Προς το παρόν… γαβγίζουν

του Δημήτρη Μηλάκα

Παρά τις τουρκικές απειλές, αλλά κάτω από το άγρυπνο βλέμμα αμερικανικών και γαλλικών πολεμικών πλοίων, το κονσόρτσιουμ των πετρελαϊκών κολοσσών που έχουν συστήσει οι Total (γαλλική) και ΕΝΙ (ιταλική) ξεκίνησε χτες με το πλωτό γεωτρύπανο να «τρυπά» το Οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ. 

Τα προσδοκώμενα κέρδη από τα διαπιστωμένα κοιτάσματα στα νότια της Κύπρου είναι προφανώς ισχυρότατο κίνητρο για τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες (και τις χώρες «καταγωγής» τους) που εμπλέκονται στη διαδικασία των ερευνών, προκειμένου να αγνοήσουν την οργή και τις κλιμακούμενες απειλές της Άγκυρας. 

 

Στην Αθήνα η εκτίμηση που διαμορφώνει η ελληνική κυβέρνηση είναι ότι η Τουρκία βρίσκεται στριμωγμένη στον τοίχο ισχυρότατων οικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων και ως εκ τούτου δεν έχει πολλά περιθώρια αντιδράσεων για να αποτρέψει το project που έχει ξεκινήσει.

 

Υπάρχουν ωστόσο και άλλες φωνές – κατά κύριο λόγο από παρατηρητές των διεθνών εξελίξεων αλλά και από πολιτικές δυνάμεις όπως το ΚΚΕ – που επισημαίνουν τους κινδύνους που συνεπάγεται για την Ελλάδα και την Κύπρο αυτό το μεγάλο παιχνίδι στο οποίο παζαρεύουν οι ισχυροί και η Τουρκία με αντικείμενο ελληνικά και κυπριακά οικονομικά/γεωπολιτικά συμφέροντα.

 

Η ανησυχία που διατυπώνεται συνοψίζεται ως εξής: Τόσο η Κύπρος όσο και η Ελλάδα είναι οι ασθενείς κρίκοι, οι οποίοι πιθανότατα θα «σπάσουν» και θα πληρώσουν τελικά το αντίτιμο των συμβιβασμών που η Τουρκία θα υποχρεωθεί να κάνει με τους ισχυρούς παίκτες.

 

Ναυάγιο στο Κυπριακό

 

Αλληλένδετη με τις πετρελαϊκές έρευνες που ξεκινούν σήμερα στην κυπριακή ΑΟΖ ήταν η αποτυχημένη διάσκεψη για το Κυπριακό που πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες μέρες στην Ελβετία. Προφανής στόχος των συνομιλιών ήταν η διευθέτηση του Κυπριακού έτσι ώστε το σχέδιο για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της περιοχής να εξελιχθεί απρόσκοπτα και δίχως τους κινδύνους που υποκρύπτει πάντα ένα ανοιχτό ζήτημα.

 

Ωστόσο, κατά τις συνομιλίες έγινε φανερή η διάθεση της Τουρκίας να μην απεμπολήσει τα «δικαιώματα» που οικοδόμησε στο πεδίο της μάχης το 1974 και παγίωσε με την κατοχή της βόρειας Κύπρου όλα αυτά τα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι επέμεινε στις θέσεις της όχι μόνο έναντι της ελληνικής/ελληνοκυπριακής πλευράς αλλά και – κατά κύριο λόγο – έναντι του διεθνούς παράγοντα.

 

Η εμμονή της Τουρκίας να διατηρηθεί το καθεστώς των εγγυήσεων και ο στρατός που διατηρεί στο νησί περιγράφει τον στόχο της Άγκυρας: τίποτε στην Κύπρο δεν μπορεί να εξελιχθεί ερήμην της και εγγύηση γι’ αυτό είναι οι στρατιωτικές της δυνάμεις, που μπορούν ανά πάσα στιγμή να καταλάβουν ολόκληρο το νησί.

