Κυριακή 13 Αυγούστου 1944. Οι Ναζί περικυκλώνουν τα Ανώγεια. Ψάχνουν να βρουν αντάρτες, αντιστασιακούς. Ψάχνουν, ρωτούν τους κατοίκους, απάντηση δεν παίρνουν και η απόφαση του διοικητή του Φρουρίου Κρήτης, στρατηγού Μίλλερ, ως διαταγή γίνεται άμεσα εκτελεστέα. Κάψιμο και ισοπέδωση των Ανωγείων, ένα ολοκαύτωμα που κράτησε μέχρι την 5η του Σεπτέμβρη απλά και μόνο γιατί, όπως ανέφερε η διαταγή: «Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το φόνο του λοχία φρουράρχου Γενί-Γκαβέ και της υπ' αυτόν φρουράς και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το σαμποτάζ της Δαμάστας, επειδή εις Ανώγεια ευρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρται των διαφόρων ομάδων αντιστάσεως και επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον και οι απαγωγείς με τον στρατηγόν Φον Κράιπε χρησιμοποιήσαντες ως σταθμόν διακομιδής τα Ανώγεια, διατάσσομεν την ΙΣΟΠΕΔΩΣΙΝ τούτων και την εκτέλεσιν παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν ευρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου»…
Είκοσι τρείς ημέρες κάθε πρωί έμπαιναν στο χωριό του Ψηλορείτη οι Γερμανοί και κατά ομάδες λεηλατούσαν τα σπίτια και τις περιουσίες, έκλεβαν, βανδάλιζαν και με δυναμίτες ανατίναζαν ότι φιλοξενούσε και σκέπαζε τους ανθρώπους του ορεινού αυτού τόπου. Η απόλυτη ισοπέδωση, η απόλυτη καταστροφή. «Το χωριό ισοπεδωμένο. Δρόμοι δεν υπήρχαν. Δρόμοι ήταν ανοιχτοί, καινούριοι δρόμοι πάνω από τα χαλάσματα. Ξεπετιούντανε κρεατόμυγες να σε φάνε. Έβλεπες τα σκυλιά τόσανε στο πάχος, να τρώνε πτώματα. Έβλεπες κατσίκες, σκύλους και βόδια ακόμα σκοτωμένα μέσα στο χωριό. 'Αναβαν δεξά ζερβά, ρούχα, ξύλα και εγροίκας μια μπόχα, μια βρώμα κι απ' όπου κι αν είχε στραφείς έβλεπες ερείπια, χάλια. Και λέω.. 'Αραγες, αυτό το χωριό, θα ξαναγίνει χωριό ποτές; Αυτό το χωριό θα ξαναγίνει χωριό πάλι;…», ακούμε τον γέροντα να περιγράφει τις εικόνες που έζησε και δεν ξεχνά στην Κινηματογραφική Καταγραφή της σύγχρονης ιστορίας των Ανωγείων (1900-1945) «Ο ΉΧΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» σε σενάριο και σκηνοθεσία του Λευτέρη Χαρωνίτη.
Εκτελέσεις αμάχων, βία, καταπάτηση κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ακόμη και τους άντρες που χρησιμοποιούσαν ως δούλους μεταφορείς για τα κλοπιμαία τους που μετέφεραν στο χωριό Σείσαρχα και αυτούς μετά τους εκτελούσαν. Μαρτυρίες και καταγραφές φέρνουν στην επιφάνεια ιστορίες ανθρώπων που αρνούμενοι ή ακόμη και ανήμποροι να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, δολοφονήθηκαν, εκτελέστηκαν και θάφτηκαν στα ερείπια του μίσους και του ολοκαυτώματος.
Στα χέρια και τις πράξεις των Ναζί, πράξεις παγκόσμιας κατακραυγής, παραδίδονται 940 σπίτια, κόποι μιας ολόκληρης ζωής από ορεσίβιους ανθρώπους ενός σκληροτράχηλου τόπου, που σκεπάστηκε όμως από τη σκληρότητα των κατακτητών καταγράφοντας στην ιστορία το 3ο ολοκαύτωμα των Ανωγείων 120 χρόνια μετά τα ολοκαυτώματα από πλευράς των Τούρκων. «Την ιστορία του χωριού θα πω με λίγα λόγια, πως τρεις φορές το κάψανε μα πάλι είναι Ανώγεια» λέει στη Μαντινάδα του ο Αριστείδης Χαιρέτης.
