Οι ειδήσεις στην τηλεόραση διαδέχονται με ταχύτητα και ένταση η μια την άλλη. Δεν προλαβαίνεις να καταλάβεις το σημαντικό και το άχρηστο. Κι όμως, κάποιες «δείχνουν» τα σημαντικά ζητήματα, που άλλαξαν την καθημερινότητά μας.
Ετσι, αν βγάλεις το χιόνι που σκεπάζει τη χώρα και την τηλεόραση αυτήν την περίοδο –περίεργο! Χιόνι χειμωνιάτικα! –, βλέπεις ότι οι σημαντικές ειδήσεις «αφηγούνται» ιστορίες για την κίνηση του χρήματος, της εξουσίας και τη διαδικασία αναπαραγωγής τους, για οικονομικά σκάνδαλα που διέλυσαν τη χώρα.
Αν και είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει κάποιος τι έγινε, είναι ανάγκη να αντιληφθούμε ότι η συστηματική παρανομία δεν είναι πια υπόθεση του παραδοσιακού υποκόσμου.
Οι συνεχείς μεταμορφώσεις του συστήματος παραγωγής και διανομής παράνομου πλούτου στη χώρα μας (που έγιναν ανάμεσα στα σκάνδαλα Κοσκωτά, Siemens, Novartis και χρηματοδότησης των ΜΜΕ) άλλαξαν την κοινωνική σύνθεση του υποκόσμου: σταδιακά περάσαμε στο παγκοσμιοποιημένο οργανωμένο σύστημα αλληλοδιαφθοράς εξουσιών και στη μαζική, ατέρμονη παραγωγή μαύρου χρήματος, με τη συμμετοχή της μεσαίας και αστικής τάξης και τη σύμπραξη του παραδοσιακού υποκόσμου.
Ο καιρός που τον υπόκοσμο αποτελούσαν ομάδες παρανόμων του κοινωνικού περιθωρίου έχει περάσει και είμαστε πλέον ενώπιον ενός νέου υποκόσμου.
Εξάλλου, ποτέ ο υπόκοσμος δεν ήταν αυτό που ο «πολύς κόσμος» νομίζει: ήταν πάντα ένα σύστημα παράνομης οικονομίας, διαθέσιμο να διαπράξει οτιδήποτε για να επιτύχει τους στόχους του· ένας κόσμος κοινωνικά ανομοιογενής, που οι πιο φτωχοί ήταν και οι πιο εκτεθειμένοι· οι πιο δυνατοί, που συνομιλούσαν με την εξουσία, έμεναν στη σκιά.
Τα «παιδιά της πιάτσας», που περιγράφει ο Τσιφόρος, αποτελούσαν την κοινωνική βάση και τις εφεδρείες που επιστρατεύει ο «πάνω υπόκοσμος» σε καιρούς κρίσης.
Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει· όλοι αυτοί ανήκουν στο παρελθόν. Οι «εφεδρείες» πια είναι άνθρωποι «στα όριά τους», που τους εκμεταλλεύονται τα οργανωμένα δίκτυα εγκλήματος, προσφέροντάς τους μια «διέξοδο» στη μόνιμη παρανομία, και ο «πάνω υπόκοσμος» είναι άνθρωποι μορφωμένοι, εξειδικευμένοι, εύποροι και έτοιμοι για όλα, σε μια κοινωνία που θεωρούν ότι τους ανήκει, ότι μπορούν να κάνουν τα πάντα.
Ομως και οι διώκτες τους έχουν αλλάξει: Οι χωροφύλακες καταργήθηκαν και ο αστυνόμος Μπέκας, ο ιδεατός αστυνομικός του Γιάννη Μαρή, που εξιχνίαζε εγκλήματα μιας αστικής μετεμφυλιακής Αθήνας, δεν υπάρχει πια (αν υπήρξε ποτέ):
Αν τον δείτε σήμερα, θα είναι πολύ σκεπτικός για τη δουλειά του, χωμένος ανάμεσα σε υπολογιστές και αναφορές, εκτιμήσεις κινδύνου και διαγράμματα profiling, θα έχει μετατεθεί σε κάποια υπηρεσία οικονομικής αστυνομίας και θα ψάχνει για μαύρα ταμεία, στημένα παιχνίδια και ξέπλυμα μαύρου χρήματος.
Αλλά ούτε η καλή κοινωνία που ερευνούσε ο Μπέκας υπάρχει.
Η παλιά αστική τάξη, αυτή που αναδείχτηκε από τα liberty του μεταπολέμου, την οικολογική καταστροφή του Σκαραμαγκά, την άγρια εξάπλωση του Λεκανοπεδίου της πρωτεύουσας, την ολιγοπωλιακή πίτα των ΜΜΕ της Μεταπολίτευσης, που έδωσε δουλειές στα νέα μεσαία στρώματα δικηγόρων, γιατρών, δημοσιογράφων, συνδικαλιστών και όχι μόνον, αυτή η «αστική τάξη» δεν υπάρχει:
Αποδείχτηκε ότι μεγάλο μέρος της δεν μπορεί να ζήσει χωρίς το κράτος που την τροφοδοτεί· ότι γι' αυτήν η πολυθρύλητη ελεύθερη αγορά ταυτίζεται με τα καρτέλ, ο αγώνας για το χρήμα και την εξουσία είναι αυτοσκοπός, η σχέση της με τη νομιμότητα είναι ίδια με αυτήν του λεγόμενου υποκόσμου και τελικά αποδείχτηκε ότι ο υπόκοσμος περιλαμβάνει πολλούς εκπροσώπους της, συχνά πιο επικίνδυνους από τον παραδοσιακό υπόκοσμο.
Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, κάποιοι από την καλή κοινωνία της Μεταπολίτευσης θα μπουν στο πάνθεον των εγκληματιών για να σωθούν άλλοι, ψηλότερα από αυτούς· κάποιοι άλλοι θα δώσουν ονόματα και διευθύνσεις και θα «εξαφανιστούν», χωρίς να υποστούν κυρώσεις ανάλογες με τη βλάβη που προκάλεσαν· τέλος, κάποιοι θα περάσουν, αν δεν πέρασαν ήδη, στην επόμενη μέρα, ως «παράγοντες» του μέλλοντος.
Ετσι συμβαίνει πάντα. Θα μείνουν μόνον κάποιοι αστυνομικοί και δικαστές που θα ξέρουν, αλλά δεν θα μπορούν να αποδείξουν, κάποιοι μάρτυρες που θα κάνουν πίσω για να σωθούν, ενώ κάποιοι πολιτικοί θα «ξεπλυθούν».
Και πού είναι η είδηση, θα μου πείτε. Πουθενά, απαντώ. Είδηση θα ήταν ότι όλα αυτά δεν θα γίνουν έτσι. Υπάρχει όμως μια πρόκληση για το πολιτικό σύστημα και την κυβέρνηση: ότι όλα αυτά μπορούν και να μη γίνουν έτσι. Η ελπίδα, άλλωστε, πεθαίνει τελευταία.
* Καθηγήτρια ΔΠΘ
http://www.efsyn.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για πες