 

Παρά, ωστόσο, την τουρκική αποφασιστικότητα, οι έρευνες για πετρέλαιο στην κυπριακή ΑΟΖ ξεκινούν ερήμην της Άγκυρας…

 

Τουρκικές φωνές

 

Ο τρόπος με τον οποίο η Άγκυρα προσεγγίζει τις εξελίξεις είναι απειλητικός. Μάλιστα οι τουρκικές απειλές εκτοξεύονται προς κάθε κατεύθυνση:

 

–  Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια ενεργειακού συνεδρίου στην Κωνσταντινούπολη δήλωσε πως χαραμίστηκε μια σημαντική ευκαιρία στις αποτυχημένες διαπραγματεύσεις της προηγούμενης εβδομάδας για το Κυπριακό και πρόσθεσε ότι «είναι αδύνατον να εκτιμηθεί πώς κάποιες ενεργειακές εταιρείες ενεργούν και γίνονται μέρος ορισμένων ανεύθυνων μέτρων που λαμβάνουν οι Ελληνοκύπριοι. Θέλω θα τους υπενθυμίσω πως θα μπορούσαν να χάσουν έναν φίλο όπως η Τουρκία». 

– Νωρίτερα, ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ τόνισε πως τα αποθέματα υδρογονανθράκων στα ανοικτά της Κύπρου ανήκουν και στην Τουρκία, αξιώνοντας συνεκμετάλλευσή τους. Κάλεσε τη Λευκωσία να αποφύγει μονομερείς ενέργειες, προειδοποιώντας πως η Τουρκία θα προστατεύσει τα δικαιώματά της και εκείνα των Τουρκοκυπρίων.

 

Οι έρευνες

 

Από την Πέμπτη το πρόγραμμα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ εισέρχεται στη σημαντικότερη φάση του. Ο πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης προειδοποίησε την Άγκυρα ότι δεν θα υπάρξει υποχώρηση σε τυχόν πιέσεις για αναβολή των γεωτρήσεων, αρχής γενομένης από το Οικόπεδο 11.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το επόμενο προς διερεύνηση Οικόπεδο (Οικόπεδο 10) είναι νοτιότερα και τα δικαιώματα για την εκμετάλλευσή του τα έχει η αμερικανική Exxon-Mobil, στέλεχος της οποίας υπήρξε ο σημερινός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Το γεγονός αυτό, δικαιολογεί το αμερικανικό ενδιαφέρον για την ασφαλή εξέλιξη της ερευνητικής διαδικασίας που ξεκινούν στο Οικόπεδο 11 η γαλλική Total και η ιταλική ENI.

 

Με τέτοιες πλάτες (προς το παρόν τουλάχιστον) ο πρόεδρος Αναστασιάδης δήλωσε: «Ούτε πιέσεις ασκούνται, ούτε πρόκειται να υπάρξει αναβολή», τονίζοντας ότι «οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχουν σχέση με την ευθύνη της Τουρκίας που οδήγησε στο ‘‘ναυάγιο’’ των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού».

 

Με την ασφάλεια που παρέχει κατά κύριο λόγο το αμερικανικό ενδιαφέρον, η πλωτή εξέδρα «West Capella» του ενεργειακού κολοσσού Total έπλευσε το πρωί της Δευτέρας νότια της Κρήτης, με προορισμό το Οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ, όπου έφτασε τα ξημερώματα της Τετάρτης.

 

Άμεσα θα ξεκινήσουν οι δοκιμές και ώς τις 20 Ιουλίου η γαλλική Total θα προχωρήσει, σε συνεργασία με την ιταλική ENI, στην πρώτη γεώτρηση στο κοίτασμα «Ονησίφορος» του Οικοπέδου 11. Το βάθος της γεώτρησης θα φτάσει στα 3.500 ώς 4.000 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Η Κύπρος έχει δεσμεύσει, από τις 29 Ιουνίου με τη NAVTEX 24-/17, την περιοχή μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, οπότε αναμένεται να διαρκέσει η διαδικασία της γεώτρησης.

 

 Συνωστισμός δυνάμεων

 

Παρά τις εγγυήσεις που εκ των πραγμάτων προσφέρει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Ιταλίας για την προστασία των επενδύσεων που έχουν ήδη κάνει οι εταιρείες Exxon Mobil, Total , ENI, στη Λευκωσία (και στην Αθήνα) υπάρχει η ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσει η Άγκυρα. 

 

Σε κάθε περίπτωση, η Λευκωσία παραμένει σε επιφυλακή, έχοντας τα μάτια της στραμμένα κυρίως στο τουρκικό πλοίο «Barbaros», που τις τελευταίες ημέρες είναι αγκυροβολημένο στο τουρκικό λιμάνι της Σελεύκειας, σε απόσταση αναπνοής από το βόρειο τμήμα του νησιού. Αξιοσημείωτη επίσης είναι η αναγγελία από την Τουρκία στρατιωτικών ασκήσεων. 

 

Με νέα NAVTEX (700/17) η Τουρκία επιχειρεί να δεσμεύσει περιοχή δυτικά της Κύπρου, μέρος της οποίας καλύπτει και τα οικόπεδα 6, 10 και 11 της Κυπριακής ΑΟΖ για άσκηση με πυρά στις 17 και 18.7. 

 

Την ασφαλή εξέλιξη της διαδικασίας, ωστόσο, έχουν αναλάβει άλλοι. Τον πρώτο λόγο θα έχουν οι Γάλλοι και σε περίπτωση προβλήματος θα σπεύσει και το αμερικανικό… ιππικό.

 

– Στην περιοχή κοντά στο Οικόπεδο 11, στο κοίτασμα «Ονησίφορος», πλέει από το απόγευμα της Τετάρτης το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «Τζορτζ Μπους» με τα συνοδευτικά του.

– Η γαλλική παρουσία – και όχι μόνο – είναι αισθητή. Δύο φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού, που λαμβάνουν μέρος στην Ειρηνευτική Δύναμη του Λιβάνου, βρίσκονται στο λιμάνι της Λάρνακας και τις πρωινές ώρες θα πλεύσουν προς το σημείο της γεώτρησης.

 

Το αμερικανικό συμφέρον

 

Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που τα μηνύματα που έρχονται από την Ουάσιγκτον είναι τόσο ξεκάθαρα, όσο ξεκάθαρα είναι και τα συμφέροντα της Exxon Mobil, της εταιρείας που διακεκριμένο στέλεχός της ήταν (;) ο σημερινός ΥΠΕΞ των ΗΠΑ και η οποία θα ερευνήσει και θα εκμεταλλευτεί το επόμενο Οικόπεδο (Οικόπεδο 10).

 

Σύμφωνα με απάντηση του εκπροσώπου του αμερικανικού ΥΠΕΞ σε ερώτηση του ανταποκριτή του «Πρώτου Θέματος» στην Ουάσιγκτον Μιχάλη Ιγνατίου, «η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών για την ΑΟΖ της Κύπρου είναι μακρά. Αναγνωρίζουμε το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να αναπτύξει τους πόρους της στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι πόροι πετρελαίου και φυσικού αερίου του νησιού, όπως και όλοι οι πόροι του, θα πρέπει να κατανέμονται ακριβοδίκαια και μεταξύ των δύο κοινοτήτων στο πλαίσιο μιας συνολικής διευθέτησης. Συνεχίζουμε να αποθαρρύνουμε δράσεις που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή».

 

Η αμερικανική κυβέρνηση, σύμφωνα με την ανταπόκριση του Μ. Ιγνατίου, ανησυχεί σφόδρα για την αύξηση της έντασης, η οποία προέρχεται – ως γνωστόν – μόνο από την Τουρκία, και σύμφωνα με πληροφορίες με παρεμβάσεις της στην Άγκυρα κατέστησε σαφές ότι είναι εναντίον κάθε κρίσης στην ευαίσθητη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Το θέμα συζητήθηκε κατά τις επαφές του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Ρεξ Τίλερσον με την πολιτική ηγεσία της Τουρκίας, κατά την επίσκεψή του στη χώρα, την Κυριακή.

 

Επικίνδυνο παζάρι

 

Η δίχως επιστροφή κατά τα φαινόμενα έναρξη της διαδικασίας εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που διαπιστωμένα κρύβονται στην κυπριακή ΑΟΖ περιγράφει, εκτός των άλλων, και ένα τεραστίων διαστάσεων παζάρι, στο οποίο εμπλέκονται μεγάλες εταιρείες (κολοσσιαία οικονομικά συμφέροντα) μεγάλων δυνάμεων και τοπικών δυνάμεων.

 

Αντικείμενο του παζαριού προφανώς είναι ο έλεγχος των κοιτασμάτων και ακόμα περισσότερο ο έλεγχος της ασφαλούς διαδρομής που θα χαραχτεί για τη μεταφορά τους στην ευρωπαϊκή κατά κύριο λόγο αγορά.

 

Το πρώτο, σημαντικότερο και άκρως επικίνδυνο σημείο τριβής που προκύπτει ξεκινά από την αμφισβήτηση της κυπριακής ΑΟΖ (δηλαδή από την αμφισβήτηση της κυριότητας των κοιτασμάτων) από την Τουρκία. Η Τουρκία, διατηρώντας τον κατοχικό στρατό στο νησί, μπορεί να πιέζει και να προβάλλει την άποψη ότι διατηρεί δικαιώματα στην κυπριακή ΑΟΖ για λογαριασμό του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους. 

 

Επίσης οι τουρκικές αμφισβητήσεις εκτείνονται και πέραν της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς μη αναγνωρίζοντας δικαιώματα ΑΟΖ στο Καστελόριζο προβάλλει διεκδικήσεις σε σημεία που εφάπτονται δυτικά στα κυπριακά οικόπεδα και αποτελούν τμήματα της Ελληνικής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης.

 

Κάτι που επίσης πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι η συνολική αμφισβήτηση του καθεστώτος στο Αιγαίο, την οποία η τουρκική ηγεσία προβάλλει με κλιμακούμενη ένταση και σε κάθε ευκαιρία τα τελευταία δύο χρόνια.

 

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία στα νότια σύνορά της με τη δρομολόγηση (από τους Αμερικανούς) της δημιουργίας κουρδικού κράτους. 

 

Όλα τα παραπάνω περιγράφουν έναν ασφυκτικό κλοιό μέσα στον οποίο είναι υποχρεωμένος να κινηθεί ο Ερντογάν, ο οποίος αντιμετωπίζει:

 

– Το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί κουρδικό κράτος, γεγονός που αφήνει ανοιχτή την προοπτική ακρωτηριασμού της Τουρκίας, καθώς στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας κατοικούν συμπαγείς κουρδικοί πληθυσμοί.

– Το ενδεχόμενο να απολέσει τα κέρδη που ο τουρκικός στρατός εξασφάλισε με την κατάληψη της βόρειας Κύπρου το 1974.

Η Τουρκία, διεκδικώντας τον ρόλο της περιφερειακής δύναμης, υπό την ηγεσία του Ερντογάν φαίνεται αποφασισμένη να παλέψει με κάθε τρόπο και μέσο για να διαφυλάξει τα μείζονα συμφέροντά της. Καθώς, ωστόσο, ο ρεαλισμός ουδέποτε έλειψε από την τουρκική διπλωματία, εύκολα μπορεί κάποιος να διακρίνει το παζάρι που μπορεί να στηθεί με αντικείμενο ελληνικά συμφέροντα στο Αιγαίο και την ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο.

 

Εκεί, ενδεχομένως, να κρύβονται τα ανταλλάγματα που μπορεί να εξασφαλίσει η Τουρκία για απώλειες που μπορεί να έχει στην Κύπρο και στα νότια σύνορά της. 

 

Εκεί βρίσκεται και ο κίνδυνος που έχει να αντιμετωπίσει η Αθήνα. Και θα πρέπει να βρει τρόπους να τον αντιμετωπίσει μόνη, καθώς – όπως είναι γνωστό και επιβεβαιωμένο – κανένας «φίλος», «σύμμαχος» ή «εταίρος» δεν πρόκειται να υπερασπιστεί για λογαριασμό της Ελλάδας αυτό που αδυνατεί να υπερασπιστεί με τις δυνάμεις της.

 

Πηγή: pontiki.gr 

Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1977 στις 13-07-2017

από ημεροδρόμος