Όμως… Το χρέος των παππούδων, το γονιών προς τα παιδιά τους, όλων των Ανωγειανών προς τις επόμενες γενιές, δίνει τη δύναμη και πάλι τα Ανώγεια να ξαναχτιστούν… «Εδώ η πέτρα σου μιλεί και ο Βοριάς σου γνέφει, εκείνος που τα αφρουκαστεί, ελπίδες μόνο θρέφει», αναφέρει ο Μαντιναδολόγος Λευτέρης Μπέκρης που όπως είπε και στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «κανείς σε τούτο τον τόπο δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα κλείσει τα μάτια του χωρίς να έχει κάμει το χρέος του». Και το χρέος δεν είναι άλλο πέρα από το χρέος που έχουν οι Κρητικοί στην Ράτσα όπως έλεγε και ο Καζαντζάκης, ο οποίος ήταν μέλος από συστάσεως στις 17 Ιουνίου του 1945 της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων Κρήτης (Κ.Ε.Δ.Ω.Κ.) και μαζί με τους, καθηγητή Ιωάννη Καλιτσουνάκη, καθηγητή Ιωάννη Κακριδή, και τον Φωτογράφο Κωνσταντίνο Κουτουλάκη από άκρη σε άκρη της Κρήτης κατέγραψαν με κόπους και θυσίες κάθε ωμότητα τόσο από τους Ιταλούς όσο και από τους Γερμανούς κατακτητές.
Στην έκθεσή του ο Νίκος Καζαντζάκης, μεταξύ άλλων γράφει για τα Ανώγεια: «Την 13ην οι Γερμανοί συμπληρώσαντες την κύκλωσιν, εισήλθον εις τα Ανώγεια και διέταξαν τους υπολειφθέντας κατοίκους (θα ήσαν περί τα 1.500 γυναικόπαιδα) να αναχωρήσουν εντός ημισείας ώρας προς την κατεύθυνσιν του Γενή-Καβέ, οπόθεν να διασκορπισθούν εις τα διάφορα χωρία της Ρεθύμνης. Μετά ταύτα, προέβησαν εις Ολοκαύτωμα, γενικήν λεηλασίαν του χωρίου, πλουσιωτάτου εις κτηνοτροφικά και εριουργικά προϊόντα. Μετά την δήλωσιν εκάστη οικία εκαίετο πρώτον και έπειτα ανετινάσσετο δια δυναμίτιδος. Κάθε νύκτα οι Γερμανοί απεσύροντο εις τα Σείσαρχα και την πρωϊαν επανήρχοντο. To μέγεθος της λεηλασίας θα κατανόηση κανείς, όταν λάβη υπ' όψιν ότι αυτή διήρκεσεν από της 13 Αυγούστου μέχρι της 5 Σεπτεμβρίου. Κατά την διάρκειαν της διαρπαγής οι Γερμανοί εφόνευσαν εντός του χωρίου τον Γ. Σπιθούρην, μη δυνηθέντα ν' αποχωρήση μετά των άλλων κατοίκων, επίσης τους παραλύτους εξαδέλφους Κωνστ. και I. Ξυλούρην (ή Κίτρη), και τον υπέργηρον Νικ. Αεράκην, εις τας αγκάλας του οποίου έθεσαν, μετά την εκτέλεσιν, δεξιά και αριστερά τα πτώματα δύο χοίρων προς χλευασμόν. Δύο αδελφαί, η χήρα Εμμ. Καλλέργη και η χήρα Εμμ. Καβλέντη, η χωλή Ειρήνη Καραϊσκου και η Ευαγγ. Ιω. Πασπαράκη, αρνηθείσαι ν' αποχωρήσουν και προτιμήσασαι τον θάνατον απέθανον καείσαι και καταχωθείσαι έπειτα υπό τα ερείπια των ανατιναχθεισών οικιών των. Επίσης οι Γερμανοί εφόνευσαν τον εκ τραύματος της κεφαλής παράφρονα Εμμ. I. Σαλούστρον. Πολλοί άλλοι εφονεύθησαν εις τα πέριξ… Η επίσημος κατάστασις της Νομαρχίας Ρεθύμνης αναφέρει 117 Ανωγειανούς εκτελεσθέντας κατά την περίοδον της κατοχής…»
Οι Ανωγειανοί, πήραν την απόφαση πέρα από το θρήνο και τις μαύρες μέρες και έχτισαν την 'Ανω Γη του Ψηλορείτη, από την αρχή. Συνέχισαν έως και σήμερα να μάχονται, τις βροχές, το χιόνι, τους αέρηδες, να συμφιλιώνονται με τη φύση και να ατενίζουν τον καυτό ήλιο και τη λάμψη του, χωρίς να μισοσφραγίζουν τα μάτια τους. Με αυτά τα μάτια της περηφάνιας βλέπουν στον ορίζοντα τον κόσμο που πάντα ονειρεύονται και φαντάζονται. Τον κόσμο που αναφέρουν στα τραγούδια τους, στις μαντινάδες τους, στα κείμενα τους, στα βιβλία και τα παραμύθια τους προς τα παιδιά. Τον κόσμο του έρωτα, της αγάπης, του πολέμου για λευτεριά, ενός κόσμου ντυμένου με το πέπλο της δημοκρατίας, φιλόξενου και αλληλέγγυου, του κόσμου που περήφανα μπορεί από τις στάχτες του πάντα να ξαναγεννιέται. Γι' αυτό οι Ανωγειανοί μπορούν και μόνοι τους και με άλλους ανθρώπους… Μπορούν να αντέχουν, να γιατρεύονται και να παίρνουν από το χέρι τα μικρά κοπέλια και τις κοπελιές για να τους διδάξουν, να μη σκύβουν το κεφάλι. Αυτός είναι και ο λόγος που οι περισσότεροι νέοι των Ανωγείων δεν εγκαταλείπουν το χωριό και παραμένουν στις δυσκολίες για επιβίωση πρωταγωνιστές.
Μιλούν με μαντινάδες και λένε: «T' Ανώγεια είναι ο κορμός τα φύλλα ειν' οι άλλοι, κι όποιος τσι ρίζες του ξεχνά είναι ντροπή μεγάλη». «Του τόπου η παράδοση πρέπει να συνεχίσει, Ανωγειανός γεννήθηκες, το χνάρι σου μη σβήσει». «Φύγετε σύννεφα ‘πο μπρος, ο ήλιος να προβάλλει, για δε μπορώ να τη θωρρώ ..τη καταχνιά σας πάλι».
Παυλόπουλος από τα Ανώγεια: Η ελευθερία είναι υπαρξιακή αρχή των Ελλήνων
«Για εμάς τους Έλληνες, η ελευθερία αποτελεί υπαρξιακή αρχή και άρα τρόπο ζωής. Όταν οι περιστάσεις το απαιτούν, γινόμαστε "και παρά δύναμιν τολμηταί και παρά γνώμην κινδυνευταί και εν τοις δεινοίς ευέλπιδες", κατά τον Θουκυδίδη. Αυτήν την αλήθεια οφείλουν να την γνωρίζουν εχθροί και φίλοι». Τούτο τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, από το ιστορικό και μαρτυρικό χωριό των Ανωγείων, κατά την ομιλία του στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την 73η Επέτειο του Ολοκαυτώματος από τις Γερμανικές Κατοχικές Δυνάμεις το 1944.
«Η Ελλάδα», τόνισε ο κ. Παυλόπουλος, «ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μάλιστα στον σκληρό πυρήνα της, την Ευρωζώνη. Συμπεριφέρεται στη διεθνή πολιτική ζωή με απόλυτο σεβασμό στο Ευρωπαϊκό και το Διεθνές Δίκαιο, στο σύνολό τους. Είναι, δηλαδή, δύναμη που εργάζεται για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη τόσο στην εγγύς περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όσο και στο ευρύτερο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Και πρόσθεσε : «Πλην, όμως, εάν χρειασθεί, εμείς, οι Έλληνες, είμαστε έτοιμοι να υπερασπισθούμε αποτελεσματικά τα σύνορα, το έδαφος και την κυριαρχία της πατρίδας μας, που αποτελούν και σύνορα, έδαφος και κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
O κ. Παυλόπουλος, ο οποίος για πρώτη φορά παρευρίσκεται στις εκδηλώσεις μνήμης που οργανώνει ο δήμος για το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων, αναφερόμενος στο θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων σημείωσε ότι «η Ελλάδα θεωρεί διαχρονικώς ότι οι απαιτήσεις που αφορούν το κατοχικό δάνειο και τις αποζημιώσεις είναι πάντα νομικώς ενεργές και δικαστικώς επιδιώξιμες. Αυτή η θέση δεν υποστηρίζεται από την Ελλάδα μόνο για οικονομικούς λόγους. Το έχω τονίσει πάντοτε: την εντάσσουμε στο πλαίσιο του διεθνούς νομικού πολιτισμού. Και μέσα σε αυτόν τον διεθνή νομικό πολιτισμό, αλλά και τον ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό, θα πρέπει να υπάρξει δίκαιη λύση».
Οι θυσίες των Ελλήνων αναγνωρίζονται
«Επιτέλους αναγνωρίζονται οι θυσίες αυτού του λαού, ο οποίος για να μείνει στην Ευρώπη έκανε πολλά. Οι δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις σε αυτό το σημείο ενώθηκαν και υπερασπίστηκαν την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Οι Έλληνες με πολλές θυσίες, για λάθη που δεν ήταν μόνο δικά τους, επέλεξαν να παραμείνουν στην Ευρωζώνη. 'Αλλοι, χωρίς, θυσίες επέλεξαν το δρόμο της εξόδου. Το ποιος είναι τελικά πραγματικός Ευρωπαίος εύκολα το καταλαβαίνει κανείς. Εμείς το αποδεικνύουμε καθημερινά». Αυτό υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, απευθυνόμενος σε υπουργούς, βουλευτές, εκπρόσωπους της περιφερειακής αυτοδιοίκησης και δημάρχους της Κρήτης - κατά την ανακήρυξη του ως επίτιμου δημότη Ανωγείων σήμερα το μεσημέρι - αναφερόμενος στις χθεσινές δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου Α.Μέρκελ περί σεβασμού του αγώνα των Ελλήνων.
«Έτσι εκλαμβάνω», σημείωσε, «τη χθεσινή δήλωση της καγκελαρίου Μέρκελ και θεωρώ πως αυτό είναι μία αναγνώριση στη σημασία της Ελλάδας και του αγώνα των Ελλήνων να παραμείνουν και να αγωνιστούν για την ιδέα της Ευρώπης. Υπάρχει και κάτι άλλο, όμως, που πρέπει να εξάρω από τη χθεσινή ομιλία της. Εμείς έχουμε πει πολλές φορές πως θέλουμε μία Ευρώπη, η οποία θα βαθαίνει τις ρίζες της. Δεν θα είναι μία οικονομική και νομισματική μόνο Ευρώπη. Θα είναι εκείνη που οραματίστηκαν όσοι την έχτισαν για να μη ξαναζήσουμε ποτέ τους εφιάλτες του 2ου Παγκοσμίου πολέμου. Ναι, ένα μεγάλο τμήμα αφορά την οικονομία, την ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν υποτιμούμε καθόλου την πρόοδο που συντελέστηκε μέσα από την οικονομική και νομισματική ένωση. Δεν ξεχνάμε, όμως, ποτέ ότι ο ρόλος της Ευρώπης θα ολοκληρωθεί μόνο όταν υπάρξει και η θεσμική της ενοποίηση. Όταν οι θεσμοί θα λειτουργούν για να κρατηθεί η δημοκρατία στην Ευρώπη».
«Οι αρχές αυτές», τόνισε, «που στηρίζεται και θα στηριχθεί η Ευρώπη είναι οι αρχές που εμείς λέμε πάντοτε και χθες επισήμανε και η καγκελάριος. Είναι οι αρχές της ελευθερίας, του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης και της δικαιοσύνης, ιδίως της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για αυτές τις αξίες αγωνιζόμαστε μαζί με τους εταίρους μας για να χτίσουμε την Ευρώπη. Και θα την χτίσουμε αυτή την Ευρώπη που έχει ανάγκη ο κόσμος ολόκληρος, γιατί όπως λέω πάντα ο ρόλος της Ευρώπης είναι πλανητικός. Η Ευρώπη έχει έναν ρόλο να διαδραματίσει που δεν μπορεί καμία άλλη δύναμη. Στην Ιστορία της υφηλίου η Ευρώπη έμεινε και θα μείνει, όχι ως η μεγάλη οικονομική δύναμη, ούτε ως η μεγάλη στρατιωτική δύναμη, αλλά η μόνη δύναμη που μπορεί, να υπερασπίζεται τον άνθρωπο στην πορεία του και την ολοκλήρωση του προορισμού του».
Όπως επισήμανε ο κ. Παυλόπουλος «εμείς οι Έλληνες ζώντας μέσα στην Ευρώπη, οραματιζόμενοι και χτίζοντας μαζί με τους εταίρους μας αυτή την Ευρώπη, λέμε σε όλους τους γείτονες μας, ιδίως στην Τουρκία, ότι είμαστε εδώ να ενισχύσουμε την πορεία της στην Ευρώπη, γιατί θέλουμε όλους τους λαούς των Βαλκανίων και την γείτονα, τούς θέλουμε κοντά σε αυτή την ευρωπαϊκή πορεία. Πορεία, όμως, που έχει προϋποθέσεις. Για να γίνεις μέλος αυτής της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας, πρέπει να τηρήσεις ορισμένες υποχρεώσεις. Και αυτές είναι οι υποχρεώσεις που σχετίζονται με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Και μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου είναι το ευρωπαϊκό δίκαιο, το οποίο έχει ορίσει ότι πρέπει να σεβόμαστε τα σύνορα μας, να σεβόμαστε την κυριαρχία μας, να σεβόμαστε το έδαφος μας, κάθε λαός. Λέμε, λοιπόν, ότι εμείς εδώ είμαστε, οι πόρτες μας είναι ανοιχτές, να βοηθήσουμε την πορεία όλων προς το κοινό ευρωπαϊκό μέλλον. Είμαστε εδώ, όμως, και για να υπερασπιστούμε το έδαφος μας, την εδαφική μας ακεραιότητα, τη κυριαρχία μας, τα σύνορα μας, που είναι παράλληλα έδαφος και κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
http://www.protothema.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες