ενώ οι γυναίκες κουβέντιαζαν και γελούσαν. Το μεσημέρι όλοι σταματούσαν για να φάνε. Ύστερα συνέχιζαν τη δουλειά, ώσπου να βασιλέψει ο ήλιος. Το βράδυ γύριζαν στο χωριό όλοι παρέα. Την τελευταία μέρα της συγκομιδής γιόρταζαν στο κτήμα τα γλυτώματα Ο νοικοκύρης τους έφερνε χαλβά, πίτες , κονιάκ και άλλα καλούδια και αυτοί τρώγανε και εύχονταν: «καλά λάδια, καλά μπερεκέτια!»
Εορτολόγιο Νοεμβρίου
Σήμερα 1η του μήνα γιορτάζουν:ο Ανάργυρος,η Αργυρώ,ο Κοσμάς και ο Δαμιανός
Των Ταξιαρχών 8 Νοεμβρίου: «Οι γριές νηστεύανε στη χάρη του Αρχαγγέλου
Γαβριήλ για να τους πάρη εύκολα την ψυχή και να μην παιδεύονται, όταν ήταν να αποθάνουν».
Των Ταξιαρχών 8 Νοεμβρίου: «Οι γριές νηστεύανε στη χάρη του Αρχαγγέλου
Γαβριήλ για να τους πάρη εύκολα την ψυχή και να μην παιδεύονται, όταν ήταν να αποθάνουν».
Αγιος Μηνάς 11 Νοεμβρίου: από την παρετυμολογία του ονόματός του Μηνάς-μηνώ=παραγγέλνω, φανερώνω, πίστευαν ότι ο άγιος φανερώνει τα κλοπιμαία και εν γένει τα απολεσθέντα.
Του Αγίου Φιλίππου στις 14 Νοεμβρίου
Εισόδια της Θεοτόκου 21 Νοεμβρίου: της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας και Πολυσπορίτισσας. Τη μέρα αυτή έβραζαν τα αρχαία πολυσπόρια δηλαδή σπόρους δημητριακών και οσπρίων.
Του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη
Στις 25 Νοέμβρη τιμούσαν στο Αϊβαλί τη μνήμη του Αγίου Γεωργίου του Χιοπολίτη, τον οποίο οι Τούρκοι αποκεφάλισαν το 1807 σε ηλικία 22 ετών.
Ο Άγιος Γεώργιος ο Χιοπολίτης, όταν ήταν 9 ετών, αναγκάστηκε από τους Τούρκους να αλλαξοπιστήσει, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν απαρνήθηκε την πίστη του. Κάποτε όμως αποκαλύφθηκε το μυστικό του, γι' αυτό και οι Τούρκοι τον φυλάκισαν και τον βασάνισαν. Παρ' όλα αυτά ο Άγιος δε δέχτηκε ν' αλλάξει την πίστη του και έτσι τον σκότωσαν.
Ο Άγιος Γεώργιος ο Χιοπολίτης, όταν ήταν 9 ετών, αναγκάστηκε από τους Τούρκους να αλλαξοπιστήσει, αλλά στην πραγματικότητα ποτέ δεν απαρνήθηκε την πίστη του. Κάποτε όμως αποκαλύφθηκε το μυστικό του, γι' αυτό και οι Τούρκοι τον φυλάκισαν και τον βασάνισαν. Παρ' όλα αυτά ο Άγιος δε δέχτηκε ν' αλλάξει την πίστη του και έτσι τον σκότωσαν.
Στο Αϊβαλί την ημέρα της γιορτής του, ο κόσμος πήγαινε στην εκκλησία τα άγια λείψανα του και άναβαν κεριά στην πέτρα πάνω στην οποία τον εκτέλεσαν. Πίστευαν μάλιστα ότι το απόγευμα της ημέρας αυτής θα βρέχει.
Της Αγίας Αικατερίνης επίσης στις 25 Νοεμβρίου
Του Αγίου Στυλιανού την επομένη 26 Νοεμβρίου
Του Αγίου Αντρέα στις 30 Νοεμβρίου
Αγιος Ανδρέας 30 Νοεμβρίου: από την παρετυμολογία του ονόματός του (Ανδρέας - αντρείος, αντρειεύομαι) πίστευαν ότι τη μέρα αυτή «αρχίζει το κρύο να αντρειεύει» να δυναμώνει. Ακόμα ότι «η νύχτα αντρειεύεται» μεγαλώνει.
Στη Μικρά Ασία συνήθιζαν να λένε την ημέρα της γιορτής του Αγίου Αντρέα: «Τ' Αγι' Αντριά, αντριεύει το κρύο». Μάλιστα την ημέρα αυτή οι περισσότερες νοικοκυρές στη Μ. Ασία έφτιαχναν τηγανίτες και τις έτρωγαν με πετιμέζι.
Τις πρόσφεραν επίσης σε συγγενείς και φίλους λέγοντας:
«ηκάναμε και τηγανίτες σήμερα τ' Αγι-Αντριά να μην τρυπήσει το τηγάνι μας».
Τον τελευταίο μήνα του φθινοπώρου, το Νοέμβριο, το κρύο δυναμώνει και οι βροχές γίνονται συχνότερες. Ο λαός μας πιστεύει ότι από τη γιορτή του Αγίου
Ανδρέα αρχίζει να χειμωνιάζει.
Γι' αυτό λένε τις παρακάτω παροιμίες:
- Του Αγίου Ανδρέου αντριεύει το κρύο
- Βλάχε μου, πότε κρύωσες;
- Αυτού κοντά τ' Αγι- Αντριώς, του γέρο- Νικολάου.
