ESM: Πώς θα εφαρμοσθούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης χρέους

Στους τρόπους που θα εφαρμοσθούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αναφέρεται ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) σε δημοσίευμά του με τη μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων.

Η μείωση του κινδύνου από την αύξηση των επιτοκίων
Ειδικότερα, ο ESM αναφέρει πώς θα γίνει η ανταλλαγή των ομολόγων κυμαινόμενου επιτοκίου, που έχουν οι ελληνικές τράπεζες με ομόλογα σταθερού επιτοκίου, ενώ σημειώνει ότι από την ανταλλαγή αυτή αναμένεται να μην υπάρχει κόστος για τις ελληνικές τράπεζες («το σχέδιο αναμένεται να είναι ουδέτερο») και ότι χρειάζεται η συμφωνία τους για αυτή. Τα ομόλογα των τραπεζών, ύψους 42,7 δισ. ευρώ, είχε λάβει η Ελλάδα από τον EFSF/ESM με τη μορφή δανείων για την ανακεφαλαιοποίηση τους.

«Επειδή τα νέα ομόλογα θα είναι σταθερού επιτοκίου, η Ελλάδα δεν θα φέρει πλέον τον κίνδυνο αύξησης των επιτοκίων τους», σημειώνει ο ESM. Θα απαγορεύεται στις τράπεζες να πωλούν τα ομόλογα κυμαινόμενου επιτοκίου και τα ομόλογα σταθερού επιτοκίου στην αγορά , αλλά θα μπορούν να τα πωλούν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Τα ομόλογα που έχουν πουλήσει οι τράπεζες, εξαιρούνται από την ανταλλαγή.

Μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, «ο EFSF/ESM θα αγοράζει τα ομόλογα σταθερού επιτοκίου, που κατέχουν ακόμη οι τράπεζες, για να μη φέρουν αυτές τον κίνδυνο των επιτοκίων. Αυτό θα γίνει με κεφάλαια που θα αντληθούν από την αγορά. Για να διασφαλισθεί μία ομαλή υλοποίηση, η διαδικασία αυτή θα πραγματοποιηθεί σε αρκετές φάσεις σε μία μεγαλύτερη χρονική περίοδο».

Το δεύτερο σχέδιο μείωσης του κινδύνου των επιτοκίων αφορά τις συμφωνίες ανταλλαγής (Swap), οι οποίες είναι χρηματοπιστωτικά συμβόλαια που επιτρέπουν σε δύο μέρη να ανταλλάξουν, για παράδειγμα, πληρωμές κυμαινόμενου επιτοκίου με πληρωμές σταθερού επιτοκίου. «Το σχέδιο αυτό θα σταθεροποιούσε το συνολικό κόστος χρηματοδότησης του ESM και θα μείωνε τον κίνδυνο να πρέπει η Ελλάδα να πληρώσει υψηλότερο επιτόκιο για τα δάνειά της, όταν τα επιτόκια θα αρχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον».

Το τρίτο σχέδιο για τη μείωση του κινδύνου αφορά τη λεγόμενη αντικριζόμενη χρηματοδότηση (matched funding) και προβλέπει ότι ο ESM θα ορίζει σταθερό επιτόκιο σε μέρος των μελλοντικών δανείων που θα δώσει στην Ελλάδα.

Η επιμήκυνση των περιόδων αποπληρωμής
Αναφορικά με την επιμήκυνση των περιόδων αποπληρωμής του ελληνικού χρέους, ο ESM σημειώνει τα εξής: «Η εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής αφορά στο δεύτερο ελληνικό πρόγραμμα, με (χρηματοδότηση από) τον EFSF. Η σταθμισμένη μέση διάρκεια των δανείων στο πρόγραμμα αυτό είχε συμφωνηθεί αρχικά στα 32,5 έτη. Λόγω μίας σειράς παραγόντων, αυτή μειώθηκε έκτοτε σε περίπου 28 έτη. Η διάρκεια θα επανέλθει τώρα στα 32,5 έτη, ώστε μία σειρά αυξημένων αποπληρωμών στη δεκαετία του 2030 και του 2040 να μπορεί να διαχυθεί σε περισσότερα χρόνια».

Η άρση του αυξημένου περιθωρίου επιτοκίου
Η άρση του αυξημένου περιθωρίου επιτοκίου αφορά στο δάνειο των 11,3 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα του EFSF (δεύτερο πρόγραμμα), που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της εξαγοράς ομολόγων που είχαν ιδιώτες από το ελληνικό δημόσιο. Για το δάνειο αυτό προβλέπεται περιθώριο επιτοκίου 2% από το επόμενο έτος, «το οποίο θα καταργηθεί τώρα το 2017».

Πότε θα αρχίσει η εφαρμογή των μέτρων;
Η εξομάλυνση του προφίλ των περιόδων αποπληρωμής αναμένεται να εφαρμοσθεί στις αρχές του 2017. Τα τρία σχέδια για τη μείωση του κινδύνου του επιτοκίου θα εφαρμοσθούν κατά τον δυνατό βαθμό, δεδομένων των συνθηκών της αγοράς και της δυνατότητας εφαρμογής τους. Η απόφαση για την άρση του αυξημένου περιθωρίου επιτοκίου το 2017 προβλέπεται πριν το τέλος του έτους αυτού.

Ποια εξοικονόμηση θα φέρουν τα μέτρα αυτά για την Ελλάδα;
Με ένα βασικό σενάριο, η επίδραση των μέτρων αυτών είναι ευμεγέθης και θα μπορούσε να μειώσει σημαντικά τόσο τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ όσο και τις Ακαθάριστες Χρηματοδοτικές Ανάγκες για την περίοδο 2017-2060, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ESM. Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης προκύπτει από την ανταλλαγή ομολόγων και τα swaps επιτοκίων . Δευτερογενή αποτελέσματα στα επιτόκια αναχρηματοδότησης της Ελλάδας θα αποτελούσαν ένα επιπλέον όφελος. Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. «Ωστόσο, χρειάζεται προσοχή. Η επίδραση ορισμένων από τα μέτρα εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες που είναι πέραν του ελέγχου μας. Μεταξύ αυτών είναι οι επικρατούσες συνθήκες αναφορικά με το περιβάλλον των επιτοκίων και η διαθεσιμότητα άλλων παραγόντων της αγοράς για τη σύναψη ορισμένων συναλλαγών».

Υπάρχει κάποιο κόστος από τα μέτρα;
Η προσαρμογή του προφίλ των περιόδων αποπληρωμών δεν αναμένεται να έχει κάποιο κόστος. Το κόστος από την κατάργηση του αυξημένου περιθωρίου επιτοκίου αφορά στο κέρδος που θα χάσουν τα κράτη - μέλη. Το όποιο κόστος από τα τρία σχέδια για τη μείωση του κινδύνου επιτοκίου θα το φέρει η Ελλάδα. Αυτό ισχύει ειδικότερα για την ανταλλαγή των ομολόγων και τα swaps επιτοκίων. Ένα τέτοιο βραχυπρόθεσμο κόστος θα υπεραντισταθμισθεί από τα μακροχρόνια οφέλη που θα υπάρξουν για την Ελλάδα από τη διαδικασία αυτή.
ΑΠΕ-ΜΠΕ