Το κρύο παρουσιάζεται να στέλνει τα πρώτα μηνύματά του, δηλ. τα πρώτα κρύα, στη γιορτή του Αγίου Μηνά ,στις 11 Νοεμβρίου, ενώ το ίδιο θα φτάσει βαρύ στη γιορτή του Αγίου Φιλίππου, στις 14, ή το αργότερο στη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου,στις 21 Νοέμβρη.
Στα τέλη αυτού του μήνα η βροχή είναι τόσο ωφέλιμη, ώστε, αν ο καιρός δεν είναι βροχερός, ο λαός πιστεύει ότι η Αγία Αικατερίνη, που γιορτάζει στις 25 Νοεμβρίου, δανείζεται νερό από άλλον άγιο, για να ρίξει βροχή την ημέρα της γιορτής της και να ευεργετήσει τους ανθρώπους.Η αγία Κατερίνα το δανείζεται το νερό.
Ωστόσο, πριν το κρύο, πρέπει οι δουλειές που απόμειναν να τελειώσουν:
να σπείρουν το υπόλοιπο σιτάρι, τις φακές και τα άλλα όσπρια, να καθαρίσουν τα καπνοχώραφα και τα μπαμπακοχώραφα από τα απομεινάρια, ύστερα να
σκαλίσουν και να κλαδέψουν όσα δέντρα το χρειάζονται και να ξαλακκώσουν τα κλήματα, να βάλουν καινούριες καταβολάδες.Αφού τελειώσουν όλα αυτά, μαζεύουν τα ζώα στα παχνιά και τα ζευγάρια στους στάβλους, για να ξεχειμωνιάσουν.
Το μήνα αυτόν, στις περισσότερες περιοχές της πατρίδας μας, άντρες και γυναίκες ξεχύνονται στους απέραντους ελαιώνες για να μαζέψουν τον ευλογημένο καρπό της ελιάς.
Ανδρέα αρχίζει να χειμωνιάζει.
Γι' αυτό λένε τις παρακάτω παροιμίες:
- Του Αγίου Ανδρέου αντριεύει το κρύο
- Βλάχε μου, πότε κρύωσες;
- Αυτού κοντά τ' Αγι- Αντριώς, του γέρο- Νικολάου.
Το κρύο παρουσιάζεται να στέλνει τα πρώτα μηνύματά του, δηλ. τα πρώτα κρύα, στη γιορτή του Αγίου Μηνά ,στις 11 Νοεμβρίου, ενώ το ίδιο θα φτάσει βαρύ στη γιορτή του Αγίου Φιλίππου, στις 14, ή το αργότερο στη γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου,στις 21 Νοέμβρη.
Στα τέλη αυτού του μήνα η βροχή είναι τόσο ωφέλιμη, ώστε, αν ο καιρός δεν είναι βροχερός, ο λαός πιστεύει ότι η Αγία Αικατερίνη, που γιορτάζει στις 25 Νοεμβρίου, δανείζεται νερό από άλλον άγιο, για να ρίξει βροχή την ημέρα της γιορτής της και να ευεργετήσει τους ανθρώπους.Η αγία Κατερίνα το δανείζεται το νερό.
Ωστόσο, πριν το κρύο, πρέπει οι δουλειές που απόμειναν να τελειώσουν:
να σπείρουν το υπόλοιπο σιτάρι, τις φακές και τα άλλα όσπρια, να καθαρίσουν τα καπνοχώραφα και τα μπαμπακοχώραφα από τα απομεινάρια, ύστερα να
σκαλίσουν και να κλαδέψουν όσα δέντρα το χρειάζονται και να ξαλακκώσουν τα κλήματα, να βάλουν καινούριες καταβολάδες.Αφού τελειώσουν όλα αυτά, μαζεύουν τα ζώα στα παχνιά και τα ζευγάρια στους στάβλους, για να ξεχειμωνιάσουν.
Το μήνα αυτόν, στις περισσότερες περιοχές της πατρίδας μας, άντρες και γυναίκες ξεχύνονται στους απέραντους ελαιώνες για να μαζέψουν τον ευλογημένο καρπό της ελιάς.
Ας δούμε λοιπόν κάποιες παροιμίες για την ελιά και το λάδι.
Όταν μια δουλειά προχωράει αρκετά, τότε οπωσδήποτε θα τελειώσει και θα έχει αποτέλεσμα, όπως ακριβώς γίνεται και με την ελιά, που όταν πια μπει στο
λιοτρίβι, θα βγάλει λάδι.
Όταν μια δουλειά προχωράει αρκετά, τότε οπωσδήποτε θα τελειώσει και θα έχει αποτέλεσμα, όπως ακριβώς γίνεται και με την ελιά, που όταν πια μπει στο
λιοτρίβι, θα βγάλει λάδι.
Ο λαός μας συμβουλεύει να μην αφήνει κανείς ανεκμετάλλευτο ακόμα και το πιο μικρό πράγμα, γιατί κι αυτό έχει την αξία του. Έτσι στους ελαιώνες κατά τη συγκομιδή δεν πρέπει να πάει χαμένη ούτε μια ελιά.
«Σαραντάμερο» ή « Σαρανταριά» ονομάζεται η νηστεία των 40 ημερών, από τις 15 Νοεμβρίου ως τις 24 Δεκεμβρίου. Επειδή μάλιστα οι μέρες την εποχή εκείνη είναι πολύ μικρές, ίσα-ίσα προφταίνουν οι άνθρωποι να τις χαρούν.
Αγροτικές εργασίες
Ξεκινάει το μάζεμα της ελιάς, το μάζεμα των ζώων και βγαίνουν καρποί, κάστανα, καρύδια, σταφίδες, αμύγδαλα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες